Osoby fizyczne mają do wyboru trzy formy opodatkowania: kartę podatkową, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz tzw. zasady ogólne.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą staje przede wszystkim przed problemem związanym z właściwym wyborem sposobu opodatkowania. Podejmując właściwą decyzję, przedsiębiorca powinien wziąć pod uwagę rodzaj prowadzonej przez siebie działalności oraz jej rozmiar.
Karta podatkowa
W przypadku karty podatkowej podatek wpłaca się w stałej miesięcznej kwocie, bez względu na wysokość przychodów. Jednak nie każdy przedsiębiorca ma możliwość wyboru tej formy opodatkowania, zależy to m.in. od rodzaju prowadzonej działalności.
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący m.in. działalność:
• usługową lub wytwórczo-usługową,
• gastronomiczną,
• w zakresie usług transportowych,
• w wolnych zawodach.
Szczegółowy wykaz rodzajów działalności uprawniającej do opodatkowania w formie karty wymienione zostały w tabelach stanowiących załącznik do ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU nr 144, poz. 930 ze zm.).
Rodzaj prowadzonej działalności nie jest jedynym kryterium przy możliwości wyboru tej formy opodatkowania. Podatnicy, chcąc rozliczać się w ten sposób, muszą spełniać również inne warunki określone w ww. ustawie, m.in. nie mogą prowadzić działalności gospodarczej w innej formie, nie mogą wytwarzać wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Wniosek (PIT-16) o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności.
Ryczałt
W przypadku wyboru jako formy opodatkowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podatnik nie ustala kosztów uzyskania przychodu, a jedynie płaci podatek od przychodu według zryczałtowanej stawki.
Podatnicy mają prawo do ryczałtu, gdy w poprzednim roku uzyskali przychody z tej działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 250 tys. euro (995 875 zł), lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 tys. euro.
Podatnicy, którzy rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - mają prawo do ryczałtu bez względu na wysokość przychodów.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi w zależności od rodzaju prowadzonej działalności: 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3,0% przychodów.
Podatek zryczałtowany pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania.
Podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do dnia 20. następnego miesiąca, a za grudzień - w terminie złożenia zeznania, czyli do końca stycznia kolejnego roku. Podatnicy, których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 25 tys. euro, mogą rozliczać się kwartalnie.
Zasady ogólne
Podatnicy mogą płacić podatek na podstawie skali tabeli podatkowej, według stawek 19, 30 i 40%. W takim przypadku muszą założyć i prowadzić księgę przychodów i rozchodów. Szczegółowe zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów określa rozporządzenie Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).
Podatnicy rozliczający się na podstawie art. 27 ustawy o PIT są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy.
Zaliczki należy wpłacać co miesiąc do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.
Od 2007 r. osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, będące małymi podatnikami (tj. u których wartość przychodu ze sprzedaży wraz z kwotą VAT nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro), oraz podatnicy rozpoczynający po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej mogą wpłacać zaliczki kwartalne. To samo dotyczy podatników opodatkowanych podatkiem liniowym w stałej wysokości 19% (w takim przypadku w terminie do 20 lutego należy powiadomić naczelnika urzędu skarbowego o dokonaniu takiego wyboru).
Od 1 stycznia 2007 r. zarówno osoby opłacające zaliczki na podatek co miesiąc, jak i rozliczające się kwartalnie nie muszą już składać deklaracji miesięcznych.
Podatek liniowy
Posiadanie statusu przedsiębiorcy ma niewątpliwie jedną wielką zaletę - możliwość skorzystania z opodatkowania dochodów stałym podatkiem w wysokości 19% (art. 30c ustawy o PIT). W tym celu należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. W przypadku rozpoczęcia prowadzenia działalności w trakcie roku podatkowego oświadczenie składa się do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Jeżeli jednak podatnik, który wybrał ten sposób opodatkowania, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania podatkiem liniowym.
Oznacza to, że jest on obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.
Przedsiębiorca nie traci prawa do opodatkowania dochodu 19% podatkiem, gdy wykonuje na rzecz pracodawcy czynności inne niż te wykonywane wcześniej w ramach stosunku pracy.
Bartłomiej Sikora
doradca podatkowy