Podatnicy decydujący się na zamianę akcji muszą ustalić przychód, od którego zapłacą podatek. Jest nim cena zbywanych akcji określona w umowie.
Prawidłowe ustalenie dochodu przy zamianie akcji sprawia podatnikom spore trudności. Zarówno zamiana, jak i sprzedaż kwalifikowane są do przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o PIT).
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych. Użyte w przepisie sformułowanie odpłatne zbycie jest szerokim pojęciem, które obejmuje nie tylko sprzedaż papierów wartościowych, lecz również ich zamianę.
Zasady opodatkowania dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia papierów wartościowych dokonanego w formie zamiany zostały uregulowane w art. 30b ustawy. Stawka podatkowa wynosi 19 proc., natomiast podstawę opodatkowania stanowi nie przychód, lecz dochód. Ustalenie dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania przy zamianie akcji sprowadza się do ustalenia prawidłowej wysokości przychodu oraz kosztów uzyskania tego przychodu.
Wartość z umowy
Przy ustalaniu wartości przychodów, m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych stosuje się przepisy art. 19 ustawy o PIT. Przepis ten co prawda reguluje odpłatne zbycie nieruchomości, jednak zasady te należy również stosować do odpłatnego zbycia (zamiany) papierów wartościowych. Można zatem przyjąć, że przychodem z odpłatnego zbycia papierów wartościowych dokonanego w drodze zamiany akcji jest u każdej ze stron umowy wartość akcji zbywanych wyrażona w cenie określonej w umowie. Stąd wniosek, że jeżeli strony w umowie zamiany stwierdzą, że wartość zamienianych akcji jest równa, u każdej z nich powstanie przychód w takiej samej wysokości, mimo że wartość nominalna tych akcji może być różna.
Wydatki na nabycie
Kosztem uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych są wydatki poniesione na nabycie papierów, a nie np. wartość nominalna nabywanych w drodze zamiany akcji. Zatem u osoby zbywającej akcje spółki X kosztem będą wydatki poniesione na nabycie akcji spółki X, natomiast dla osoby zbywającej akcje spółki Y kosztem będą wydatki poniesione na nabycie akcji spółki Y.
Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów z tytułu zamiany akcji zastosowanie może mieć również przepis art. 24 ust. 10 ustawy o PIT, zgodnie z którym, jeżeli podatnik dokonuje odpłatnego zbycia papierów wartościowych nabytych po różnych cenach i nie jest możliwe określenie ceny nabycia zbywanych papierów wartościowych, przy ustalaniu dochodu z takiego zbycia stosuje się zasadę, że każdorazowo zbycie dotyczy kolejno papierów wartościowych nabytych najwcześniej. Zasadę tę stosuje się odrębnie dla każdego rachunku papierów wartościowych (tzw. zasada FIFO).
Zarówno przychód z zamiany papierów wartościowych, jak i koszty uzyskania przychodu wykazać należy w oparciu o informację o przychodach z innych źródeł oraz niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych (PIT-8C), którą zobowiązane są sporządzać domy maklerskie, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
Ważne!
Dochodem z zamiany akcji jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze zbycia papierów wartościowych a kosztem ich nabycia. Od dochodu tego podatnik powinien samodzielnie obliczyć podatek według stawki 19 proc. i wpłacić go w urzędzie skarbowym, składając do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym zeznanie podatkowe PIT-38
RADOSŁAW KNAPIK
Podstawa prawna
- Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).