Od 7 listopada 2019 r. na skutek wejścia w życie nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego (dalej kpc) decyzja ZUS będzie mogła być uchylona lub zmieniona przez Sąd.
Obszerna zmiana kodeksu postępowania cywilnego dotyczy również postępowania dotyczącego spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych (odwołań od decyzji ZUS). Dwie najważniejsze zmiany dają Sądowi I instancji uprawnienie do przekazania sprawy z odwołania od decyzji ZUS do ponownego rozpoznania. Do tej pory Sąd miał obowiązek rozpatrzyć odwołanie od decyzji merytorycznie. Kolejną kluczową zmianą jest przeniesienie części spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych do postępowania uproszczonego.
Aktualnie Sąd rozpoznający sprawę z odwołania od decyzji ZUS może:
- oddalić odwołanie od decyzji ZUS,
- uwzględnić i decyzję ZUS zmienić.
Sąd II instancji uchylając wyrok i poprzedzającą go decyzją organu rentowego może sprawę przekazać do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu, jeśli ze względu na zakres kompetencji Sądu ‒ przekazanie sprawy Sądowi I instancji nie może doprowadzić do usunięcia uchybień popełnionych przez ZUS.
Od 7 listopada 2019 r. jeżeli wydana decyzja ZUS, która:
- nakładała na Ubezpieczonego zobowiązanie np. decyzję zobowiązującą do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku,
- ustala wymiar tego zobowiązania lub
- obniża świadczenie,
będzie wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, czyli Kodeksu postepowania administracyjnego, czy prawa przedsiębiorców, Sąd będzie musiał uchylić decyzję ZUS i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania do ZUS.
Aktualnie Sąd co do zasady nie bada zarzutów dotyczących naruszenia procedury administracyjnej tj. istotnych wad decyzji, które w postępowaniu przez Sądem administracyjnym by się nie ostały. Sąd orzeka jedynie merytorycznie. Po zmianach w kpc kontrola organu rentowego dotycząca np. postępowania kontrolnego prowadzonego przez ZUS, czy wydania decyzji będzie możliwa i w razie nieprawidłowości Sąd zwróci sprawę do ponownego rozpoznania.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Spawy z odwołania ZUS w postępowaniu uproszczonym
Od 7 listopada 2019 r. w trybie uproszczonym będą mogły być rozpatrywane sprawy
należące do właściwości Sądów rejonowych, a więc o:
- zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński oraz pogrzebowy,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
- ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.
Skutki postępowania uproszczonego w sprawach ZUS – konsekwencje dla ubezpieczonych
Oprócz innych zasad powoływania biegłych oraz treści zarzutów apelacyjnych istotną zmianą dla Ubezpieczonych jest brak możliwości składania skargi kasacyjnej. W tym przypadku nie ma znaczenia wartość przedmiotu sporu. Taka zmiana jest bardzo niekorzystna dla Ubezpieczonych, ponieważ w praktyce np. sprawy o zwrot wypłaconych zasiłków dotyczą znacznych kwot i często Sąd Najwyższy wydaje inne rozstrzygnięcie niż Sąd Okręgowy.
Natomiast z art. 5059 k.p.c. wynika, że apelację w postępowaniu uproszczonym trzeba oprzeć tylko na zarzutach naruszenia:
- prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
- przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.
Ponadto została wprowadzona również regulacja zgodnie, z którą w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie będzie wyższa niż 1 000,00 zł, uzasadnienie wyroku będzie ograniczone wyłącznie do wyjaśnienia podstawy prawnej, natomiast do uznania Sądu będzie pozostawiona kwestia szerszego uzasadnienia.
Podstaw prawna:
- art. 4778 - Art. 47714 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego – tekst jednolity: Dz. U z 2019 r. poz. 1460.
dr Katarzyna Kalata