Miejsce wykonywania pracy zdalnej w ustawie antycovidowej
Obecna regulacja dotycząca pracy zdalnej zawarta w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wskazuje, że pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy poza miejscem jej stałego wykonywania.
Czy praca zdalna musi być wykonywana w miejscu zamieszkania?
Zasadniczo nie ma przeciwskazań do umożliwienia pracownikowi pracy z innego miejsca niż miejsce jego zamieszkania. Pracodawca przed wydaniem polecenia pracy zdalnej jest zobowiązany do uzyskania od pracownika oświadczenia o posiadaniu warunków lokalowych do wykonywania pracy zdalnej. W dużej mierze oświadczenie to determinuje miejsce, gdzie pracownik tę pracę może wykonywać. Niemniej jednak nie oznacza to, że musi on pracować z domu.
W praktyce w poleceniu pracy zdalnej pracodawca wskazuje miejsce wykonywania pracy zdalnej. Zdarza się, że bywa ono regulowana w regulaminach pracy zdalnej. Z prawnego punktu widzenia nie ma jednak przeszkód, aby wyznaczyć takie miejsce poza granicami Polski.
Czy pracodawca może się zgodzić na pracę zdalną za granicą?
Niezależnie od braku zakazu wykonywania pracy z miejsc znacznie oddalonych od stałego miejsca świadczenia pracy, zezwolenie na nią przez pracodawcę wcale nie jest takie oczywiste na gruncie obecnej regulacji. Zasadniczo bowiem należy brać pod uwagę jej cel jakim jest przeciwdziałanie COVID-19. W drugiej kolejności istnieje szereg regulacji z zakresu prawa podatkowego czy ubezpieczeń społecznych, które należy przeanalizować zanim wyrazi się zgodę na wykonywanie przez pracownika pracy poza granicami Polski. Może się bowiem okazać, że praca zdalna za granicą będzie dla pracodawcy wiązała się z dodatkowymi obowiązkami. Ponadto kwestiami problematycznymi na gruncie prawa pracy jest m. in. także to jak zapewnić bhp pracownikowi, czy jakie są drogi postępowania w razie wypadku w pracy.
Praca zdalna w projekcie nowelizacji Kodeksu pracy
W sejmie trwają prace nad wprowadzeniem wyczerpującej regulacji instytucji pracy zdalnej. W dotychczasowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw została ona zdefiniowana jako praca, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Po wejściu w życie nowych przepisów nie będzie budzić wątpliwości miejsce świadczenia pracy zdalnej, będzie to bowiem każdorazowo miejsce wskazane przez pracownika, ale wymagające akceptacji pracodawcy. Intencją ustawodawcy jest wyłączenie możliwości swobodnego decydowania przez pracownika o tym, gdzie będzie wykonywał home-office.
Ustawodawca jako główne miejsce wykonywania pracy zdalnej wskazuje miejsce zamieszkania pracownika. Jednak nie ma przeciwskazań, aby było to każde inne miejsce, nawet za granicą, o ile uzyska akceptację pracodawcy. Chociaż przepis wprost reguluje kwestię to w praktyce nie powinno to stanowić zachęty dla pracodawców do zezwalania na pracę za granicą z kilku kluczowych powodów, o których niżej.
Praca zdalna za granicą - skutki i komplikacje
Praca za granicą może dostarczyć wielu komplikacji pracodawcom i pracownikom. Kwestią podlegającą badaniu powinna być kwestia konieczności legalizacji pobytu i pracy. Pobyt za granicą może wiązać się ze zmianą rezydencji podatkowej. Monitorowania mogą wymagać także kwestie związane z ubezpieczeniem społecznym. Problem ten ma mniejsze znaczenie, jeśli praca zdalna miałaby być świadczona na terenie UE, ponieważ ustawodawca europejski przewidział możliwość koordynacji krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. Dodatkowo może zdarzyć się, że pracownik będzie podlegał prawu pracy kraju, w którym wykonuje prace zdalną. Dla pracodawcy może mieć to przełożenie na konieczność przestrzegania przepisów państwa obcego w zakresie wysokości płacy minimalnej czy czasu pracy takiego pracownika.
Podsumowanie
Po wprowadzeniu do kodeksu pracy instytucji pracy zdalnej miejsce jej wykonywania będzie musiało zostać każdorazowo zaakceptowane przez pracodawcę. Jednak przy rozpatrywaniu propozycji pracownika co do wykonywania pracy za granicą, pracodawca powinien mieć na uwadze ewentualne konsekwencje jakie wiążą się z pozytywnym jej rozpatrzeniem.
Autor – adw. Agnieszka Stefańska-Pieczara, Lubasz i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych Sp. k.