Opodatkowanie wzajemnych świadczeń
Przepisy ustawy o VAT ani innych ustaw podatkowych nie definiują pojęcia sponsoringu na potrzeby podatków. Należy on do jednej z kategorii tzw. umów nienazwanych zawieranych w ramach swobody kontraktowania, których polskie przepisy prawne nie regulują (art. 3531 kodeksu cywilnego). Sponsorowanie przybiera w praktyce różne formy, m.in. poprzez:
- przekazywanie środków pieniężnych na zakup nagród rzeczowych w konkursach organizowanych w środkach masowego przekazu,
- fundowanie nagród rzeczowych w postaci własnych wyrobów oznaczonych logo firmy,
- fundowanie własnych usług, np. wycieczek zagranicznych przez biura podróży,
- dofinansowanie imprez kulturalnych, sportowych w zamian za umieszczenie nazwy i znaków firmowych sponsorów oraz przekazaniu informacji o sponsorowaniu oraz o działalności sponsora.
Umowa sponsoringu jest z założenia umową dwustronnie zobowiązującą umawiające się strony. Sponsor zobowiązuje się do finansowego lub rzeczowego wsparcia sponsorowanego. Sponsorowany zobowiązuje się natomiast do promowania nazwy firmy sponsora, jego produktów lub prowadzonej przez niego działalności.
Ma to określone skutki w VAT. Ustawa o VAT nie reguluje odrębnie sponsoringu. Mają do niego zastosowanie ogólne zasady opodatkowania tym podatkiem. W przypadku umowy sponsoringu, gdy sponsor przekazuje towary lub świadczy usługi, obie te czynności należy również zakwalifikować jako podlegające działaniu ustawy o VAT, a mianowicie:
- odpłatną dostawę towarów lub świadczenie usług dokonaną przez sponsora oraz
- odpłatne świadczenie usługi reklamowej przez sponsorowanego.
Obie czynności podlegają opodatkowaniu VAT. Odpłatny charakter transakcji wynika z faktu, że dochodzi do ekwiwalentnej wymiany (czyli umowy barterowej) polegającej na dostawie towaru za świadczenie usługi reklamowej. Realizowaną czynność sponsoringu należy traktować jako zamianę towaru na usługę reklamową (czyli usługę mieszczącą się w zakresie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT). Sponsor wydaje towar lub świadczy usługę firmie w zamian za usługę reklamową. Większość umów sponsoringu, z podatkowego punktu widzenia, dotyczy w istocie zakupu przez sponsora usług reklamowych świadczonych przez sponsorowanego. Zapłatą za takie usługi może być zarówno gotówka, jak i świadczenie o charakterze rzeczowym czy też usługa.
Przykład
Strony zawarły umowę, zgodnie z którą firma X (sponsor) przekaże firmie Y (sponsorowany) świadczenie rzeczowe (towary), które zostaną wykorzystane jako nagrody w konkursie organizowanym podczas sponsorowanej imprezy. W zamian za to firma Y wyświadczy na rzecz sponsora usługę reklamowa podczas tego konkursu (i po nim), polegającą na nagłośnieniu nazwy i logo sponsora. Wydatki sponsora na rzecz sponsorowanego należy kwalifikować dla celów podatkowych tak jak wydatki na zakup usług reklamowych.
Usługowy charakter świadczeń dokonywanych w ramach umów sponsoringowych potwierdzają również:
Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku C-376/9 Federal Republic of Germany vs European Parliament and Council of the European Union, w którym stwierdza, że sponsoring podlega opodatkowaniu na tych samych zasadach co świadczenie usług reklamowych: (...) wszystkie formy reklamy pośredniej i sponsoringu, jak również nieodpłatnej dystrybucji przynoszą te same rezultaty/efekty jak reklama bezpośrednia i dlatego też powinny być uregulowane w ten sam sposób (...),
organy skarbowe, przykładowo Urząd Skarbowy Warszawa-Praga w informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z 31 sierpnia 2006 r. nr US34/PV/443-129/04/JS - stwierdził, że: „nieodpłatne świadczenie usług polegające na udostępnianiu nieokreślonej liczbie odbiorców, zorganizowanych przez teatr przedstawień, spektakli, koncertów lub innych imprez o charakterze kulturalnym, zgodnie z art. 8 ust. 2, nie spełnia definicji odpłatnego świadczenia usług podlegających opodatkowaniu, zatem czynności te nie podlegają opodatkowaniu, pod warunkiem że nie zostały sfinansowane w inny sposób (np. dotacja, sponsoring, wynagrodzenie za reklamę”.
