Termin audyt wewnętrzny wywodzi się z języka łacińskiego, gdzie audire oznacza: słyszeć, słuchać, przesłuchiwać, badać. Jeszcze do niedawna niewinnie brzmiące słowo audyt wewnętrzny stało się ciężkim od oczekiwań wyzwaniem menagerów współczesnych organizacji w Polsce. Z drugiej strony oczekiwania interesariuszy wobec audytu wewnętrznego także niejednokrotnie stanowią nie lada wyzwanie. A zatem mamy do czynienia z gamą oczekiwań zarówno po stronie dostawcy usług (audyt), jak również odbiorcy (interesariusze), który musi nieustająco brać pod uwagę zmienność warunków, w jakich funkcjonuje organizacja.
Należy także podkreślić, przy tak skierowanych wektorach oczekiwań, że ma miejsce swego rodzaju paradoks, otóż turbulentne otoczenie, znacznie bardziej niż immobilizm, stwarza audytowi nadzwyczajną szansę na udowodnienie swojej wartości w organizacji.
Audyt jest doskonałym narzędziem wspierającym zarządzanie organizacją, o ile z jego funkcji, w sposób efektywny korzysta najwyższe kierownictwo. Ponadto wartym podkreślenia jest fakt, że audyt pełni wyjątkową, a jednocześnie kluczową rolę w strukturze ładu organizacyjnego. W znaczeniu instytucjonalnym jest rozumiany jako narzędzie gwarantujące wysoką sprawność poprzez identyfikację i eliminowanie ryzyka zagrażającego osiągnięciu celów organizacji i racjonalne zapewnienie. Szeroko ujęte „usprawnienie działań organizacji” jest bardziej wyzwaniem dla audytu wewnętrznego, niż zadaniem sensu stricto wynikającym z definicji, czy przepisów prawa. Zarówno praktycy, jak również teoretycy zajmujący się zagadnieniem audytu wewnętrznego zgodnie twierdzą, że żadne narzędzie zarządzania nie zostało obciążone taką odpowiedzialnością. Tym bardziej, że systemowe i zdyscyplinowane podejście w audycie polegające na identyfikacji i ocenie procesów, oraz selektywnym testowaniu systemu kontroli służącemu wspomaganiu zarządzania w organizacji, wymaga nowoczesnej metodologii oraz odpowiedniego przygotowania audytora wewnętrznego.
Konieczne są umiejętności diagnostyczne oraz wnioskowanie ukierunkowane na przyszłość, przy uwzględnieniu misji prewencyjnego działania audytu wewnętrznego. By audyt wewnętrzny spełnił swoje zdania i został zaakceptowany, jako ważny i niealternatywny instrument przez kierownictwo na wszystkich poziomach organizacji, musi funkcjonować w adekwatnym zakresie, w ramach stosownych upoważnień, być niezależnym i dysponować odpowiednimi i wystarczającymi zasobami.
Tak wyposażony audyt wewnętrzny umożliwia osobom zarządzającym organizacją lepsze opanowanie ryzyka, a różnym kategoriom akcjonariuszy, którzy skupiają się przede wszystkim na sukcesie organizacji w realizacji jej misji udowodnienie, że działania przynoszące szkodę organizacji, zostaną wykryte i odpowiednio potraktowane.
Audyt wewnętrzny na świecie, jak również w Polsce ma długą tradycję dostarczania interesariuszom zapewnienia, że ryzyka odnoszące się do celów finansowych, operacyjnych i zgodności są odpowiednio zarządzane. Przez lata swojej działalności audyt ewaluował z tradycyjnej roli zapewniającej, na inne doradcze i konsultacyjne role. Poziom działalności doradczej i zapotrzebowanie na takiego rodzaju usługi zależy od organizacji. W ocenie interesariuszy, którzy dostrzegli i zidentyfikowali szereg czynników, które powodują te różnice, konieczna jest ich dyferencjacja na dwa istotne rodzaje. Pierwszym jest dojrzałość organizacji. Poziom działalności doradczej zależy zarówno od dojrzałości organizacji. jak również kraju (w którym) prowadzona jest działalność. Organizacje mniej dojrzałe oraz te działające w krajach rozwijających się mogą mieć większe zapotrzebowanie na usługi zapewniające wykraczające ponad podstawowe aspekty działalności organizacji.
Drugim są kompetencje funkcji audytu wewnętrznego. Audyt wewnętrzny powinien być postrzegany, jako będący w stanie dostarczyć wiedzę i wartość poprzez działalność doradczą lub konsultacyjną. Pomiędzy interesariuszami są także sceptycy, co do tego, czy audyt wewnętrzny ma takie kompetencje.
Audyt wewnętrzny istnieje, po to, aby służyć swojej organizacji i interesariuszom. Zrozumienie potrzeb i poglądów interesariuszy pomoże audytorom wewnętrznym lepiej wypełniać ich rolę. Każda komórka audytu wewnętrznego powinna uwzględnić swoją indywidualną sytuację i swoją specyficzną grupę interesariuszy, a także ocenić jakich zmian potrzebuje, aby być bardziej wartościową dla swojej organizacji.
Między innymi o oczekiwaniach interesariuszy wobec funkcji audytu wewnętrznego (ale nie tylko) będziemy debatować z ekspertami z kraju i zagranicy w kontekście teorii i praktyki roli i znaczenia audytu wewnętrznego w Polsce podczas najbliższego, jubileuszowego wydarzenia, organizowanego przez IIA Polska.
Konferencja organizowana z okazji 15-lecia działalności IIA Polska to doskonała okazja do podsumowania kolejnego okresu działalności audytu wewnętrznego w Polsce i spojrzenia w nadchodzącą przyszłość naszego zawodu. To także nieoceniona możliwość wymiany doświadczeń i poglądów podczas paneli dyskusyjnych i sesji plenarnych.
Na konferencję zapraszamy wszystkich, którzy chcieliby włączyć się w dyskusję o funkcji audytu wewnętrznego w organizacji i oczekiwań interesariuszy. Przy założeniu, że, głównie od audytorów wewnętrznych zależy, jak funkcja audytu wewnętrznego wniesie wartość dodaną do organizacji.
W imieniu Zarządu oraz Biura IIA Polska, serdecznie zapraszam do udziału w Konferencji.
Do zobaczenia w Józefowie!
Iwona Bogucka
Członek Zarządu IIA Polska
Więcej: Jubileuszowa Konferencja IIA Polska