ORZECZNICTWO
Opodatkowanie niepodzielonego zysku po przekształceniu spółek kapitałowych w spółki komandytowe lub komandytowo-ak- cyjne ciągle budzi spory, a to za sprawą rozbieżnego orzecznictwa sądów. Obecnie przeważa linia orzecznicza, zgodnie z którą niepodzielony zysk w momencie przekształcenia nie stanowi przychodu wspólników. Jednak jeśli Sejm uchwali rządową nowelizację ustawy o PIT i CIT (projekt zmian został opublikowany przez Ministerstwo Finansów), niepodzielony zysk po przekształceniu spółki z o.o. w komandytową będzie stanowił od 1 stycznia 2009 r. opodatkowany przychód wspólnika.
Istota sporu
We wszystkich omawianych orzeczeniach istota sporu przed sądami sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy u wspólników spółki z o.o. (lub akcyjnej), która zostanie przekształcona w spółkę komandytowo-akcyjną (lub komandytową) powstanie przychód podlegający opodatkowaniu PIT z tytułu niepodzielonego zysku spółki z o.o. przekazanego na kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (I SA/Rz 199/08) uznał, że u wspólników spółki z o.o., którzy z dniem przekształcenia staną się akcjonariuszami spółki komandytowo-akcyjnej, na dzień przekształcenia powstanie przychód z udziału w zyskach osób prawnych z tytułu wartości udziałów wynikających z niepodzielonych zysków w spółce z o.o. Sąd stwierdził w uzasadnieniu, że wysokość kapitału zakładowego w spółce komandytowo- -akcyjnej będzie wyższa od dotychczasowego kapitału zakładowego spółki przekształcanej, czyli spółki z o.o. Ponadto na pokrycie kapitału zakładowego spółki komandytowo-akcyjnej przekazany zostanie skumulowany zysk spółki z o.o., który stanowił kapitał zapasowy tej spółki.
Stanowisko identyczne ze stanowiskiem WSA w Rzeszowie zaprezentował WSA w Gliwicach (I SA/Gl 188/2007).
Przeważające wyroki
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (I SA/Kr 1281/07) uznał jednak, że przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę komandytowo-akcyjną nie powoduje powstania przychodu akcjonariusza z tytułu zysku za lata ubiegłe zgromadzonego na kapitale zapasowym spółki przekształcanej ani zysku wypracowanego w roku bieżącym, w którym następuje przekształcenie.
Zdaniem sądu niepodzielone zyski mogłyby podlegać opodatkowaniu dopiero w momencie ich wypłaty, a zatem jeśli zostałyby pozostawione do dyspozycji akcjonariusza. Również w przypadku wystąpienia wspólnika z takiej spółki lub jej likwidacji niepodzielony zysk stanowiłby przychód podlegający opodatkowaniu. Uzasadniając wyrok, sąd stwierdził, że w wyniku przekształcenia akcjonariusz nie otrzymuje żadnych środków pieniężnych, ani nie są one stawiane do jego dyspozycji, a zatem nie osiąga on w momencie przekształcenia przychodu z kapitałów pieniężnych podlegających opodatkowaniu. Identycznie orzekł WSA w Warszawie (III SA/Wa 399/08). Podobnie jak sądy w Krakowie i Warszawie wypowiadał się już wcześniej WSA we Wrocławiu (I SA/Wr 935/07).
Dochód faktycznie otrzymany
Eksperci są zgodni, że dominująca linia orzecznicza jest właściwa. Zdaniem Sławomira Sadochy, doradcy podatkowego, nie wydaje się, aby miała ona ulec przełamaniu.
- Incydentalne wyroki WSA w Rzeszowie oraz Gliwicach uzasadniono w oderwaniu od normy materialnej. Udział ma być wszakże dopiero źródłem dochodu, który dla wystąpienia skutku podatkowego musi zostać osiągnięty przez wspólnika faktycznie - wyjaśnia Sławomir Sadocha.
Dochodem faktycznie otrzymanym jest taki dochód, którym udziałowiec może sam rozporządzać, a więc dochód rzeczywiście mu wypłacony lub pozostawiony do dyspozycji. Dodaje, że wspólnik nie ma uprawnienia do swobodnego dysponowania majątkiem spółki, może jedynie zasięgać informacji o stanie tego majątku i ma prawo do udziału w zysku wypracowanym przez spółkę.
Również Maciej Grzymała, senior menedżer w Accreo Taxand, przychyla się do stanowiska WSA w Krakowie i Warszawie, że o opodatkowaniu przychodów w takiej sytuacji można mówić dopiero wtedy, gdy dojdzie do faktycznej ich wypłaty wspólnikowi. Jego zdaniem należy kierować się logiką podatku dochodowego, czyli podatek jest wtedy, gdy jest dochód.
Niekorzystna zmiana ustawy
Wydaje się, że minister finansów jest odmiennego zdania. Wskazują na to planowane zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dodaje się w art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy o PIT (i odpowiednio w podatku dochodowym od osób prawnych pkt 8 w art. 10 ust. 1), który wprost przewiduje, że przekształcania mają być opodatkowane.
W ministerialnym projekcie nowelizacji ustawy o PIT czytamy, że zgodnie z art. 25 ust. 5 pkt 8 dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także wartość niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych w przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe.
W opinii Macieja Grzymały ciekawe jest to, że w uzasadnieniu do projektu wspomina się, że wprowadzenie regulacji ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych. W opinii eksperta Accreo Taxand jest jednak kolejny przepis nakazujący wprost opodatkowanie przy braku faktycznego przychodu, taki jak obecnie art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.
- W takim stanie prawnym sądy nie będą już mogły wydać wyroków korzystnych dla podatników - podsumowuje ekspert.
Jego zdaniem lepszym rozwiązaniem, niż doraźne i niepoprawne łatanie luk w przepisach, byłaby całościowa reforma systemu opodatkowania spółek osobowych. Omawiane zagadnienie obnaża niedoskonałość regulacji w tym obszarze, która wyraża się w braku przepisów dotyczących nie tylko przekształcania spółek osobowych w kapitałowe, ale i likwidacji, zbycia udziałów czy zwrotu wniesionych wkładów czy nawet rozliczania aportów.
19 proc. wynosi podatek od zysków z udziału w dochodach osób prawnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zysk po przekształceniu spółki
ŁUKASZ ZALEWSKI
lukasz.zalewski@infor.pl