dr JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW
Regulacje zawarte w tej ustawie dotyczą dochodów uzyskanych w latach 2002-2007 przez polskich podatników za granicą i najogólniej mówiąc pozwalają na umorzenie zaległego podatku dochodowego od osób fizycznych w stosunku do tych podatników, którzy podatku w Polsce nie zapłacili, względnie na zwrot podatku tym, którzy podatek już zdążyli zapłacić.
Problem podatkowy, dla rozwiązania którego uchwalono tę ustawę, powstał na tle metody unikania podwójnego międzynarodowego opodatkowania zastosowanej w niektórych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę, w szczególności zaś ujawnił się w przypadku setek tysięcy polskich podatników czasowo pracujących w Wielkiej Brytanii i Holandii, ale także w Austrii, Belgii, Danii i Finlandii. W umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę z tymi państwami zastosowano tzw. metodę proporcjonalnego odliczenia, powodującą potrzebę uiszczenia w Polsce podatku - w uproszczeniu mówiąc - w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem dochodowym już zapłaconym za granicą a podatkiem należnym w Polsce. Formalny obowiązek składania przez tych podatników rocznego zeznania podatkowego w Polsce, powiązany z koniecznością dopłacenia podatku, mimo że teoretycznie poprawny i zgodny z zasadami międzynarodowego prawa podatkowego - okazał się prawie niemożliwy do wyegzekwowania w stosunku do setek tysięcy podatników.
Nowa umowa z Wielką Brytanią o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta 20 lipca 2006 r., która zamiast metody proporcjonalnego odliczenia wprowadziła korzystniejszą dla podatników metodę wyłączenia z progresją jako mechanizm unikania podwójnego opodatkowania stosowany wobec polskich podatników, rozwiązała problem jedynie częściowo, gdyż nowa regulacja dotyczy dochodów uzyskanych począwszy od 2007 roku, ale nie obejmuje lat wcześniejszych. Podobna zmiana została wprowadzona w drodze nowelizacji umowy z Austrią, dokonanej dodatkowym protokołem 4 lutego 2008 r. Jednak ta zmiana dotyczy dopiero dochodów uzyskanych począwszy od 2009 roku. Potrzeba więc było dodatkowej szczególnej regulacji prawnej.
Wobec przedwyborczych obietnic szybkiego rozwiązania tego problemu kwestia amnestii podatkowej stała się więc swoistym testem wiarygodności nowego rządu i samego premiera. Pomimo pewnych początkowych wątpliwości prawnych co do formy i mechanizmu amnestii, w kwietniu rząd przyjął projekt ustawy, a w lipcu uchwalił ją - co ważne - jednogłośnie Sejm. Przykład tego zgodnego działania członków najwyższego ciała ustawodawczego powinien stać się modelem dla szybkiego i sprawnego rozwiązania innych kwestii podatkowych, w tym - od lat postulowanego odczuwalnego obniżenia stawek podatku dochodowego od osób fizycznych, idącego jeszcze dalej niż uchwalona już uprzednio obniżka obecnych stawek PIT do 18 i 32 proc., która wejdzie w życie od 1 stycznia 2009 r.
(EM)