Dla ustalenia podstawy opodatkowania wzajemnego świadczenia z zawartej umowy sponsoringu powinno wynikać, że świadczenia te są ekwiwalentne. Każda ze stron powinna wykonane świadczenie udokumentować fakturą VAT (jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT) lub zgodnie z posiadanym statusem.
Sponsor powinien wystawić fakturę VAT na firmę na wartość przekazanych towarów i zastosować do jej opodatkowania stawkę VAT właściwą dla sprzedaży tych towarów w kraju.
Przysługuje mu również prawo do odliczenia VAT od nabycia tych towarów lub ich produkcji.
Firma z otrzymanej faktury od sponsora ma prawo odliczyć VAT na ogólnych zasadach, gdyż przekazanie towarów ma związek z czynnościami opodatkowanymi VAT (świadczeniem usługi reklamowej podlegającej opodatkowaniu).
Firma powinna ponadto wystawić fakturę VAT sponsorowi za usługę reklamową, wykazując w niej podstawę opodatkowania zgodnie z umową (w wartości otrzymanych towarów, jeżeli ich dostawa jest ekwiwalentna) oraz należny VAT z zastosowaniem stawki 22% VAT.
Gdy w umowie nie zostaną określone kwotowo podstawy opodatkowania obu świadczeń, to podstawę opodatkowania ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku.
Wyjątkiem od przedstawionej zasady rozliczenia VAT będą takie umowy sponsoringu, z których jasno wynika, że istotą umowy jest zamiar dokonania nieodpłatnego przysporzenia na rzecz danej osoby czy podmiotu. W takich wypadkach, mimo że formalnie umowa zatytułowana jest również jako umowa sponsoringu, nie ma w niej obustronnego świadczenia. Obdarowany nie świadczy na rzecz sponsora usługi reklamowej. Jeżeli przedmiotem przekazania przez sponsora na rzecz sponsorowanego będą towary, to w takiej sytuacji będzie to umowa darowizny podlegająca opodatkowaniu u sponsora na podstawie regulacji art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy. Ich przekazanie będzie podlegało opodatkowaniu VAT wówczas, gdy sponsorowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT od ich nabycia. Wówczas powinien udokumentować je fakturą wewnętrzną, w której wykaże kwotę należnego VAT od tego przekazania. W takiej sytuacji to darczyńca ponosi dodatkowy koszt w postaci VAT należnego od świadczenia rzeczowego na rzecz sponsorowanego. W takim przypadku tylko sponsor wystawia fakturę wewnętrzną, gdy czynność ta podlega opodatkowaniu.
Ważne
Umowa sponsoringu polegająca na ekwiwalentnym, rzeczowym wsparciu sponsorowanego w zamian za promocję ma charakter dostawy towarów i świadczenia usług reklamy, podlegających opodatkowaniu VAT.
Gdy sponsorowany otrzymuje tylko środki pieniężne w zamian za reklamę, to mamy w tym przypadku do czynienia tylko ze świadczeniem usługi ze strony sponsorowanego. Tylko sponsorowany wystawia fakturę za świadczoną przez siebie usługę reklamową
Opodatkowanie nieekwiwalentnych świadczeń
Jeżeli sponsoring przybiera formę porozumienia barterowego o charakterze ekwiwalentnym, to podstawą opodatkowania zarówno u sponsora, jak i sponsorowanego jest ta sama wartość. Najczęściej jest to wartość świadczenia rzeczowego (przekazanych towarów). W tej samej wartości jest ustalona wartość świadczonej usługi reklamowej. Istotne jest zatem, aby umowa dokładnie określała zakres ekwiwalentności wzajemnych świadczeń. Prawidłowo sformułowana umowa sponsoringu powinna wyraźnie wskazywać, jaką wartość mają wzajemne świadczenia stron oraz że są to świadczenia ekwiwalentne. Jeżeli natomiast tak nie jest i występuje między nimi ewidentny brak równowagi ekonomicznej, czyli pewna część świadczeń dokonanych przez sponsora nie znajduje pełnego pokrycia w świadczeniu podmiotu sponsorowanego, powinny również określać, w jakiej części są one ekwiwalentne, a w jakiej mają charakter darowizny.
