Termin wypłaty wynagrodzenia
Termin wypłaty wynagrodzenia to wyznaczony pracodawcy dzień spełnienia świadczenia czyli wypłaty pracownikom ich zarobku.
Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i z góry ustalonym terminie.
Termin wynagrodzenia powinien być przede wszystkim uregulowany w układzie zbiorowym, regulaminie pracy, wynagradzania lub innych zakładowych aktach. W przypadku nieobowiązywania powyższych aktów, pracodawca powinien poinformować na piśmie o terminie wypłaty wynagrodzenia w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę (art. 29 § 3 k.p.).
Z tego obowiązku pracodawca będzie zwolniony, jeśli termin wypłaty został określony przez strony w umowie. Istotne jest by termin ten był wyznaczony z góry i był stały, co ułatwia pracownikowi dysponowanie swoim zarobkiem. Określenie terminu wypłaty powinno jednoznacznie wskazywać w każdym układzie kalendarzowym dzień wymagalności roszczenia o wynagrodzenie.
Częstotliwość wypłaty
Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96) potwierdził nakaz cykliczności, stwierdzając, że wypłata wynagrodzenia powinna następować przynajmniej raz w miesiącu, za wyjątkiem składników płacy przysługujących za dłuższe okresy. Pracodawca nie może wypłacać wynagrodzenia rzadziej niż raz w miesiącu, wyznaczony okres miesięczny jest maksymalnym terminem.
Dopuszczalne jest natomiast stosowanie okresów krótszych. Jeśli wynagrodzenie wypłacane jest częściej niż raz w miesiącu, możliwe jest ustalenie w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy okresu potrzebnego pracodawcy do obliczenia pełnej wysokości zarobku.
Przyjmuje się, że większa częstotliwość dokonywania wypłat jest dla pracownika korzystna, więc nie jest konieczne przesuwanie w takiej sytuacji terminu wypłaty specjalną regulacją, gdy jego wysokość ustalana jest w oparciu o wydajność pracy. B. Wagner postuluje, by nie zakładać z góry korzyści płynących dla pracownika z wypłacania wynagrodzenia częściej niż raz w miesiącu, a indywidualnie oceniać tę okoliczność, przy uwzględnieniu obiektywnych kryteriów, jak np. wysokość wynagrodzenia, sytuacja rodzinna i finansowa pracownika. Bezsporny pozostaje jednak wymóg korzystnej dla pracownika regulacji.
Wypłata wynagrodzenia „z dołu”
Zgodnie z § 2 art. 85 k.p. wynagrodzenie płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca. Wynagrodzenie stanowi ekwiwalent za świadczoną pracę, zatem zasadne jest przyjęcie jego wypłacania z dołu. Przepisy szczególne przewidują niekiedy korzystniejsze od kodeksowych terminy wypłaty wynagrodzeń. Dopuszczalne jest zawarcie w umowie o pracę zapisu o wypłacaniu zarobku z góry.
Zasada niezwłocznego wypłacania zarobku nakłada na pracodawcę obowiązek dokonania wypłaty pensji niezwłocznie po zakończeniu miesiąca, z możliwością przesunięcia terminu wypłaty maksymalnie o 10 dni. Przesunięcie jest dopuszczalne jedynie w przypadku ustalania wysokości wynagrodzenia na podstawie wydajności pracy. Gdy wynagrodzenie ustalone jest na stałym poziomie miesięcznym, pracodawca nie potrzebuje czasu na obliczenie jego wysokości. Nakaz niezwłocznego wypłacenia wynagrodzenia w takim przypadku powinien być rozumiany jako obowiązek dokonania wypłaty na koniec miesiąca. Przepis § 3 art. 85 kodeksu stanowi natomiast, że w przypadku, gdy ustalony dzień wypłaty jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie należy wypłacić w dniu poprzedzającym.
W sytuacji, gdy dodatkowe składniki wynagrodzenia przysługują za okresy dłuższe niż miesiąc, np. tzw. trzynastka, premie roczne, płatne są z dołu w terminach ustalonych przepisami płacowymi lub postanowieniami które je regulują. Terminy ich wypłaty nie muszą się zatem pokrywać z terminem nabycia do nich prawa.
