Izabela Nowacka
Zaległość z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz odsetki z tego tytułu powinien pokryć ubezpieczony, czyli pracownik. To on ponosi odpowiedzialność za skutki błędnego oświadczenia o przekroczeniu rocznej podstawy składek. Pracodawca nie pokrywa zaległości w składkach, powstałej w wyniku pomyłki pracownika, ani też odsetek od tej zaległości. Spłata całego zadłużenia, czyli zarówno części składek finansowanych przez siebie jak i przez pracodawcę oraz ustawowych odsetek, spada na pracownika. Pracodawca jako płatnik ma obowiązek skorygować dokumenty rozliczeniowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) oraz uregulować powstałą niedopłatę składek wraz z odsetkami. Jednak pracownik musi zwrócić pracodawcy całą kwotę zadłużenia (§ 10 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób ubezpieczonych w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).
W 2007 r. kwota ograniczenia rocznej podstawy wynosi 78 480 zł. Po osiągnięciu przez pracownika tej kwoty przychodu, która stanowi podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowej, składek za pracownika nie należy już odprowadzać do ZUS. Pozostałe składki na ubezpieczenia społeczne - chorobową, wypadkową i ubezpieczenie zdrowotne nadal należy odprowadzać. W przypadku pracowników płatnikiem składek jest pracodawca. Pracodawca ma obowiązek obliczać, potrącać składki z dochodów pracowników, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Pracodawca ma też obowiązek składać we właściwym terminie deklaracje zbiorcze oraz imienne raporty miesięczne za każdego zatrudnionego. Jeżeli pracodawca jest jedynym płatnikiem składek dla danego pracownika, to na podstawie własnej dokumentacji płacowej może sprawdzić na bieżąco wysokości wynagrodzenia pracownika z uwzględnieniem trzydziestokrotności. Jeżeli pracownik ma jeszcze inne miejsce pracy, to pracodawca nie ma możliwości ustalenia, czy pracownik przekroczył roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dla ustalenia limitu rocznej podstawy wymiaru składek sumuje się wszystkie przychody pracownika, które podlegają oskładkowaniu, uzyskane od każdego z płatników składek za pracownika. Dlatego w takiej sytuacji to pracownik ma obowiązek pilnować, kiedy zostanie przekroczona kwota ograniczenia podstawy wymiaru. Jeśli składki zostały odprowadzone od 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2007 r. - 78 480 zł), to ma obowiązek zawiadomić o tym wszystkich pracodawców, u których jest zatrudniony. Płatnicy, na podstawie złożonego przez pracownika oświadczenia, zaprzestają naliczania i przelewania na konto ZUS składek emerytalnej i rentowej za pracownika.
Podstawy prawne
• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 115, poz. 793)
• Rozporządzenie z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434)
• Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 grudnia 2006 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2007 (M.P. Nr 90, poz. 951)