W przeciwnym razie mogą powstać wątpliwości przy ustaleniu podstawy opodatkowania u sponsorowanego. Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest, co do zasady, kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Taki sposób ustalania podstawy opodatkowania ma miejsce gdy jest ustalona kwotowa wartość świadczenia. Dla ustalenia podstawy opodatkowania decydujące znaczenie będzie miała zatem wartość świadczenia, jakie sponsorowany zobowiązany jest spełnić w zamian za otrzymane świadczenie rzeczowe. Na taką wartość powinien zatem wystawić fakturę VAT i naliczyć należny VAT. W pozostałej części, w jakiej miała miejsce wyłącznie darowizna towaru, zobowiązanym do rozliczenia VAT od niej jest sponsor, na podstawie wystawionej faktury wewnętrznej. W przypadku braku odpowiednich zapisów w umowie i przyjęcia za podstawę opodatkowania całej wartości świadczenia rzeczowego firma sponsorowana będzie zobowiązana również odprowadzić VAT w całości od usługi.
Firma sponsorowana powinna zatem zadbać o dokonanie odpowiednich zapisów w umowie, aby na ich podstawie mieć obowiązek opodatkowania tylko rzeczywistej wartości świadczonej usługi, natomiast ewentualna uzyskana od sponsora nadwyżka tego świadczenia powinna być traktowana jako darowizna.
Ważne
Z punktu widzenia VAT umowa sponsoringu powinna wyraźnie wskazywać, jaką wartość mają wzajemne świadczenia stron oraz pokazywać, że są to świadczenia ekwiwalentne. W przeciwnym razie powinny określać, w jakim zakresie świadczenia są ekwiwalentne, a w jakim mają charakter darowizny towarów.
Podobnie będzie, gdy usługa reklamy przewyższy wartość świadczenia rzeczowego. Firma powinna ustalić jej wartość zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, czyli przyjmując za podstawę opodatkowania obrót.
Sponsor z innego kraju UE
Jeżeli natomiast sponsorem jest podmiot z innego kraju Wspólnoty, to rozliczenie VAT będzie podlegało innym regulacjom. Wzajemne świadczenia między stronami w ramach umowy sponsoringu będą podlegały wówczas zasadom opodatkowania w zakresie odpłatnego WNT oraz świadczenia usługi na rzecz kontrahenta nieposiadającego w kraju siedziby, miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania. O miejscu ich opodatkowania będzie decydowało wskazane przepisem art. 27 ust. 4 miejsce ich świadczenia. Otrzymane od sponsora towary firma będzie zobowiązana uznać jako WNT (jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT). Na podstawie otrzymanej od sponsora faktury powinna wystawić fakturę wewnętrzną i określić w niej podstawę opodatkowania oraz należny VAT, z zastosowaniem stawek właściwych dla ich sprzedaży w kraju. Wyświadczoną usługę powinna również udokumentować fakturą VAT. Ponieważ jednak za miejsce świadczenia usług reklamy uznaje się miejsce, gdzie nabywca posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego usługa jest świadczona, lub stałe miejsce zamieszkania, firma wystawi fakturę uproszczoną VAT bez wykazania w niej kwoty należnego VAT, opatrzoną natomiast w informację, że zobowiązanym do rozliczenia podatku jest nabywca usługi.
Ważne
Umowa sponsoringu polegająca na świadczeniu rzeczowym w zamian za świadczenie usługi reklamowej zawarta z podmiotem z innego kraju UE skutkuje obowiązkiem rozliczenia VAT odpowiednio od WNT i świadczenia usługi, dla której podatnikiem jest jej nabywca.
- art. 5 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 29 ust. 1 i 3, art. art. 106 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
- § 9 ust. 15 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 95, poz. 798
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT