Utrzymanie płynności finansowej należy do głównych zadań służb finansowych w przedsiębiorstwie. Ważnym narzędziem planowania finansowego, pomocnym w zachowaniu płynności finansowej, jest budżet gotówkowy. Jest on zestawieniem przyszłych wpływów i wydatków gotówkowych. Dzięki temu można:
l zidentyfikować okresy nadwyżek i niedoborów gotówkowych, co umożliwia podjęcie racjonalnych działań zmierzających do wzajemnego dostosowania wpływów i wydatków,
l zaplanować dodatkowe źródła finansowania w okresach przewidywanych niedoborów gotówkowych,
l podjąć korzystniejsze decyzje w zakresie lokowania nadwyżek gotówkowych.
Budżetowanie gotówki umożliwia również wzrost efektywności finansowej zaangażowanych zasobów kapitałowych.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W procesie budżetowania gotówki wykorzystuje się budżety cząstkowe. Jednym z nich jest budżet kosztów pracy. Rozpoczęcie procesu budżetowania następuje od sformułowania budżetu sprzedaży. Stanowi on podstawę tworzenia kolejnych budżetów. Na podstawie budżetu sprzedaży sporządza się budżet produkcji, a następnie budżet kosztów pracy, obejmujący wydatki gotówkowe związane z zatrudnieniem pracowników bezpośrednio produkcyjnych, pośrednio produkcyjnych oraz pracowników zarządu.
Budżety gotówkowe sporządzane są na krótkie okresy, zazwyczaj kilkumiesięczne. Odcinkiem czasu, dla którego ustala się wpływy i wydatki gotówkowe, może być miesiąc, a nawet krótszy termin. Tak szczegółowe programowanie wpływów i wydatków pozwala lepiej panować nad gotówką w każdym czasie.
Wynagrodzenia dla pracowników stanowią na ogół znaczącą pozycję wydatków gotówkowych w przedsiębiorstwie. Ustalenie wynagrodzeń powinno być zróżnicowane dla poszczególnych grup zatrudnionych, stosownie do sposobu ich wynagradzania. Duża grupa pracowników ma ustalone stałe wynagrodzenia miesięczne, które są wypłacane raz w miesiącu. Wynagrodzenie niektórych pracowników jest uzależnione od wielkości sprzedaży zrealizowanej w określonym czasie. Pracownicy bezpośrednio produkcyjni są wynagradzani w zależności od wielkości wykonanych zadań produkcyjnych lub przepracowanych roboczogodzin. Wypłaty tych wynagrodzeń mogą odbywać się częściej niż raz w miesiącu.
UWAGA!
Przy ustalaniu wynagrodzeń dla pracowników produkcyjnych należy wziąć pod uwagę nakłady pracy poniesione na wykonaną ilość wyrobów gotowych, a także tych, które nie zostały w całości wykonane i stanowią produkcję niezakończoną.
Najprostszy sposób określenia budżetu kosztów pracy bazuje na wynagrodzeniach miesięcznych. Jego postać może być następująca (tabela).
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W przypadku bardziej szczegółowego obliczania kosztów robocizny bezpośredniej kolejność rachunku prowadzącego do ustalenia kosztów wynagrodzeń dla pracowników bezpośrednio produkcyjnych jest następująca - schemat.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład
(ustalenie kosztów robocizny bezpośredniej)
Planowana produkcja w kolejnych trzech miesiącach wynosi: I - 600 szt., II - 650 szt., III - 580 szt. Wykonanie 1 szt. wyrobu zabiera cztery roboczogodziny.
Stawka godzinowa wynosi 20 zł. Liczba wyrobów w toku wynosi:
l na początek I miesiąca - 20 szt.,
l na koniec I miesiąca - 50 szt.,
l na koniec II miesiąca - 60 szt.,
l na koniec III miesiąca - 40 szt.
Na potrzeby rachunku robocizny bezpośredniej przyjmuje się przeciętny stopień zaawansowania produkcji wyrobów niezakończonych - 50%.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jak widać z przykładu, zmienna kwota wydatków z tytułu wynagrodzeń dla pracowników bezpośrednio produkcyjnych wynika z:
l różnej ilości wykonanych wyrobów gotowych,
l zróżnicowanego zaangażowania nakładów pracy w produkcji niezakończonej, wyrażającego się w różnicy stanu produkcji w toku.
Kolejne rodzaje wydatków dotyczące kosztów pracy (obciążenia ZUS, podatki) mają mniejszy udział w obciążeniach przedsiębiorstwa. Niemniej należy je także w miarę możliwości dokładnie oszacować i włączyć do wydatków budżetowych.
Aleksander Kusak
konsultant w zakresie finansów, wykładowca na Wydziale Zarządzania UW