Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT oraz dochodów, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest generalnie suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.
Jednym ze źródeł przychodów, jakie wymienia ustawa o PIT, jest stosunek pracy. Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
PRZYKŁAD: KOSZTY PRZY HONORARIACH
Podatnik otrzymuje honorarium autorskie za wykłady w szkole. Czy przy wyliczaniu wynagrodzenia urlopowego w części stanowiącej honoraria należy zastosować 50-proc. koszty uzyskania przychodów?
Nie. O zastosowaniu 50-proc. kosztów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich decyduje wyłącznie fakt uzyskania przychodu jako wynagrodzenia za wykonanie czynności (utworu), będącej przedmiotem prawa autorskiego. W czasie urlopu wypoczynkowego pracownik nie wykonuje pracy, nie wypełnia obowiązku twórczego działania o indywidualnym charakterze, którego efektem jest powstanie utworu. Zatem stosowanie 50-proc. kosztów do wynagrodzeń pracowników dotyczy tych okresów zatrudnienia, w których praca o charakterze twórczym jest przez poszczególnych pracowników rzeczywiście wykonywana. Nie ma podstaw do stosowania tego rodzaju kosztów do wynagrodzeń wypłacanych za okres urlopu wypoczynkowego.
Powstanie obowiązków
Przepisy ustawy o PIT wyraźnie wskazują, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest przychodem pracownika. Oznacza to, że pracodawca od wypłacanego ekwiwalentu musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, a następnie takie świadczenie wykazać w PIT-11 pracownika. Natomiast osoba, która taki ekwiwalent otrzyma, musi wykazać go w rocznym zeznaniu PIT za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata. Co więcej, przychodami są otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
O tym, czy wypłacone pracownikowi wynagrodzenie stanowi przychód ze stosunku pracy, nie decyduje faktyczne pozostawanie w zatrudnieniu pracownika w chwili dokonania wypłaty, lecz to, że przychód ten został osiągnięty z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
PRZYKŁAD: WYPŁATA EKWIWALENTU PO UGODZIE
Podatnik wniósł do sądu pozew przeciwko byłemu pracodawcy o zapłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz zaległego wynagrodzenia. Przed sądem została zawarta ugoda, na podstawie której były pracodawca zobowiązał się wypłacić podatnikowi należne świadczenia. Wypłata nastąpiła za pośrednictwem komornika, który od wypłacanej należności potrącił 19-proc. PIT. Zdaniem podatnika komornik nie powinien pobierać podatku.
Wypłacona w wyniku ugody sądowej kwota stanowiła w rzeczywistości wypłatę: zaległego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop oraz zaległego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a nie odszkodowanie. W tym wypadku bez znaczenia pozostaje fakt, że realizacja tych należności nastąpiła na podstawie ugody sądowej. W związku z tym, skoro wynagrodzenia za godziny nadliczbowe oraz ekwiwalenty za niewykorzystany urlop nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego, dlatego też podlegają opodatkowaniu pit. Komornik postąpił więc prawidłowo.
Zaległości i odszkodowania
Mogą również zdarzyć się sytuacje, że pracodawca wypłaci w danym roku podatkowym ekwiwalent za zaległy urlop. Przykładowo ekwiwalent za urlop z 2006 roku został wypłacony w styczniu 2007 r. W takiej sytuacji ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypłacony pracownikowi w styczniu 2007 r. stanowić będzie przychód tego roku podatkowego. Płatnik zobowiązany będzie do pobrania zaliczek na podatek dochodowy oraz do sporządzenia informacji o wypłaconych w 2007 roku wynagrodzeniach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy.
Innym przypadkiem, o którym warto wspomnieć, jest sytuacja, gdy pracodawca odwoła pracownika z urlopu. Wtedy szef jest zobowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Takie uprawnienie przewiduje bowiem kodeks pracy.
