Obowiązek podatkowy w eksporcie towarów

Określając momentu powstania obowiązku podatkowego w eksporcie towarów należy mieć na uwadze istotę tej transakcji. Dla celów podatku od towarów i usług za eksport towarów uznaje się potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności dostawy towarów, jeżeli wywóz jest dokonany przez dostawcę lub na jego rzecz (tzw. eksport bezpośredni) lub przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz (tzw. eksport pośredni). Zatem eksport to dostawa towarów charakteryzująca się tym, że towar którego dotyczy, wywożony jest z terytorium kraju poza obszar celny Wspólnoty. Powyższy wywóz musi być potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach prawa celnego.

Z dniem 1 grudnia 2008 r. ustawodawca zmienił regulacje dotyczące obowiązku podatkowego w eksporcie towarów. W związku z dokonaną nowelizacją obowiązek podatkowy należy określać na tzw. zasadach ogólnych. Oznacza to, że zgodnie z zasadą ogólną obowiązek podatkowy w eksporcie towarów powstanie z chwilą wydania towarów. Nie należy jednak zapominać, że znaczna większość podmiotów dokonujących transakcji eksportu towarów jest zobowiązana do udokumentowania tej czynności fakturą VAT. Zatem dla tych podmiotów obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru. Dlatego też, podmioty będą rozpoznawały obowiązek podatkowy w chwili wystawienia faktury, jeżeli faktura ta została wystawiona w terminie określonym w ustawie.

Ważną kwestią związaną z określeniem momentu powstania obowiązku podatkowego w eksporcie towarów, na którą w sposób szczególny powinny zwrócić uwagę podatnicy, jest moment rozliczania zaliczek w eksporcie towarów. Mianowicie zgodnie z regulacjami ustawy VAT w przypadku otrzymania części należności obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej otrzymania pod warunkiem, że wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania zaliczki. Oznacza to, że z chwilą otrzymania należności Spółka będzie zobowiązana do rozpoznania obowiązku podatkowego. Natomiast w przypadku, gdy towary nie zostaną wywiezione w tym okresie obowiązek podatkowy nie powstanie.

Powyższe stanowisko potwierdza również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 9 kwietnia 2010 r. (sygn. ITPP2/443-182/10/AK), w której czytamy: „(...) w sytuacji gdy Spółka dysponuje wiedzą, iż przewidywany eksport towaru, na poczet którego otrzymała część należności, nie nastąpi w przeciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania zaliczki (przedpłaty, zadatku, raty), otrzymanie tej zaliczki nie rodzi powstania obowiązku podatkowego wynikającego z przepisów art. 19 ust. 11 i ust. 12 ww. ustawy”.

Podsumowując, obowiązek podatkowy w eksporcie towarów powstanie zasadniczo w dniu wystawienia faktury dokumentującej ten eksport, nie później jednak niż siódmego dnia od dnia wydania towaru. Natomiast w sytuacji otrzymania części należności przed wydaniem towarów będących przedmiotem eksportu, obowiązek podatkowy powstanie w chwili jej otrzymania w stosunku do tej części należności pod warunkiem, że wywóz towarów zostanie dokonany w okresie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania.

W tym miejscu warto wskazać, że eksport towarów może korzystać z opodatkowania preferencyjną stawką podatku VAT w wysokości 0%, po spełnieniu określonych warunków przewidzianych ustawą. Podatnik ma prawo do zastosowania stawki 0% w eksporcie towarów pod warunkiem, że przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres  rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty.

Ewidencja eksportu w księgach rachunkowych odbywa się w miesiącu, w którym dostawa faktycznie miała miejsce. Natomiast skutki w podatku VAT będą uzależnione od dokumentacji jaką podatnik posiada.  Podatnik może zastosować stawkę podatku 0% pod warunkiem, że przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzyma dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Wspólnoty. Skoro podatnik przed terminem do złożenia deklaracji podatkowej za bieżący miesiąc będzie dysponował dokumentem potwierdzającym wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty, to będzie miał prawo do zastosowania stawki 0% i wykazania tej dostawy w rozliczeniu za miesiąc bieżący. Jeżeli natomiast powyższy warunek nie zostanie spełniony, podatnik ma prawo nie wykazywać tej dostawy w bieżącym miesiącu pod warunkiem posiadania dokumentu celnego potwierdzającego procedurę wywozu. (Należy zwrócić uwagę że dokument celny potwierdzający procedurę wywozu  to dokument, który potwierdza objęcie towaru procedurą celną wywozu, a nie jego faktyczny wywóz poza terytorium Wspólnoty (art. 41 ust. 8 ustawy VAT)).  Podatnik mając dokument celny potwierdzający procedurę wywozu nie wykaże tej dostawy w ewidencji za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0%, pod warunkiem otrzymania  dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres (art. 41 ust.7).

W przypadku gdy w miesiącu następującym po dokonaniu dostawy  podatnik nie otrzyma dokumentów celnych potwierdzających procedurę wywozu, zastosowanie będą miały stawki podatku właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium kraju.  Oznacza to, że mimo, iż obowiązek podatkowy powstanie miesiąc wcześniej, podatnik w przypadku nieotrzymania dokumentów potwierdzających procedurę celną w miesiącu kolejnym wykaże te dostawę w deklaracji za okres następny jako dostawę krajową.

W momencie otrzymania dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty  w późniejszym terminie podatnik ma prawo do dokonania korekty podatku należnego za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał ten dokument. Wówczas podatnik zmniejszy obrót krajowy oraz kwotę podatku należnego, a w to miejsce wykaże eksport opodatkowany stawką w wysokości 0%.

Zastosowanie powyższych regulacji przedstawia tabela:

*pod warunkiem, iż w momencie dostawy posiadamy dokumenty celne potwierdzające rozpoczęcie procedury wywozu (art. 41 ust. 8 ustawy VAT).

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zmianami)

Ewelina Pawłowska

Konsultant

Departament Outsourcingu Rachunkowości