W dniu 16 sierpnia 2023 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisze nowelizację ustawy o emeryturach pomostowych, która uchyla wygasający charakter tego świadczenia. Ponadto regulacja zapewnia ochronę działaczy związkowych w sprawach z zakresu prawa pracy i wyłącza dodatek za szczególne warunki pracy z płacy minimalnej. Podwyższony został też roczny limit odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich w związkach zawodowych.
Nowelizacja ustawy w sprawie emerytur pomostowych
Zapisy nowelizacji wypełniają jeden z punktów porozumienia rządu z NSZZ "Solidarność" z 7 czerwca br.
Uroczyste podpisanie przez prezydenta nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych zaplanowano na środę w Pałacu Prezydenckim.
Obecnie emerytury pomostowe przysługują tylko tym osobom, które przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. To oznacza, że emerytury pomostowe mają charakter wygasający. Nowelizacja to znosi.
W uzasadnieniu do projektu autorstwa PiS zwrócono uwagę, że postęp technologiczny, który był zakładany w momencie wprowadzania przepisów ustawy, nie poprawił warunków pracy w stopniu upoważniającym do stwierdzenia, że warunki szkodliwe zostały w całości wyeliminowane. Dlatego uznano, że potrzebne jest zniesienie wymogu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1999 r, jako warunku nabycia prawa do emerytury pomostowej.
Zmiany dot. rekompensaty
Zmianie uległy także przepisy dotyczące instytucji rekompensaty. To odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy o szczególnym charakterze. W nowelizacji zapisano m.in., że okres takiej pracy, który uprawnia do ustalenia rekompensaty, musi przypadać przed 1 stycznia 2009 r.
Zawieszenie prawa do emerytury pomostowej
Nowelizacja ma na celu także rozwiązanie problemu obchodzenia prawa, które reguluje kwestie zawieszania prawa do emerytury pomostowej.
Obecnie prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu, bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu, w razie podjęcia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Regulacja ta pozwala na zawieszenie prawa do emerytury pomostowej tylko w sytuacji świadczenia przez pracy w ramach stosunku pracy.
W nowelizacji zapisano, że każda forma wykonywania tego rodzaju pracy, bez względu na jej podstawę prawną, powoduje zawieszenie prawa do emerytury pomostowej.
Zwiększenie ochrony prawnej związkowców
Nowela wprowadza też regulacje dotyczącą zabezpieczenia w sprawach z zakresu prawa pracy, która ma wzmocnić ochronę prawną związkowców. "Dzisiaj pracodawca zwalnia bezprawnie działacza związkowego, sprawa idzie do sądu, toczy się długo, a człowiek zostaje bez środków do życia. Po zmianach pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie do momentu rozstrzygnięcia sądowego tak, żeby nie pozostawał bez środków do życia" - tłumaczył wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed podczas prac parlamentarnych.
Większy limit odliczenia podatkowego dla związkowców
Nowela wprowadza również podwyższenie z 500 zł do 840 zł rocznego limitu odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych w roku podatkowym. To odliczenie ma zastosowanie już do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2023 r.
Wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy z płacy minimalnej
Kolejnym rozwiązaniem zawartym w nowelizacji jest wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy z płacy minimalnej. Koszt wprowadzenia tego rozwiązania to ok. 42 mln zł. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, do ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w nadgodzinach, nagrody jubileuszowej, odprawy emerytalnej i rentowej, dodatku za pracę w nocy i dodatku stażowego.(PAP)
Autorka: Karolina Kropiwiec
kkr/ mir/
Terminy wejścia w życie nowych przepisów
Omawiana nowelizacja wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r., z wyjątkiem:
1) art. 2 i 6 (ochrona związkowców w kodeksie pracy), które wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia;
2) art. 8–11- (odliczenie podatkowe i wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy z płacy minimalnej), które wchodzą w życie z dniem 1 września 2023 r.
Podstawa prawna: Ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw.