Zwolnienie z podatku darowizny gotówkowej
"Wprowadzenie m.in. warunku udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek ma na celu zapewnienie szczelności systemu podatkowego i uniemożliwienie działań zmierzających do wprowadzenia do obiegu środków pieniężnych o nieustalonym pochodzeniu" - powiedział w uzasadnieniu uchwały Izby Finansowej NSA sędzia Stanisław Bogucki.
NSA w składzie siedmiorga sędziów podjął poniedziałkową uchwałę po rozpatrzeniu zeszłorocznego pytania Rzecznika Praw Obywatelskich. Zdaniem RPO Marcina Wiącka, który w listopadzie ub.r. sformułował swoje pytanie, nieuzasadnione w przypadku darowizn między osobami najbliższymi jest nakładanie lub zwalnianie z podatku tylko z powodu sposobu przekazania pieniędzy będących przedmiotem darowizny.
W pytaniu RPO chodziło o przepis ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Podatnik jest jednak zobowiązany zgłosić nabycie własności w urzędzie skarbowym w ciągu pół roku, a gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne (...) należy udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania ich "na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym".
Wiącek w pytaniu do NSA wskazywał, że nie wiadomo, czy w takich sytuacjach konieczne jest udokumentowanie przekazania środków pieniężnych wyłącznie przelewem, czy też możliwe jest przekazanie środków gotówką, a następnie wpłata ich przez obdarowanego na jego własny rachunek. Jak argumentował RPO konstrukcja przepisów podatkowych "nie powinna stawać się swoistą pułapką dla podatników - zwłaszcza że w tym przypadku mamy do czynienia ze zwolnieniem, mającym na celu wsparcie obywateli w realizacji ich potrzeb rodzinnych".
"Obecny stan oznacza, że obywatele muszą kierować sprawy do sądów administracyjnych, aby udowadniać spełnienie warunków do uzyskania zwolnienia podatkowego w przypadku darowizn gotówkowych, następnie dokumentowanych wpłatą własną na rachunek obdarowanego" - wskazywał RPO i dodawał, że w takich sprawach do jego biura trafiają skargi obywateli.
Także reprezentujący Prokuraturę Krajową prok. Przemysław Słupiński podczas poniedziałkowego posiedzenia prezentował stanowisko, zgodnie z którym ustanowiony w omawianym przepisie wymóg udokumentowania dokonanej darowizny "należy traktować jedynie jako warunek natury technicznej mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny" i jest on również spełniony, gdy "środki pieniężne są (...) przekazane obdarowanemu w formie gotówkowej".
Darowizna pieniężna. Jakie warunki zwolnienia z podatku?
NSA uznał jednak, że wyrażenie z ustawy o podatku od spadków i darowizn mówiące o "udokumentowaniu" otrzymania darowizny "należy rozumieć w ten sposób, że warunkiem wystarczającym do skorzystania ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w tym przepisie jest udokumentowanie dokonania przekazania środków pieniężnych we wskazany w tym przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego".
Jak zaznaczył sędzia Bogucki wprowadzenie do przepisu tej regulacji "było celowym zabiegiem ustawodawcy".
"Nie sposób odgadnąć, w jaki sposób dokonana przez obdarowanego wpłata środków na własne konto miałaby dowodzić, a takie stanowiska są formułowane, że służy ona wykonaniu umowy darowizny" - podkreślił sędzia.
Dodał, że "jeśli celem analizowanej regulacji jest potwierdzenie faktu dokonania darowizny, to tym bardziej nieodzowne staje się ustalenie, że wpłaty na konto obdarowanego dokonał darczyńca". "Jak jednak tego dokonać, jeśli odstąpimy od weryfikacji osoby dokonującej tej wpłaty?" - pytał sędzia.
Jak wskazywał w takiej sytuacji nie sposób byłoby "odgadnąć, jak wpłatę zrealizowaną przez obdarowanego na własne konto można uznać za darowiznę". Dlatego takie udokumentowanie wpłaty - jak kontynuował sędzia - musi pozwalać na identyfikację stron umowy i "tylko wtedy można mieć pewność, że korzystniejszy model opodatkowania znalazł zastosowanie w sytuacji odpowiadającej intencjom prawodawcy".
Według NSA inne - poza wskazanymi w przepisie ustawy - czynności "w celu udokumentowania otrzymania środków pieniężnych tytułem darowizny (...) są niewystarczające lub zbędne". (PAP)
autor: Marcin Jabłoński
mja/ mok/