Opodatkowaniu VAT podlega sprzedaż towarów i świadczenie usług, a podstawą opodatkowania jest obrót. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. Tylko takie nieodpłatne przysporzenia będą więc opodatkowane VAT.
Bez podatku
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, jeżeli są związane z dostawą konkretnych towarów lub świadczeniem konkretnych usług i wpływają na ich ostateczną cenę. Stawka VAT będzie natomiast uzależniona od tego, jaką stawką opodatkowany jest dany towar lub usługa. Obowiązek podatkowy z tytułu należnych na podstawie odrębnych przepisów dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powstaje z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika zaliczką z tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowiązek podatkowy powstaje w tej części.
W przypadku jednak, gdy nie istnieje bezpośredni związek dotacji z ceną towaru lub usługi, dofinansowanie ogólne na pokrycie kosztów działalności nie podlega opodatkowaniu.
Dotacja przeznaczona na działalność lub dotacja celowa przeznaczona na zakup środka trwałego (np. samochodu ciężarowego) stanowi ogólne dofinansowanie do ponoszonych kosztów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dofinansowanie takie nie jest bezpośrednio związane z dostawą towarów lub też świadczeniem usług, nie stanowi dopłaty do ich ceny, czyli nie wpływa na obrót, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dotacja na zakup środka trwałego ma charakter podmiotowy i nie występuje bezpośredni związek pomiędzy otrzymaną dotacją a konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług.
Koszty inwestycji
Podobnie zakup innych środków trwałych niż samochody nie będzie objęty opodatkowaniem VAT. Dotacje na budowę hali i zakup maszyn nie podlegają zaliczeniu do obrotu. Dla stwierdzenia, czy dana dotacja podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, istotne znaczenia ma ustalenie jej przeznaczenia, które wynika z umów z jednostkami przyznającymi dotację. Zakup środków inwestycyjnych i maszyn związany jest ogólnie z prowadzeniem przedsiębiorstwa i nie ma bezpośredniego wpływu na cenę świadczonych przez podatnika usług lub dostawę towarów wytworzonych w halach fabrycznych za pomocą maszyn. Nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dotacje, subwencje i inne dopłaty służące pokryciu kosztów ogólnej działalności podatnika, gdyż nie ma możliwości bezpośredniego powiązania otrzymanej dotacji przeznaczonej na inwestycje z ceną towaru, który powstanie w danym przedsiębiorstwie po zakończeniu inwestycji wspartej dotacją.
Odliczenie VAT
Z kwestią otrzymanego dofinansowania do zakupu środków trwałych wiąże się jeszcze jeden aspekt rozliczania VAT, czyli możliwość odliczenia podatku naliczonego. W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Oznacza to, że środek trwały zakupiony z dotacji będzie korzystał z odliczenia VAT, tak jak każdy inny zakup.
W ustawie o VAT przewidziano kilka wyjątków od możliwości odliczania VAT. Jeden z nich dotyczy nabycia środka trwałego w postaci samochodu osobowego oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W przypadku nabycia takich samochodów kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, nie więcej jednak niż 6 tys. zł.
Trzeba też zwrócić uwagę, że jeśli nabyte środki trwałe będą służyły sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej, należy odpowiednio rozliczyć VAT. W stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części takich kwot, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Korekta roczna
Odliczenie podatku naliczonego od środka trwałego zakupionego z dotacji ma swoje dalsze konsekwencje. Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku, z uwzględnieniem obliczonej proporcji, dla zakończonego roku podatkowego. W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, podatnik dokonuje w ciągu pięciu kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości - w ciągu dziesięciu lat, licząc począwszy od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.
CO STANOWI OBRÓT
Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku (kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy).
PRZYKŁAD
ODLICZENIE VAT
Podatnik prowadzi usługi drukarskie wydając specjalistyczne czasopisma, na które obowiązuje 0-proc. stawka VAT. Prowadząc drukarnię, uzyskał dotację na zakup nowego sprzętu wykorzystywanego w procesie wydawniczym specjalistycznych czasopism. Wydatki poniesione na zakup nowych maszyn drukarskich służą wykonywaniu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług według stawki 0 proc. W konsekwencji podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w wydatkach na nabycie nowego sprzętu drukarskiego.
OPODATKOWANA DOTACJA PRZEDMIOTOWA
Dotacja przedmiotowa - występuje w związku z konkretną dostawą lub świadczeniem usługi, gdy podatnik otrzymuje jakiekolwiek dofinansowanie stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi i stanowi ono obok ceny uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu tej dostawy lub świadczenia usługi.
NIEOPODATKOWANA DOTACJA PODMIOTOWA
Dotacja podmiotowa - występuje, gdy nie można jej przypisać związku bezpośredniego z ceną i stanowi dofinansowanie na pokrycie niezidentyfikowanych wprost kosztów działalności.
BOGDAN ŚWIĄDER
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 5, art. 29 ust. 1, art. 86 ust. 1-3 oraz art. 91 ust. 1-2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).