Głównym założeniem nowych przepisów jest objęcie pracowników powszechnym programem oszczędzania na poczet przyszłej emerytury przy wykorzystaniu środków pochodzących z trzech źródeł:
- od pracownika,
- od pracodawcy,
- od Skarbu Państwa.
Prowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie pociągało za sobą szereg obowiązków po stronie pracodawców, których zaniedbanie może prowadzić do negatywnych konsekwencji. Kara grzywny może sięgać 1 000 000 zł.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Obowiązek prowadzenia PPK
Opisywany obowiązek opiera się przede wszystkim na zawarciu umowy o zarządzanie PPK. Co ważne, obowiązek powstaje w momencie zatrudniania co najmniej 1 osoby, przy czym ustawa obejmuje także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia. Umowa o zarządzanie PPK jest zawierana z instytucją finansową, w postaci elektronicznej. Wybór instytucji finansowej następuje w specjalnym trybie opisanym w ustawie. Przy wyborze należy dokonać oceny: proponowanych warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, efektywności w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi.
Jeżeli nie dojdzie do zawarcia umowy to Polski Fundusz Rozwoju (PFR) wezwie podmiot do podjęcia w tej mierze stosownych kroków w terminie 30 dni od wezwania. Bierność po stronie pracodawcy będzie wiązała się z negatywnymi konsekwencjami np. w postaci kary grzywny. Warto dodać, że PFR będzie otrzymywał od ZUS informacje na temat podmiotów, które potencjalnie powinny zawrzeć umowę o zarządzanie PPK.
Drugim typem umowy ma być umowa o prowadzenie PPK pomiędzy podmiotem zarządzającym PPK a instytucją finansową, z którą podmiot zawarł umowę o zarządzanie PPK. Jednakże, umowa ta będzie zawierana przez pracodawcę w imieniu i na rzecz konkretnych pracowników. Oznacza to kolejne ułatwienie dla zatrudnionego kosztem nałożenia obowiązku na pracodawcę.
Pracodawca zawierać będzie umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia, nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, chyba że pracownik zadeklaruje przed upływem tego terminu niedokonywanie wpłat do PPK, na podstawie deklaracji złożonej w formie pisemnej pracodawcy, albo przestanie być w stosunku do tego pracodawcy osobą zatrudnioną.
W przypadku niedopełnienia wskazanego obowiązku , przyjmuje się, że w pierwszym dniu po upływie tego terminu z mocy prawa powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK pomiędzy osobą zatrudnioną a instytucjami finansowymi, z którymi pracodawca zawarł umowę o zarządzanie PPK.
Ustawa przewiduje pewne sytuacje, w których prowadzenie PPK nie będzie konieczne. Przykład stanowią mikroprzedsiębiorcy, u których wszystkie osoby zatrudnione złożyły deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
Na marginesie warto wskazać, że niezależnie od tego, czy dany pracownik objęty jest PPK, czy też nie, pracodawcę obowiązywać będzie obowiązek równego traktowania wszystkich pracowników. Oznacza to, że pracodawca nie będzie mógł różnicować pracowników stosując wyłącznie kryterium objęcia PPK.
Obowiązek naliczenia i odprowadzenia składek
Najbardziej odczuwalnym obowiązkiem będzie konieczność dokonywania wpłat przez pracodawcę na rzecz PPK. Będą one stanowiły dodatkowy koszt zatrudnienia. Natomiast wpłata pracownika będzie potrącana z jego wynagrodzenia. Na rzecz PPK będą dokonywane wpłaty przez:
Pracodawcę
Wpłaty podstawowe – obowiązkowe, w wysokości 1,5 % wynagrodzenia brutto;
Wpłaty dobrowolne – w zależności od woli pracodawcy, w wysokości do 2,5 % wynagrodzenia brutto.
Pracownika
Wpłatę podstawową – obowiązkowo, w wysokości 2 % wynagrodzenia brutto;
Wpłatę dodatkową - w zależności od woli pracownika, w wysokości do 2 % wynagrodzenia brutto.
Przy czym osoby, których miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł, nie przekroczy 120% minimalnego wynagrodzenia będą mogły skorzystać z obniżonej stawki podstawowej, nie mniejszej niż 0,5 %. Przy aktualnym poziomie wynagrodzenia minimalnego oznacza to, że osoby, których wynagrodzenie brutto nie przekracza 2700 zł będą mogły skorzystać z opisanego rozwiązania.
Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Warto podkreślić, że zaprzestanie dokonywania wpłat może być jedynie efektem decyzji pracownika o rezygnacji z uczestnictwa w PPK. Pracodawca nie będzie mógł podjąć takiej decyzji samodzielnie.
Obowiązki informacyjne wobec uczestników i funduszu inwestycyjnego
W związku z PPK pojawi się szereg sytuacji, w których pracodawca będzie musiał poinformować bądź pracownika, bądź instytucję finansową o pewnych okolicznościach. Stąd konieczność ciągłego monitorowania PPK. Poniżej przykładowe obowiązki informacyjne, które spoczywają na pracodawcy:
Obowiązki informacyjne względem uczestnika PPK
- Informowanie osób zatrudnionych o warunkach uczestnictwa w PPK;
- Informowanie o zgromadzonych środkach na rachunku PPK;
- Co 4 lata, w terminie do ostatniego dnia lutego danego roku, pracodawca informuje uczestnika PPK, który złożył deklarację o rezygnacji o ponownym dokonywaniu wpłat, chyba że osoba ponownie złoży deklarację;
Obowiązki informacyjne względem instytucji finansowej
- informowanie o złożeniu deklaracji o rezygnacji przez uczestnika PPK;
- informowanie o ponownym dokonywaniu wpłat za uczestnika PPK.
Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych
Odpowiedzialność
Nowa ustawa przewiduje odpowiedzialność karną w przypadku niedopełnienia opisanych obowiązków. W zależności od rodzaju naruszenia kary będą wymierzane procentowo (do 1,5% funduszu wynagrodzeń) lub kwoto (w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł).
Maciej Jakubowski, aplikant radcowski