Daniel Obajtek prezes PKN Orlen poinformował 23 maja 2023 r., że do końca 2023 roku przedstawi 13 potencjalnych lokalizacje dla SMR-ów (tj. małych modułowych reaktorów jądrowych). 7 pierwszych potencjalnych lokalizacji przedstawiono w kwietniu br. Prezes Obajtek stwierdził, że niedługo poinformuje o lokalizacji pierwszego reaktora w okolicach Warszawy.
Małe reaktory jądrowe w Polsce. Technologia SMR
W ramach grupy PKN Orlen działa spółka ORLEN Synthos Green Energy, której zadaniem jest przygotowanie i komercjalizacja w Polsce technologii MMR i SMR, czyli mikro i małych reaktorów jądrowych. Pierwszy mały blok jądrowy Orlen ma zbudować do 2030 roku.
SMR (z ang. Small Modular Reactors), to małe modułowe reaktory jądrowe, które osiągają moc do 300 MW. Moc tradycyjnych, "dużych" reaktorów jądrowych to od 600 MW do 1500 MW.
Grupa ORLEN planuje wdrożenie technologii BWRX-300 opracowanej przez GE Hitachi. Technologia ta znajduje się w kręgu zainteresowań blisko 30 krajów w tym USA, Kanady, Czech, Szwecji, Estonii i Polski. Najbardziej zaawansowane prace prowadzone są w Kanadzie, gdzie pierwszy reaktor BWRX-300 zostanie uruchomiony w 2028 roku, w elektrowni jądrowej Darlington, położonej ok. 50 km od centrum Toronto. Modułowe reaktory jądrowe spełniają tak samo restrykcyjne wymagania, jak te stosowane dla dużych elektrowni jądrowych.
Reaktor SMR jest umieszczany około 30 m pod ziemią w szczelnym zbiorniku z wodą, która go chłodzi. Dzięki temu potrzebuje niewielkiej strefy bezpieczeństwa – ok. 300/400 m – bez ingerencji w pobliskie budynki czy instalacje. Takie rozwiązania umożliwiają bezpieczniejszą eksploatację i łatwiejsze znajdowanie lokalizacji dla reaktorów.
Modułowe reaktory jądrowe posiadają pasywne mechanizmy bezpieczeństwa, których działanie jest gwarantowane przez prawa przyrody (np. grawitacji). Nie wymagają one aktywnej interwencji operatora, działając nawet w przypadku braku zasilania elektrycznego. Reaktor BWRX-300 przy jakichkolwiek problemach wyłączy się samoczynnie – po takim wyłączeniu może bezpiecznie trwać przez wiele dni bez interwencji człowieka.
BWRX-300 zajmie zaledwie 10% powierzchni dużej elektrowni atomowej. Cała instalacja z reaktorem w całości mieści się na terenie o wymiarach 260 x 332 m. Blok energetyczny zajmuje obszar o wymiarach boiska piłkarskiego.
Orlen szacuje, że Szacowany koszt produkcji 1 MWh energii elektrycznej w małym reaktorze jądrowym będzie o około 30 proc. niższy niż w przypadku energii wytwarzanej w elektrowni gazowej i ponad połowę niższy niż w elektrowni węglowej.
SMR (small modular reactors) - pierwszych 7 potencjalnych lokalizacji
W kwietniu 2023 r. prezes Obajtek przedstawił pierwszych siedem potencjalnych lokalizacji, w których Orlen miałyby zbudować elektrownie atomowe z małymi reaktorami BWRX-300. Te lokalizacje to jeszcze bliżej nie sprecyzowane okolice następujących miast i miejscowości:
- Ostrołęka,
- Włocławek,
- Stawy Monowskie,
- Dąbrowa Górnicza,
- Nowa Huta,
- SSE Tarnobrzeg – Stalowa Wola,
- Warszawa.
Jak informuje Orlen, są to preferowane i najbardziej prawdopodobne lokalizacje. Nie ma jednak póki co 100% pewności, że we wszystkich tych miejscach powstaną ostateczne elektrownie atomowe. W tych lokalizacjach prowadzone są nadal badania geologiczne, środowiskowe i lokalizacyjne. Dopiero po potwierdzeniu przydatności danej lokalizacji podjęty będzie dialog z lokalnymi społecznościami w każdej lokalizacji.
Kolejnych 13 lokalizacji do końca 2023 roku
Na konferencji prasowej 23 maja 2023 r. Daniel Obajtek prezes PKN Orlen powiedział: "Nie odchodzimy od kwestii wskazania pozostałych 13 lokalizacji (dla SMR-ów - PAP) do końca roku". Obajtek poinformował, że odnośnie pierwszych wskazanych w kwietniu potencjalnych lokalizacji, trwają prace nad oceną ich przydatności. Przyznał jednocześnie, że niektóre - po wstępnej analizie - nie kwalifikują się "do podjęcia dalszych kroków".
"Jesteśmy bliscy jeśli chodzi o Warszawę - wskazania lokalizacji. Prowadzimy w tym zakresie rozmowy z konkretnymi partnerami. Widzimy miejsce tej lokalizacji, ale niebawem (...) o tym poinformujemy" - powiedział prezes PKN Orlen.
Czy Polacy chcą SMR w swoim sąsiedztwie?
Daniel Obajtek poinformował też o przeprowadzonym badaniu opinii publicznej dot. rozwoju technologii małych reaktorów jądrowych w Polsce. Z sondażu IBRiS dla PKN Orlen wynika, że 57 proc. badanych określa nowoczesne technologie jądrowe jako bezpieczne. Podobnie jest, gdy ankietowanych zapytano o ocenę bezpieczeństwa technologii w sytuacji, gdyby SMR miałaby zostać zbudowany w ich miejscowości. W tej sytuacji poczucie bezpieczeństwa deklaruje nadal ok. 50 proc. pytanych. Akceptacja dla budowy małych reaktorów jądrowych rośnie, gdy badanym przedstawiane są korzyści z funkcjonowania takiej jednostki w ich sąsiedztwie. Aż 56 proc. Polaków zgodziłoby się na budowę SMR-a w najbliższej okolicy, jeżeli obniżyłoby to ich rachunki za energię. Dotyczy to szczególnie respondentów z wytypowanych przez ORLEN Synthos Green Energy lokalizacji pod tego typu inwestycje. Najbardziej przychylni małym elektrowniom jądrowym są mieszkańcy Stalowej Woli i Tarnobrzegu, z których aż 65 proc. zgodziłoby się w takim wypadku na budowę SMR-a w swoim sąsiedztwie. Kolejni byli mieszkańcy Włocławka (62 proc.), Krakowa (60 proc), Oświęcimia (59 proc.), Warszawy oraz Dąbrowy Górniczej (po 58 proc.) i wreszcie Ostrołęki (52 proc.).
Badanie opinii publicznej zrealizowane zostało od 28 kwietnia do 8 maja 2023 r. metodą CAPI, na próbie ogólnopolskiej 1124 osób oraz na próbie 200 osób w każdej z następujących lokalizacji: Włocławek, Ostrołęka, Stawy Manowskie (okolice Oświęcimia), Kraków, Dąbrowa Górnicza, Warszawa i Stalowa Wola-Tarnobrzeg.
oprac. Paweł Huczko na podstawie informacji z PKN Orlen i PAP