W wyroku z 6 maja 2025 r., sygn. II FSK 1012/22 Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z stanowiskiem, że kary umowne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli niewykonanie dostawy - nie wynikało z winy spółki. Niepewność w tej sprawie wynikała z wykładni art. 16 ust 1 pkt 22 ustawy o CIT, w którym określono jakie kary umowne i odszkodowania nie mogą być uznane za koszty podatkowe. W orzecznictwie przepis ten jest interpretowany literalnie, uznając że pozostałe rodzaje wypłat odszkodowawczych niż wskazane w przepisie mogą być uznane za koszt podatkowy.
Kara umowna a koszt uzyskania przychodu
Sprawa dotyczyła spółki zajmującej się realizacją dostaw wyrobów i technologii na potrzeby wojska, policji i straży granicznej, a także sprzętu specjalistycznego dla Portów Lotniczych. Dostawy te dokonywane są realizowane w oparciu o zawarte umowy, w których wskazano postanowienia dotyczące kar umownych m.in. za przekroczenie terminu dostaw czy niezrealizowanie dostawy. W związku z trwającą pandemią COVID wystąpiły opóźnienia zarówno w procesie produkcji jak i dostaw towarów do spółki przez jej kontrahenta, były to działania niezależne do spółki. Z tego powodu nie zostały dotrzymane terminy dostaw, a na spółkę nałożono kary umowne. Spółka wystąpiła o wydanie interpretacji stając przy tym na stanowisku, że zapłata kar umownych może stanowić dla niej koszt uzyskania przychodu.
Stanowisko Dyrektora KIS
Dyrektor KIS nie zgodził się z takim stanowiskiem wskazując, że art. 16 ust 1 pkt 22 ustawy o CIT należy rozumieć szeroko i w związku z tym dla wykluczenia możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania i kary umowne z tytułu nieterminowego wykonania usług, czy też opóźnienia w dostawie towarów, nie ma znaczenia przyczyna niedochowania terminu. Wystarczające miało być wystąpienie odpowiedzialności spółki za opóźnienie, które może wynikać z stosunku między stronami wynikającego z zawartych umów.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 6 lipca 2022 r. (sygn. I SA/Łd 263/22) uznał stanowisko organu za nieprawidłowe. W opinii sądu organ interpretacyjny dokonał błędnej wykładni wskazanego przepisu utożsamiając zdarzenia opisane we wniosku z wadami dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług. Zdaniem sądu była to niedopuszczalna wykładnia rozszerzająca, nie można przypisywać pojęciom zawartym w przepisie innego znaczenia niż mają one w prawie cywilnym. Przekroczenie przez spółkę terminu dostawy i częściowe jej niezrealizowanie z przyczyn od niej niezależnych nie może być uznane za zwłokę w dostarczeniu towaru, przez zwłokę należy bowiem rozumieć zawinione przez stronę opóźnienie.
Naczelny Sąd Administracyjny podtrzymał stanowisko przedstawione przez WSA wskazując, że kary umowne w tej sprawie były związane z przekroczeniem terminu dostaw oraz ich częściowego niezrealizowania. O wadzie natomiast można mówić jedynie w sytuacji, w której umowa została zrealizowana w sposób nieprawidłowy. W analizowanej sprawie natomiast mieliśmy do czynienia z niepełnym wykonaniem dostawy, co wyłączało możliwość mówienia o wadzie.
Autor: Wiktor Kozieł - Doradca Podatkowy ID Advisory
Polecamy: Komplet podatki