Od początku 2006 roku nie można prowadzić tzw. spółki małżeńskiej. Jeśli mąż i żona chcą dalej prowadzić wspólną firmę i rozliczać się z podatku dochodowego na dotychczasowych zasadach, powinni zawrzeć spółkę, np. cywilną lub jawną. - Decyzja dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z 9 listopada 2006 r., nr PF-I/41180-0021/06/JK
Jaki problem rozstrzygnęła Izba
Podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1999 roku wraz z małżonką, na podstawie wspólnego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. W zakresie PIT mąż i żona rozliczali się na zasadach ogólnych, składając w trakcie roku deklaracje PIT-5, w których wykazywano po 50 proc. uzyskanych dochodów z prowadzonej wspólnie działalności gospodarczej. Dla celów VAT posługiwano się numerem NIP podatnika.
Po wejściu w życie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej żona podatnika uzyskała odrębny wpis do ewidencji działalności gospodarczej, a jako datę rozpoczęcia prowadzenia działalności wskazano datę wykreślenia z wpisu wspólnego małżonków. Czy przekształcenie wpisu małżonków na dwa odrębne wpisy, mimo niezawiązania spółki cywilnej, spowoduje jakieś zmiany w dotychczasowych zasadach rozliczania się w podatku dochodowym?
Odpowiedź Izby
Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807 z późn. zm.) przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Organ ewidencyjny w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wzywał każdego z małżonków, którzy są wpisani do ewidencji działalności gospodarczej pod wspólnym numerem ewidencyjnym, do złożenia wniosku o zmianę wspólnego wpisu. W przypadku braku złożenia wniosku na organie ewidencyjnym spoczywał obowiązek wykreślenia wspólnego wpisu małżonków z ewidencji działalności gospodarczej w terminie do 31 grudnia 2005 r. Oznacza to, że z końcem 2005 roku z ewidencji działalności gospodarczej została wyeliminowana działalność zarejestrowana na imię obojga małżonków, zwana spółką małżeńską, jako forma prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jeżeli małżonkowie podejmą decyzję o prowadzeniu działalności w dalszym ciągu wspólnie, to muszą taką działalność prowadzić w formie spółki, np. cywilnej lub jawnej, co z kolei wiąże się z zawarciem umowy spółki przez małżonków. Po zawarciu umowy zdarzenia gospodarcze ewidencjonowane będą w jednej księdze, a przychody, koszty uzyskania przychodów, dochód bądź strata rozliczane przez każdego z małżonków proporcjonalnie do posiadanych udziałów wynikających z zawartej umowy. Zatem zmiana formy działalności prowadzonej na imię obojga małżonków na spółkę np. cywilną lub jawną (w przypadku równych udziałów) nie spowoduje żadnych skutków podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli natomiast nie dojdzie do zawarcia umowy spółki, to brak jest podstaw do proporcjonalnego opodatkowania przez każdego z małżonków uzyskiwanego dochodu ze źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. W tej sytuacji, każdy z małżonków będzie miał status odrębnego przedsiębiorcy prowadzącego odrębną działalność w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, a w związku z tym każdy z małżonków zobligowany jest do prowadzenia odrębnej podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Tym samym małżonkowie, którzy po przekształceniu wpisu w ewidencji działalności gospodarczej na dwa odrębne wpisy nie założą spółki, zobowiązani są opłacać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wynikające z deklaracji podatkowej (PIT-5), odrębnie od całości dochodów uzyskiwanych z tytułu prowadzenia indywidualnie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Ewa Matyszewska