Podatek u źródła (WHT) w świetle nowych technologii

• Czym jest podatek u źródła?
• Ryzykowne płatności
• Przychody z praw autorskich lub praw pokrewnych 
• Przychód z tytułu użytkowania urządzenia przemysłowego 
• Usługi przetwarzania danych 

Czym jest podatek u źródła?

Podatek u źródła to zryczałtowany podatek dochodowy (zarówno od osób prawnych, jak i fizycznych), który występuje w przypadku ponoszenia niektórych płatności na rzecz zagranicznych kontrahentów. Polska spółka jest płatnikiem tego podatku, wobec tego na niej ciąży obowiązek jego pobrania i obliczenia. Aby wywiązać się z obowiązków płatnika należy zapoznać się nie tylko z polskimi regulacjami o podatku dochodowym, lecz także z odpowiednią umową o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Ryzykowne płatności

Płatności, które stwarzają ryzyko podatku u źródła to m.in: 

• odsetki, prawa autorskie, licencje na użytkowanie, know-how, użytkowanie urządzenia przemysłowego,
• działalność widowiskowa, rozrywkowa lub sportowa, 
• świadczenia doradcze, księgowe, badania rynku, prawne, reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, rekrutacji, gwarancji i poręczeń oraz podobne,
• dywidendy.

Pod kątem odpowiedniej klasyfikacji, szczególnie istotne mogą być płatności odnoszące się do praw autorskich, licencji, użytkowania urządzenia przemysłowego, usług przetwarzania danych czy usług doradczych. Sklasyfikowanie nabywanej usługi pod kątem wyżej wskazanego katalogu nie zawsze jest oczywiste. 

Przychody z praw autorskich lub praw pokrewnych 

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).  Z prawem autorskim wiąże się prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji (np. udzielanie licencji). Przychód ze sprzedaży praw autorskich podlega opodatkowaniu WHT.

Ponadto, w ramach tej grupy opodatkowaniu podlegać mogą także należności licencyjne, czyli przychód z tytułu udzielenia licencji do korzystania z utworu. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą podatek nie występuje, gdy mamy do czynienia z licencją typu end user, czyli licencją użytkownika końcowego. 

Oznacza to w szczególności:

• licencje o charakterze ograniczonym oraz niewyłącznym,
• licencje służące do użytku wewnętrznego, 
• licencje, wobec których nie przysługuje prawo do dalszego udostępniania, odsprzedaży, cedowania, przenoszenia, dystrybucji i udzielania sublicencji podmiotom trzecim, 
• licencje, wobec których nie przysługuje prawo do wprowadzania jakichkolwiek zmian lub modyfikacji. 

Klasyfikacja licencji jako end user nie zawsze jest oczywista i generuje wiele sporów z organami podatkowymi. Niekiedy warunek wykorzystywania licencji wyłącznie do użytku wewnętrznego oceniany jest rygorystycznie, z czym często nie zgadzają się podatnicy.

Przykład:   W indywidualnej interpretacji podatkowej z 13 października 2023 r., znak: 0111-KDIB1-3.4010.423.2023.2.JKU, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że licencja oferująca zarządzanie dostępem i uprawnieniami do danych, serwera plików i aplikacji, usługa zapewniająca dostępność do sieci korporacyjnej, intranet (firmowa sieć społecznościowa będąca narzędziem do współpracy i komunikacji) i licencje zarządzające bezpieczeństwem sieci nie są licencjami typu end user. Organ podatkowy uznał, że skoro licencje te używane są w celu komercyjnym (zarobkowym), to nie są używane wyłącznie na własne potrzeby podatnika i nie można ich uznać za licencje typu end user. Uznano, że oprogramowania przetwarzane w dalszej kolejności na cele realizacji projektów komercyjnych, z czego czerpane będą korzyści finansowe, generują obowiązek w podatku u źródła.    Podobnie wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 28 marca 2023 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.44.2023.2.MZA, w sprawie zakupu licencji na moduł, który pozwala usprawniać strony internetowe. Organ uznał, że moduł posłuży realizacji projektów komercyjnych, wobec czego powstanie obowiązek w podatku u źródła.

Przychód z tytułu użytkowania urządzenia przemysłowego 

Użytkowanie urządzenia przemysłowego na potrzeby podatku u źródła, często definiowane jest bardzo szeroko. Ustawa o podatku dochodowym nie precyzuje co należy rozumieć pod tym pojęciem, a wskazuje jedynie, że do grupy tej zalicza się m.in. użytkowanie środka transportu czy także urządzenia handlowego lub naukowego. 

W praktyce pojęcie to budzi sporo wątpliwości, ponieważ organy podatkowe często definiują urządzenia przemysłowe jako wszelkie urządzenia wykorzystywane w profesjonalnym obrocie. To prowadzi do przyporządkowania niektórych aplikacji, serwerów czy dysków do grupy urządzeń przemysłowych, co skutkuje powstaniem obowiązku w podatku u źródła. 

