RADA
Odszkodowanie wypłacone pracownikowi z tytułu umowy o zakazie konkurencji stanowi jego przychód i podlega opodatkowaniu. W związku z tym pracodawca jest obowiązany do przekazania byłemu pracownikowi informacji o wypłaconych odszkodowaniach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy - PIT-11. Odszkodowanie nie podlega jednak oskładkowaniu. Wartość odszkodowania stanowi koszty uzyskania przychodów i należy ją zaksięgować w kolumnie 13 pkpir „Pozostałe wydatki”.
UZASADNIENIE
Pracodawcy bardzo często zawierają z pracownikami umowy o zakazie konkurencji w celu zabezpieczenia się przed ich konkurencyjnym działaniem. W przypadku przedstawionym przez Czytelnika mamy do czynienia z umową dotyczącą zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Umowa taka powinna być zawsze określona jako umowa odpłatna. Były pracownik Czytelnika będzie otrzymywał z tytułu takiej umowy odszkodowanie przez okres 2 lat po ustaniu zatrudnienia. Odszkodowanie to będzie stanowiło dla byłego pracownika przychód.
Na podstawie art. 11 ust. 1 updof przychodami są bowiem otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Natomiast przychodem ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności są to: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 updof).
Zatem należności pracownika z tytułu zakazu konkurencji, czyli wynikające z innej umowy niż umowa o pracę, stanowią i tak przychód ze stosunku pracy. Co do zasady, przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Jednak w rozporządzeniu określającym szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zawarty jest katalog przychodów zwolnionych z oskładkowania. Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 tego rozporządzenia odszkodowania wypłacane byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy, nie stanowią podstawy do oskładkowania. Odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji wypłacane pracownikowi po ustaniu zatrudnienia nie będzie więc podlegało oskładkowaniu.
Od podatku dochodowego wolne są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Wyjątek stanowią jednak odszkodowania przyznane na podstawie zapisów o zakazie konkurencji (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d updof).
Odszkodowanie uzyskane z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji jest zatem opodatkowane. Do odszkodowania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji należy stosować te same zasady obliczania i pobierania zaliczek na podatek jak w przypadku przychodów ze stosunku pracy.
Na pracodawcy - płatniku ciąży obowiązek pobrania i odprowadzenia od wypłaconego odszkodowania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i przekazania imiennej informacji o osiągniętych przychodach - PIT-11. Należy ją przekazać w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Jeżeli obowiązek poboru zaliczek ustał w trakcie roku, PIT-11 należy złożyć w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została pobrana ostatnia zaliczka.
Stanowisko to potwierdzane jest przez liczne interpretacje prawa podatkowego. Oto jedno z nich wydane 18 stycznia 2007 r. przez Pierwszy Urząd Skarbowy w Poznaniu, sygn. PD-2-415/288/06:
(...) uznać należy, iż odszkodowanie wypłacone z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji jest świadczeniem wynikającym de facto z łączącego strony stosunku zatrudnienia i jako takie winno zostać zakwalifikowane.
Konsekwencją tego jest możliwość regulowania zagadnień wynikających ze wspomnianego odszkodowania przez przepisy odnoszące się bezpośrednio do stosunku pracy. Zasadne staje się zatem zastosowanie art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wskazuje, iż osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.
Biorąc pod uwagę przytoczone przepisy, należy wskazać, że odszkodowanie wypłacone w ramach umowy o zakazie konkurencji stanowi dochód pracownika i jako takie opodatkowane jest podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast dotychczasowy pracodawca, jako płatnik, obowiązany jest pobrać i odprowadzić od wypłaconego odszkodowania zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wystawić informację imienną w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, a jeżeli obowiązek poboru zaliczek na podatek ustał w ciągu roku, w terminie do dnia 15. miesiąca następującego po miesiącu, w którym została pobrana ostatnia zaliczka.
Umowy o zakazie konkurencji mają na celu ochronę ważnych dla pracodawców informacji, których ujawnienie mogłoby narazić ich na szkodę. Wypłata odszkodowania z tytułu zawartej umowy ma na celu zabezpieczenie pracodawcy przed wpływami konkurencji. Służy zatem zabezpieczeniu źródła przychodów i może stanowić koszt uzyskania przychodów. Miesięczną kwotę odszkodowania należy ująć w kolumnie 13 podatkowej księgi przychodów i rozchodów „Pozostałe wydatki”.
• art. 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434
• art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d), art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 211, poz. 1549
Justyna Tarantowicz
księgowa