Od kilku lat w Polsce coraz głośniej jest o organizacjach pożytku publicznego (OPP), które w okresie sporządzania deklaracji PIT zachęcają nas do odliczenia na nie 1% z naszych dochodów uzyskanych w ciągu roku.
Jak powstają organizacje pożytku publicznego
Są to bardzo często podmioty, zakładane przez aktywnych obywateli, w celu rozwiązywania konkretnych problemów społecznych, na przykład takich jak bezdomność, pomoc osobom uzależnionym i ich rodzinom, pomoc osobom niepełnosprawnym fizycznie i intelektualnie itp.
Organizacje pożytku publicznego to podmioty pozarządowe, które pojawiły się po 1 stycznia 2004 roku. Stosownie do przepisów uchwalonej w dniu 24 kwietnia 2003 r. ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873) oraz ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874) organizacje pozarządowe oraz inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego mogą od dnia 1 stycznia 2004 r. uzyskiwać szczególny status organizacji pożytku publicznego.
Dlaczego stworzono taką specjalną grupę organizacji
Poprzez zmianę przepisów chciano, żeby powstały instytucje, które cieszyć się będą zaufaniem publicznym. Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego związane jest ze szczególnymi uprawnieniami, ale też obowiązkami. OPP muszą bowiem prowadzić działalność społecznie użyteczną na rzecz ogółu społeczności, a także wyróżniać się transparentnością zarówno w momencie rejestracji, jak i w całym okresie działania.
Organizacjom zapewniono również przywileje. Najważniejszy z nich to możliwość otrzymywania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Rozwiązanie to zostało przyjęte, aby podatnicy sami mogli decydować o przekazaniu części swoich podatków na rzecz inicjatyw społecznych, podejmowanych przez OPP. Dzięki temu, pieniądze pochodzące z 1% trafiają do konkretnej organizacji, na określony cel.
Ile przekazujemy w ramach 1%
Z roku na rok coraz więcej podatników korzysta z możliwości odpisu, choć nadal jest to stosunkowo niewielki odsetek ogółu rozliczających się. W rozliczeniu za rok 2008 ponad 7,3 mln osób (wzrosła o ponad 40 proc. w stosunku do roku 2007), czyli 28 proc. ogółu podatników, przekazało 1% na OPP, w sumie 380 mln zł, czyli o prawie 82 mln zł więcej niż rok wcześniej.
Zdaniem Ministerstwa Finansów przełom w przekazywaniu pieniędzy w ramach 1% podatku nastąpił w roku 2008. Począwszy od zmiany przepisów, bowiem od zeznań podatkowych składanych za 2007 r., środki na OPP przekazywane są przez urzędy skarbowe. Podatnik jedynie dokonuje wyliczenia kwoty stanowiącej 1% podatku należnego i wskazuje nazwę organizacji, na konto którego mają trafić pieniądze, oraz jej numer wpisu do KRS.
Kiedy organizacja może uzyskać status OPP
Organizacją pożytku publicznego może być organizacja pozarządowa, stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego lub podmiot działający na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli m.in.:
• prowadzi działalność na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy wyodrębnionej ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa;
• nie prowadzi działalności gospodarczej albo prowadzić ją w rozmiarach służących realizacji celów statutowych;
• cały dochód przeznacza na działalność pożytku publicznego;
• posiada statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego, który mu nie podlega w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru;
• posiada statut, w którym przewidziane są ograniczenia dotyczące wykorzystywania majątku organizacji oraz dokonywania zakupów od podmiotów związanych z członkami organizacji;
• podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego;
• sporządza roczne sprawozdanie merytoryczne ze swojej działalności oraz podaje je do publicznej wiadomości,
• sporządza i ogłasza roczne sprawozdanie finansowe także wówczas, gdy obowiązek jego sporządzenia oraz ogłoszenia nie wynika z przepisów o rachunkowości,
• przekazuje wyżej wymienione sprawozdania ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego.
O status organizacji pożytku publicznego może się ubiegać organizacja prowadząca działalność w zakresie:
• pomocy społecznej;
• zapewnienia zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym;
• działalności charytatywnej;
• podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
• działalności na rzecz mniejszości narodowych;
• ochrony i promocji zdrowia;
• działania na rzecz osób niepełnosprawnych;
• promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej;
• działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
• działalności wspomagającej rozwój gospodarczy;
• działalności wspomagającej rozwój społeczności lokalnych;
• nauki, edukacji, oświaty i wychowania;
• krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży;
• kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji;
• kultury fizycznej i sportu;
• ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
• porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;
• upowszechniania wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa;
• upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
• ratownictwa i ochrony ludności;
• pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
• ochrony praw konsumentów;
• integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
• promocji i organizacji wolontariatu.
Przywileje organizacji pożytku publicznego:
• użytkowanie nieruchomości na preferencyjnych warunkach,
• prawo do otrzymywania 1-proc. podatku dochodowego od osób fizycznych,
• zwolnienie od: podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, opłat od czynności cywilnoprawnych (np. umów), opłat skarbowych i sądowych w odniesieniu do prowadzonej działalności pożytku publicznego.
• możliwość nieodpłatnego informowania o prowadzonej działalności poprzez jednostki publicznej radiofonii i telewizji,
• korzystanie z pracy poborowych skierowanych do odbycia służby zastępczej.