Przykład:    W indywidualnej interpretacji podatkowej z 21 listopada 2023 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.462.2023.2.AW Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że włókna światłowodowe i przestrzeń kolokacyjna umożliwiająca korzystanie ze światłowodu, to urządzenia przemysłowe, wobec czego ich użytkowanie podlega pod podatek u źródła.    Dodatkowo wciąż pojawiają się interpretacje podatkowe uznające udostępnienie przestrzeni w chmurze za użytkowanie urządzenia przemysłowego (zob. np. indywidualna interpretacja podatkowa z 8 maja 2024 r., wydana przez Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0111-KDIB1-2.4010.61.2024.2.DP, a także interpretacje z 10 lipca 2023 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.140.2023.1.AW). Sądy administracyjne coraz częściej uznają takie stanowisko za nieprawidłowe i potwierdzają, że wynagrodzenie wypłacane dla zagranicznego kontrahenta za udostępnienie przestrzeni dyskowej w chmurze na potrzeby przechowywania danych nie podlega pod WHT w Polsce (zob. np. Wyrok NSA z 19 stycznia 2022 r., II FSK 1274/19 lub wyrok WSA w Kielcach z 19 października 2023 r., I SA/Ke 332/23). Niemniej jednak, najnowsze interpretacje podatkowe wskazują, że pogląd ten nie został jeszcze w pełni zaakceptowany przez organy podatkowe.

 

Usługi przetwarzania danych 

W dobie nowych technologii, analiza obowiązków w WHT może okazać się kłopotliwa również w kontekście usług przetwarzania danych. Istotą przetwarzania danych jest przekształcenie treści i postaci danych wejściowych metodą wykonywania systematycznych operacji w celu uzyskania wyników w postaci z góry określonej.

Przyjmuje się, że jako przetwarzanie danych należy rozumieć usługę o charakterze zindywidualizowanym, przeznaczonym dla konkretnego odbiorcy.

Nasuwa się wątpliwość czy dostęp do aplikacji umożliwiającej komunikację z oprogramowaniem opartym na sztucznej inteligencji (tzw. chatbot), która polega m.in. na przetwarzaniu informacji i generowaniu odpowiedzi dla odbiorcy, stwarza ryzyko podatku u źródła. Z tego typu technologii aktualnie korzystają nie tylko firmy informatyczne, ale także pozostałe przedsiębiorstwa, które używają aplikacji m.in. do ułatwienia i przyśpieszenia codziennego kontaktu z klientami.

Jak zostało wskazane w interpretacji podatkowej z 7 września 2021 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0111-KDIB1-2.4010.268.2021.1.AK, dotyczącej pozyskania danych o substancjach chemicznych i ich analizy, usługi przetwarzania danych obejmują wyłącznie przetwarzanie informacji dostarczonych przez zlecającego usługę. Wobec tego, pozyskanie informacji z zewnętrznych baz danych i ich analiza nie powinno być kwalifikowane jako przetwarzanie danych, ponieważ usługa ta nie polega jedynie na pozyskaniu danych od zlecającego i ich przekształceniu, lecz także na wyszukaniu odpowiednich informacji. 

Jednakże, oprogramowania oparte na sztucznej inteligencji, poza wyszukiwaniem informacji z własnych baz danych, często oferują także przekształcenie dostarczonej treści zgodnie z wymaganiami zlecającego. Aplikacje są stale udoskonalane, a ich możliwości są coraz szersze. Niemniej jednak, omawiane oprogramowania zwykle udostępniane są w formie licencji, która w przypadku płatnych dostępów oferuje szerszy dostęp usług. W pierwszej kolejności warto więc przenalizować te świadczenia pod kątem należności licencyjnych i sprawdzić, czy aplikacja użytkowana jest na warunkach użytkownika końcowego. Następnie, z uwagi na innowacyjność aplikacji oraz szeroki zakres oferowanych usług, warto wziąć także pod uwagę analizę ryzyka w podatku u źródła pod kątem świadczenia usług niematerialnych, takich jak usługi przetwarzania danych. 

Z powyższych względów warto przyjrzeć się bliżej sztucznej inteligencji i oferowanym usługom także w kontekście podatku u źródła.  Z uwagi na fakt, że na chwilę obecną kwalifikacja tego typu aplikacji pod kątem WHT nie jest jednoznaczna, przydatne może być także monitorowanie kierunku, w którym organy podatkowe i sądy będą oceniać tego typu aplikacje.

Ze względu na stale rozwijające się możliwości technologiczne, podatek u źródła może okazać się sporym wyzwaniem. Wobec tego nabywanie różnego rodzaju programów komputerowych, licencji czy urządzeń informatycznych powinno iść w parze z analizą podatkową.

Autor: Agata Asenhajmer, doradca podatkowy, Biuro Rödl & Partner w Gdańsku