Zasada ta dotyczy zwrotu wydatków w wysokości faktycznie poniesionej przez pracownika i udokumentowanej. Pracodawca oczywiście może zrekompensować pracownikowi odwołanie z urlopu, wypłacając mu określone świadczenie pieniężne ponad kwotę rzeczywiście poniesionych przez pracownika wydatków. Jednak wszelkie kwoty otrzymane ponad koszty faktycznie poniesione będą stanowić dla niego przychód podlegający opodatkowaniu.
Dopłaty do wypoczynku
Pracodawcy poza wypłatą ekwiwalentów za niewykorzystany urlop oferują pewne dofinansowania do wypoczynku. Rozliczenie takich dopłat będzie wyglądać inaczej niż przy wypłacie ekwiwalentów.
Wolne od podatku dochodowego są dopłaty do wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18:
a) z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra niezależnie od ich wysokości,
b) z innych źródeł - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.
Trzeba jednak pamiętać, że jeśli dopłata do wypoczynku pracownika przekracza w roku podatkowym 760 zł, to od nadwyżki trzeba będzie zapłacić podatek dochodowy.
Koszty przy ekwiwalencie
Z uwagi na fakt, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku PIT, to pracodawca od dokonanej wypłaty powinien pobrać zaliczkę na podatek dochodowy na zasadach określonych dla przychodów ze stosunku pracy, stosując przewidziane dla tego źródła przychodów koszty uzyskania przychodów.
Oznacza to, że jeżeli płatnik dokonuje wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, w momencie wypłaty lub pozostawienia do dyspozycji, zobowiązany jest obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy i zastosować koszty uzyskania przychodu jak dla przychodów ze stosunku pracy (patrz ramka).
PRZYKŁAD: UBRUTTAWIANIE ŚWIADCZEŃ
Spółka planuje udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego powyżej 183 dni celem umożliwienia mu świadczenia pracy za granicą na rzecz innego podmiotu. Mimo że osoba ta będzie przebywać na urlopie, spółka zamierza pokryć za niego koszty świadczeń na: polisę na życie, ubezpieczenie NNW, opłatę za przedszkole dla dzieci, opłatę za bilety. Czy spółka powinna ubruttawiać wartość świadczeń ponoszonych za pracownika będącego na urlopie bezpłatnym w celu obliczenia i poboru podatku oraz czy powinna tylko wykazywać przychód ze stosunku pracy w PIT-11 bez odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy?
Osoby prawne są zobligowane jako płatnicy obliczać i pobierać od wypłacanych przychodów zaliczki na PIT. Przy ustalaniu wysokości zaliczek na podatek osoby prawne są również zobowiązane jako płatnicy do potrącenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Momentem pobrania zaliczki na podatek oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest dzień realizacji świadczenia ponoszonego za pracownika. Zaliczki te uwzględnia się m.in. w informacji rocznej PIT-11 sporządzanej dla pracownika.
W przypadku gdy nie ma możliwości pobrania zaliczek na podatek oraz składek ubezpieczeniowych z wynagrodzenia pracownika, realizację świadczeń ponoszonych za pracownika należy uwarunkować uprzednio dokonaną przez pracownika wpłatą o równowartości należnych zaliczek oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przypadających od tych świadczeń (przychodów). Przepisy ustawy o PIT nie przewidują ubruttawiania wartości ponoszonych za pracownika świadczeń w celu obliczania i poboru podatku oraz nie zwalniają z obowiązku pobrania i odprowadzenia zaliczek na podatek oraz składek. W informacji PIT-11 należy wykazać te świadczenia jako przychody ze stosunku pracy, kwoty pobranych z tego tytułu zaliczek na podatek oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Ważne!
Kosztem uzyskania przychodów pracodawcy są m.in. świadczenia urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
760 zł do tej wysokości w skali roku są zwolnione z PIT dopłaty do wypoczynku pracowników
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Koszty uzyskania przychodu w 2007 roku
Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska@infor.pl