Podatnicy, którzy liczyli na to, że po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 11 grudnia 2007 r., sygn. akt U 6/06) w sprawie wymogu posiadania przez sprzedawcę potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę nie będą musieli go spełniać, mogą czuć się zawiedzeni.
Organy podatkowe wydają na jego podstawie decyzje, bo Trybunał Konstytucyjny przesunął o 12 miesięcy utratę mocy zakwestionowanego przepisu. I teoretycznie mają do tego prawo. Tylko po co wydawać decyzje, skoro już dziś wiadomo, że po wejściu w życie orzeczenia TK trzeba będzie wyeliminować te decyzje z obiegu prawnego. Wystarczy, że podatnik złoży wniosek o wznowienie postępowania. Efekt to koszt podwójnego postępowania i strata czasu i odsetki. Eksperci wskazują, że sądy administracyjne już odmawiają zastosowania niekonstytucyjnych przepisów.
Niekonstytucyjny przepis
Przypomnijmy, że w ocenie TK par. 16 ust. 4 zdanie drugie rozporządzenia ministra finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, został wydany z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. Sporny przepis dotyczy sytuacji udzielenia rabatu już po wystawieniu faktury. Podatnik udzielający rabatu wystawia fakturę korygującą. Do skutecznego obniżenia podatku konieczne jest potwierdzenie odbioru faktury korygującej. Trybunał Konstytucyjny uznał, że sporny przepis w zakresie, w jakim uzależnia prawo do obniżenia obrotu w przypadku wystawienia faktury korygującej od posiadania potwierdzenia odbioru tej faktury, jest niezgodny z nową ustawą o VAT oraz Konstytucją RP.
Skutki odroczenia
Jak wyjaśnia Kinga Baran, doradca podatkowy, dyrektor podatków pośrednich w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy, potwierdzenie otrzymania faktur korygujących już od lat budziło kontrowersje. Obecnie spory dotyczą samego wyroku TK.
- Niestety, ale Trybunał odroczył o rok wejście w życie przedmiotowego wyroku - podkreśla Kinga Baran.
Tym samym organy podatkowe nadal uważają, że takie potwierdzenie jest wymagane, aby skutecznie skorygować (pomniejszyć) podatek należny przez dostawcę. W wydawanych ostatnio interpretacjach indywidualnych organy podatkowe powołują się na konieczność dalszego stosowania tego przepisu.
- Organy uznają, że odroczenie wejścia w życie wyroku TK powoduje, iż uznany za niezgodny z konstytucją przepis nadal obowiązuje - mówi Anna Hleb-Koszańska, konsultant w dziale doradztwa podatkowego Ernst & Young.
W ocenie Kingi Baran z taką praktyką interpretowania wyroku Trybunału nie należy się jednak zgodzić. Ekspert przypomina, że odroczenie przez TK utraty mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia dotyczących wymogu posiadania potwierdzenia korekty faktur na 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku TK skierowane jest do ustawodawcy, a nie do podatników i organów stosujących prawo. Tym samym odroczenie wejścia w życie przedmiotowego wyroku TK o jeden rok ma na celu ewentualną zmianę niekonstytucyjnych przepisów przez ustawodawcę - z zastrzeżeniem, że w przypadku braku stosownej nowelizacji przepisy te wygasną.
Dwanaście miesięcy na zmianę
Andrzeja Dębca, radcę prawnego, partnera w Kancelarii Lovells H. Seisler, zastanawia sama zasadność odroczenia wejścia w życie orzeczenia aż na 12 miesięcy. Wskazuje, że instytucja odroczenia utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu powinna mieć charakter wyjątkowy. Może być ona stosowana np. w celu uniknięcia powstania poważnej luki prawnej.
- Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w przypadku omawianego wyroku - mówi Andrzej Dębiec.
Trybunał argumentował bowiem swoją decyzję jedynie koniecznością umożliwienia organom podatkowym kontroli rozliczeń VAT dokonywanych przez podatników. Trybunał dał zatem ministrowi finansów czas na wprowadzenie odpowiednich zmian w samej ustawie o VAT. W ocenie eksperta organom nie można zarzucić działania niezgodnego z prawem, bowiem zgodnie z zasadą praworządności są one zobowiązane do stosowania obowiązujących przepisów, a taki charakter ma nadal, do chwili utraty jego mocy, zakwestionowany przepis. Niemniej jednak orzeczenie odraczające utratę mocy nie zwalnia organów podatkowych od obowiązku bezpośredniego stosowania prawa unijnego, jeżeli prawo krajowe jest z nim sprzeczne.
Jak wyjaśnia Andrzej Dębiec, co prawda wyrok TK do tej kwestii wprost się nie odnosił, to jednak pojawiają się głosy, że uchylony przepis jest niezgodny z dyrektywą VAT, co nakazywałoby zaprzestania jego wykorzystywania już obecnie.
Skarga lub wznowienie
Podatnicy, którym organy zakwestionują odliczenie podatku, mogą odzyskać swoje pieniądze. Po 18 grudnia 2008 r. będą mogli występować z wnioskami o wznowienie zakończonych prawomocnymi decyzjami postępowań podatkowych. Oznacza to, że decyzje organów podatkowych wydane na mocy obowiązujących jeszcze dzisiaj przepisów rozporządzenia będą mogły być podważone w trybie nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Okazuje się jednak, że nie trzeba czekać na odzyskanie pieniędzy tak długo.
- Alternatywę dla wznowienia stanowi zaskarżenie spornej decyzji do WSA - mówi Natalia Węgrzynek, prawnik z Kancelarii Radców Prawnych A. Pieścik, W. Pietrzykowski, W. Wolniewicz.
Zauważa, że zgodnie z orzecznictwem możliwość odmowy zastosowania przepisu rozporządzenia sprzecznego z konstytucją lub ustawą jest prostą konsekwencją zasady niezawisłości sędziowskiej, nawet podczas odroczenia utraty mocy obowiązującej tego przepisu.
- Organy podatkowe przy ponownym rozpoznawaniu sprawy są związane oceną prawną sądu i zobowiązane nie stosować felernych przepisów - dodaje Natalia Węgrzynek.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
O czym musi pamiętać podatnik
ALEKSANDRA TARKA
aleksandra.tarka@infor.pl