Obowiązek podatkowy w zakresie ewentualnego rozliczenia się z podatku od towarów i usług po przekroczeniu obrotu w wysokości 10 000 euro powstanie tylko po stronie małżonki.
JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Podatnik prowadził działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego, którą zawiesił z dniem 1 lutego 2006 r. likwidując punkt handlowy. Lokal użytkowy, w którym mieścił się punkt handlowy, jest współwłasnością podatnika i jego małżonki. Nakładów na nabycie lokalu użytkowego nie rozliczono w ramach podatku od towarów i usług. 31 stycznia 2006 r. lokal ten został wycofany z ewidencji środków trwałych. A 1 lutego 2006 r. małżonka podatnika podpisała umowę najmu tego lokalu, deklarując jednocześnie zryczałtowaną formę rozliczania przychodu z najmu lokalu. Czy czynności najmu lokalu użytkowego (stanowiącego współwłasność ustawową), w sytuacji gdy umowę najmu tego lokalu podpisała tylko żona podatnika, nie podlegają opodatkowaniu VAT u podatnika?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Zgodnie z uregulowaniami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).
Oboje małżonkowie są zobowiązani współdziałać w zarządzaniu majątkiem wspólnym, lecz każdy z nich jest uprawniony do samodzielnego zarządzania majątkiem wspólnym, a zgoda drugiego z małżonków na dokonanie przezeń czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu nie oznacza, że przez jej wyrażenie staje się on też stroną czynności prawnej dokonanej przez pierwszego z nich. O tym, który z małżonków jest (będzie) podatnikiem VAT, rozstrzyga w istocie rzeczy wola tych małżonków co do tego, który z nich określone czynności zarządu majątkiem wspólnym będzie w konkretnej sytuacji wykonywał.
Zatem świadczący usługę najmu będzie podatnikiem VAT wówczas, gdy najem ten będzie wykonywał we własnym imieniu i na własny rachunek. Jeżeli przedmiotem najmu jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług będzie ten małżonek, który dokonuje wynajmu we własnym imieniu (który jest stroną czynności prawnej).
W omawianym przypadku skoro podatnik wyraził wolę rozliczania osiągniętego przychodu z tytułu zawartej umowy najmu wyłącznie przez jego małżonkę, to na gruncie VAT tylko wyznaczony małżonek (żona podatnika) będzie traktowany jako podatnik tego podatku w momencie przekroczenia kwoty obrotu osiągniętego z tytułu najmu lokalu użytkowego, uprawniającej do zwolnienia od podatku od towarów i usług.
Trzeba jeszcze podkreślić, że opodatkowania VAT nie wyłączy ewentualny brak zgody współmałżonka w przypadku rozporządzania składnikiem majątku wspólnego wykraczającego poza zakres zwykłego nim zarządu.
Ewa Matyszewska