Czas wypłaty
Przepis art. 86 § 1 k.p. zawiera zobowiązanie pracodawcy do wypłaty wynagrodzenia w miejscu i czasie określonym w regulaminie pracy lub innych przepisach prawa pracy. Strony stosunku pracy mogą je określić inaczej. Pracodawcy niezobowiązani do wydania powyższych aktów mogą ten obowiązek realizować w zasadzie w dowolnej formie – wybrać formę regulaminową, ustalać te warunki w umowie o pracę, bądź kształtować jednostronnie i w ciągu maksymalnie 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę przedstawić na piśmie pracownikowi (art. 29 § 3 k.p.).
Czas wypłaty wynagrodzenia to pora, w której pracownik może wypłacić lub pobrać należną wypłatę. Powinien on przypadać w czasie wolnym od pracy, a nie w godzinach pracy, by pracownik mógł swobodnie pobrać należność. Czas podjęcia zapłaty nie jest zakwalifikowany jako przerwa wliczana do czasu pracy, nie jest też odpłatnym zwolnieniem z obowiązku wykonywania pracy. W praktyce jednak najczęściej pora wypłaty wynagrodzenia przypada na czas pracy pracownika. Taki stan należy uznać za płatne zwolnienie pracownika z wykonywania pracy na okres potrzebny do pobrania zarobku.
Pracodawca może wskazać konkretną godzinę wypłaty wynagrodzenia, np. 12.00, 13.30 lub ograniczyć się do stwierdzenia, że wynagrodzenie wypłacane jest w danym dniu do określonej pory. O wyznaczonej porze suma odpowiadająca wysokości wynagrodzenia powinna być już przygotowana i dostępna dla pracownika. W przypadku nieokreślenia pory wypłaty wynagrodzenia przyjmuje się, że jest to cały dzień kalendarzowy przypadający na termin wypłaty, a więc nie godziny działania zakładu pracy, a cała doba.
Miejsce wypłaty
Przez miejsce wypłaty wynagrodzenia rozumie się wyodrębnioną fizycznie część powierzchni, skąd pracownik może pobrać wynagrodzenie. Może być to odrębne pomieszczenie, lokal, wydzielony obszar lub nawet fragment wolnej przestrzeni w terenie. Gdy nie wskazano miejsca wypłaty wynagrodzenia, zostanie ono ustalone zgodnie z art. 454 k.c., a więc będzie to przede wszystkim miejsce wynikające z właściwości zobowiązania.
Za takie uznaje się miejsce świadczenia pracy, więc w pierwszej kolejności będzie nim siedziba pracodawcy. W sytuacji stałego wykonywania pracy poza nią, miejscem wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia będzie miejsce świadczenia pracy. Pracodawca nie jest zobowiązany przesyłać na adres pracownika niepodjętego przez niego wynagrodzenia. Sytuacja wypłaty wynagrodzenia w miejscu zamieszkania pracownika może mieć miejsce w razie wypłaty zarobku po ustaniu stosunku pracy.
Forma pieniężna wynagrodzenia
Przepis 86 § 2 k.p. formułuje zasadę wypłaty w pieniądzu wynagrodzenia, stanowiąc, że wypłata wynagrodzenia dokonywana jest w formie pieniężnej, a częściowe spełnienie tego świadczenia w innej postaci jest dopuszczalne jedynie, gdy zostało to przewidziane ustawą lub układem zbiorowym pracy.
Przez formę pieniężną wynagrodzenia rozumie się wyrażenie jego wysokości w pieniądzu, np. 3000 zł, a nie jako jeden samochód bądź tona węgla. Wyrażony w polskim pieniądzu zarobek może być wypłacony w formie gotówkowej, np. w kasie zakładu pracy, lub bezgotówkowej, np. przekazem pocztowym, przelewem bankowym.
W formie innej niż pieniężna możliwe jest wypłacenie tylko części wynagrodzenia, nigdy całego. Nie ma za to żadnych przeszkód, by dodatkowe świadczenia przysługujące poza wynagrodzeniem były udzielane pracownikowi w innej postaci, jak np. prawo korzystania z telefonu służbowego prywatnie, upominki dla pracowników, podarowanie produkowanych towarów poza należnym wynagrodzeniem. Należy odróżnić świadczenia w naturze udzielane z samego tylko tytułu zatrudnienia a nie jako część płacy od składników wynagrodzenia wypłacanych w formie niepieniężnej. Wątpliwości co do charakteru świadczenia powinno być ustalane indywidualnie.
Zarobek wypłacany w naturze nie może stanowić większości zarobku i może mieć wyłącznie uzupełniający charakter. Ustalenie składników niepieniężnych w wysokości przekraczającej wartość wynagrodzenia pieniężnego należałoby uznać za obejście prawa. Nawet w przypadku układowej regulacji takiego stosunku składników pracownik może powoływać się na sprzeczność tych postanowień układu z art. 86 § 2 k.p. i domagać się pieniężnej formy.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Emerytury - Raporty INFOR - PDF
PDF - Podróże służbowe - Raporty INFOR
Wypłata wynagrodzenia w polskiej walucie
Zobowiązania pieniężne na terytorium RP mogą być wyrażane tylko w polskim pieniądzu. Istnieją liczne wyjątki od powyższej zasady w prawie dewizowym. Przede wszystkim dokonywanie wypłaty wynagrodzenia w obcej walucie będzie mieć miejsce w przypadku świadczenia należnego za pracę wykonywaną za granicą. W przypadku delegacji pracownika za granicę należy określić rodzaj waluty, w jakiej ustalone i wypłacone będzie wynagrodzenie. B. Wagner wprost podważa przyznanie zasadzie walutowości rangi powszechnej reguły, szczególnie w obliczu przynależności Polski do Unii Europejskiej.
Wypłata gotówkowa
Przepis art. 86 § 3 k.p. ustanawia zasadę wypłaty wynagrodzenia w gotówce, stanowiąc, że wynagrodzenie wypłaca się do rąk pracownika, a w inny sposób tylko wtedy, gdy stanowi tak układ zbiorowy lub pracownik uprzednio wyrazi na to pisemną zgodę.
Na gruncie prawa polskiego możliwa jest gotówkowa i bezgotówkowa zapłata należnego świadczenia. Wśród bezgotówkowych - przelew na konto bankowe. Nie mogą być za to traktowane jako pieniądz weksle, czeki, akcje, obligacje i inne papiery wartościowe. Dopuszczalnymi sposobami wypłaty wynagrodzenia są natomiast przekaz pocztowy i przelew bankowy.
Pracownik powinien wyrazić zgodę na bezgotówkową wypłatę wynagrodzenia przed jej dokonaniem i może w każdym czasie ją cofnąć, bądź dokonywać zmian. Wymóg uzyskania pisemnej zgody ma charakter ściśle obowiązujący. Pisemna zgoda, a tym samym upoważnienie pracodawcy do wypłaty zarobku w innej formie, powinna zostać dołączona do dokumentów pracownika.
Należy pamiętać, że zastosowanie innej formy wypłaty wynagrodzenia wymaga od pracodawcy dodatkowej staranności. Powinien wcześniej przesłać odpowiednią sumę pieniężną, by w ustalonym terminie wypłaty wynagrodzenia pracownik mógł je podjąć i nim dysponować. W innym razie nie dochowany zostanie ustalony termin wypłaty. Pracodawca nie ma obowiązku dostarczania pracownikowi zarobku do jego miejsca zamieszkania, jeśli nie pobrał on właściwie przygotowanego wynagrodzenia. Może to uczynić, np. drogą przekazu pocztowego, jednak wtedy ponosi ryzyko związane z utratą lub wypłaceniem pieniędzy osobie nieuprawnionej.
Wypłacenie wynagrodzenia niewłaściwej osobie nie zwalnia pracodawcy z obowiązku spełnienia świadczenia i nie skutkuje wygaśnięciem jego zobowiązania. Należy rozróżnić dwie sytuacje: kiedy pracownik zostaje faktycznie pozbawiony swojego zarobku przez błędne wydanie go osobie trzeciej oraz gdy uzyskuje od tej osoby swoją płacę lub jej część.
W pierwszym przypadku nieskorzystania z wynagrodzenia ma prawo żądać jego wypłaty od pracodawcy, a nie od osoby trzeciej, zaś pracodawca chcąc odzyskać wypłaconą sumę może domagać się jej zwrotu od osoby nieuprawnionej. Ponadto pracodawca zazwyczaj będzie pozostawał w zwłoce, więc pracownik może domagać się odsetek, a także, jeśli poniósł szkodę, ma prawo żądać jej naprawienia. Obciąża go udowodnienie poniesienia szkody i związku przyczynowego między stratą a zwłoką pracodawcy.
W drugiej sytuacji, skorzystania z płacy, pracownik może potwierdzić odebranie wynagrodzenia od osoby nieuprawnionej (art. 452 w zw. z art. 300 k.p.). Pracodawca jest zwolniony z obowiązku spełnienia świadczenia w takim zakresie, w jakim pracownik skorzystał z wynagrodzenia.
To na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu w zakresie prawidłowej wypłaty wynagrodzenia – art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p.
Ilona Stefaniak