Wierzytelność może być kosztem podatkowym tylko wtedy, gdy jej wielkość wynika z orzeczenia sądu oraz z ksiąg prowadzonych przez podatnika. - Decyzja Izby Skarbowej w Katowicach Ośrodek Zamiejscowy w Bielsku-Białej z 25 lipca 2006 r. (nr PBB 1/4218-0024/06/2).
Izba Skarbowa w Katowicach rozstrzygnęła kwestię zaliczenia do kosztów podatkowych wierzytelności nieściągalnych. Dłużnik został eksmitowany do lokalu socjalnego. Zalegał jednak z opłatami. Znając sytuację materialną dłużnika, zakład wystąpił do sądu o częściową zapłatę należności. Zakład chciał w miesiącu otrzymania decyzji zaliczyć całą zaległą wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów (oczywiście pod warunkiem, że uprzednio była zarachowana jako przychód należny).
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach stwierdził jednak, że aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, podatnik musi wykazać ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wydatek nie może też zostać zakwalifikowany do kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów m.in. wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w odpowiedni sposób. Chodzi tu o postanowienie o nieściągalności, uznane przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydane przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego. Będzie to również postanowienie sądu o: oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku lub ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku. Będzie to także protokół sporządzony przez podatnika, stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Ustawodawca dokonał ścisłego i wyczerpującego wyliczenia, jakimi środkami można dokumentować nieściągalność wierzytelności. Jest to wyliczenie kompletne, co oznacza, że inny dokument nie może skutecznie udokumentować faktu nieściągalności wierzytelności. Wierzytelność, która nie została skierowana na drogę sądową, nie spełnia wymienionych warunków.
Aby wierzytelność mogła być uznana za koszt, jej wielkość powinna wynikać z prawomocnego orzeczenia sądu i ksiąg prowadzonych przez podatnika. Co więcej, z treści postanowień organów egzekucyjnych powinien wynikać fakt braku majątku na zaspokojenie choćby części określonej wierzytelności i uznanie jej za nieściągalną.
Otrzymane od komornika postanowienie o nieściągalności wierzytelności ze względu na brak majątku dłużnika pozwala uznać za udowodnione, że nie ma on majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzytelności w pełnej wysokości.
Ewa Matyszewska