Płatnicy musieli sporządzić do końca lutego 2010 r. roczne rozliczenie podatku za 2009 r. za podatników, którzy przed 10 stycznia 2010 r. złożyli im na druku PIT-12 oświadczenie, że:
• poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie uzyskali innych dochodów (z wyjątkiem dochodów opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym oraz liniowym z działalności gospodarczej, a także ze zbycia nieruchomości),
• nie korzystali z innych odliczeń niż wymienione w art. 37 ust. 1a pkt 2-4 updof,
• nie korzystali z możliwości opodatkowania łącznego dochodów z małżonkiem bądź w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci,
• nie mają obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych, z wyjątkiem zwróconych za pośrednictwem płatnika uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Przy dokonaniu rocznego zeznania przez płatnika mogą wystąpić niedopłaty bądź nadpłaty, ponieważ - zgodnie z art. 37 ust. 1a updof - płatnik sporządzając to zeznanie:
• uwzględnia koszty uzyskania przychodu, o których mowa w art. 22 ust. 11 updof, tj. wyższe koszty dojazdu pracownika do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej w wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi,
• odlicza od dochodu pobrane w ciągu roku składki na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b lub pkt 2a updof,
• na wniosek podatnika odlicza od dochodu zwrócone płatnikowi świadczenia, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 5 updof (tj. dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu) - jeżeli nie zostały one potrącone od dochodu przy poborze zaliczek,
• odlicza od podatku kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w roku podatkowym ze środków podatnika,
• dolicza do podatku otrzymany za jego pośrednictwem zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Niedopłata podatku
Niedopłata jest wykazywana w PIT-40 w poz. 83. Stanowi ona różnicę między podatkiem wynikającym z rocznego obliczenia a sumą zaliczek pobranych od stycznia do grudnia. Niedopłatę podatku za 2009 r. należy pobrać od dochodu podatnika za marzec 2010 r. Na wniosek podatnika różnicę tę można jednak pobrać z dochodu za kwiecień 2010 r. (art. 37 ust. 4 zd. 1 i 2 updof).
WAŻNE!
Niedopłatę podatku można pobrać z dochodu podatnika za kwiecień jedynie na wniosek podatnika.
Pobraną różnicę płatnik musi wpłacić łącznie z zaliczkami za te miesiące na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy dla niego naczelnik urzędu skarbowego. Podatek ten musi ponadto wykazać w rocznej deklaracji PIT-4R o pobranych zaliczkach w roku podatkowym 2010 (część C pkt 6), którą będzie musiał przekazać do urzędu skarbowego do 31 stycznia 2011 r.
PRZYKŁAD
W sporządzonym przez pracodawcę zeznaniu podatkowym pracownika na druku PIT-40 została wykazana niedopłata podatku za 2009 r. w wysokości 500 zł. Pracodawca powinien pobrać tę różnicę od dochodu pracownika za marzec 2010 r. i wpłacić tę kwotę do urzędu skarbowego łącznie z zaliczkami za marzec 2010 r. płaconymi do 20 kwietnia 2010 r. Pracownik złożył jednak wniosek, by pracodawca pobrał różnicę podatku z dochodu za kwiecień 2010 r. W związku z tym pracodawca wpłaci tę kwotę do urzędu skarbowego łącznie z zaliczkami za kwiecień 2010 r. płaconymi do 20 maja 2010 r.
Jeżeli stosunek prawny uzasadniający pobór zaliczek ustał w styczniu lub w lutym 2010 r., płatnik powinien pobrać niedopłatę podatku z dochodu podatnika za miesiąc, za który została pobrana ostatnia zaliczka (art. 37 ust. 4 zd. 3 updof).
PRZYKŁAD
W sporządzonym przez pracodawcę zeznaniu rocznym za pracownika została wykazana niedopłata podatku za 2009 r. w wysokości 500 zł. Umowa o pracę zawarta z pracownikiem wygasła 28 lutego 2010 r. W takiej sytuacji pracodawca powinien pobrać niedopłatę podatku z jego dochodów za luty 2010 r. i wpłacić tę kwotę do urzędu skarbowego łącznie z zaliczkami za luty 2010 r. płaconymi do 20 marca 2010 r.
Nadpłata podatku
Jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata (poz. 84 PIT-40), to trzeba ją zaliczyć na poczet zaliczki należnej za marzec. Jeżeli po pobraniu tej zaliczki nadal pozostaje nadpłata, płatnik powinien ją zwrócić podatnikowi w gotówce. Płatnik potrąca wówczas nadpłaty zwrócone w gotówce z kwot pobranych zaliczek, wykazując je w rocznej deklaracji PIT-4R (część C pkt 7) (art. 37 ust. 4 zd. 5 i 6 updof).
PRZYKŁAD
W sporządzonym przez pracodawcę zeznaniu została wykazana nadpłata podatku opłaconego przez pracownika za 2009 r. w wysokości 300 zł. Nadpłatę pracodawca zaliczy na poczet zaliczki należnej za marzec. Jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostanie nadpłata, pracodawca zwróci ją pracownikowi w gotówce. Zwróconą w ten sposób nadpłatę potrąci z kwot pobranych zaliczek, wykazując je w deklaracji PIT-4R (część C pkt 7).
Może się jednak zdarzyć sytuacja, że z podatnikiem będącym pracownikiem wygasła umowa o pracę w styczniu bądź w lutym 2010 r. Przepisy nie regulują wprost zasad rozliczenia nadpłaty w takiej sytuacji. Mówią jedynie o zaliczeniu nadpłaty na poczet zaliczki należnej za marzec (i o zwrocie pozostałej części w gotówce). Natomiast pracownik w takim przypadku nie osiąga dochodów za marzec.
W tej sytuacji obowiązek zwrotu nadpłaty również ciąży na płatniku - pracodawcy. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 31 października 2008 r. (sygn. ITPB2/415-779/08/AD). Według Izby „rozwiązanie umowy o pracę nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zwrotu należnej pracownikowi kwoty, stąd w niniejszym przypadku zwrot nadpłaty wynikającej z rocznego rozliczenia na formularzu PIT-40 ciąży nadal na spółce”.
Należy zatem uznać, że w takiej sytuacji nie ma przeszkód, aby wypłacić zwolnionemu pracownikowi nadpłatę w gotówce, a następnie pomniejszyć o tę kwotę zaliczki za marzec od dochodów pozostałych pracowników i rozliczyć tę nadpłatę w PIT-4R (część C pkt 7). Jest to bowiem zwrot nadpłaty podatnikowi dokonany przez płatnika, a termin pomniejszenia zaliczek wynika z art. 37 ust. 4 updof. Płatnik w tym względzie spełnia niejako rolę urzędu skarbowego.
• art. 37, art. 38 ust. 1, ust. 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).
Krzysztof Rustecki, ekspert w zakresie podatków dochodowych
Więcej na ten temat znajdziesz w Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń