Dochody ze sprzedaży akcji objęte są liniowym podatkiem dochodowym w wysokości 19 proc. Dotyczy to nie tylko transakcji dokonywanych na giełdzie, ale równie poza giełdą, poza publiczną ofertą i poza regulowanym obrotem pozagiełdowym, np. w drodze umowy kupna-sprzedaży. Należy jednak pamiętać, że podatkiem dochodowym objęte są tylko dochody ze sprzedaży tych akcji, które zostały zakupione po 31 grudnia 2003 r.
Zeznanie roczne
Od dochodów z wymienionych tytułów nie płaci się żadnych zaliczek na podatek. Cały dochód, bez względu na jego wysokość, rozliczany jest w zeznaniu rocznym w formularzu PIT-38, który służy również do rozliczenia kilku innych rodzajów dochodów, od których trzeba zapłacić 19-proc. podatek. Są to, oprócz sprzedaży akcji, dochody uzyskane z odpłatnego zbycia innych papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
BEZ PODATKU
Nie trzeba płacić podatku od akcji nabytych przed 1 stycznia 2004 r.
W przypadku transakcji dokonywanych na giełdzie informacje o wysokości uzyskanych dochodów oraz podatku do zapłaty przesyłane są przez biura maklerskie w formularzu PIT-8C, który obejmuje informacje o przychodach z innych źródeł oraz dochody z kapitałów pieniężnych. Obowiązuje zasada, że jeden formularz zawiera informację o przychodach uzyskanych w ramach jednego rachunku. Natomiast w przypadku sprzedaży akcji bez pośrednictwa biura maklerskiego, informacje o uzyskanych przychodach powinny zostać przesyłane przez inne podmioty, za pośrednictwem których podatnik otrzymał dochody.
Gdy chodzi o transakcje dokonywane poza rynkiem giełdowym, odpowiednich wyliczeń należy dokonać samodzielnie, na przykład na podstawie informacji zawartych w cywilnoprawnej umowie kupna-sprzedaży.
Przychód i koszt
Dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu sprzedaży akcji a kosztami ich uzyskania. W myśl art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za koszty przyjmuje się wszelkie wydatki poniesione w związku z osiągniętym dochodem. Jednak koszty wykazane w formularzu PIT-8C nie muszą wcale obejmować wszystkich kosztów poniesionych przez inwestora w roku podatkowym. W praktyce, ze względu na to, że przepisy nie definiują ich jednoznacznie, uwzględnienie wszystkich możliwych wydatków, które można zaliczyć w koszty, często może sprawiać problemy. Znaczną część kosztów poniesionych w związku z uzyskanym przychodem podatnik musi określić samodzielnie, na podstawie odpowiednich dokumentów.
Generalnie koszty uzyskania przychodu ze sprzedaży akcji dzieli się na dwie grupy. Przede wszystkim są to koszty związane bezpośrednio z daną transakcją, tj. stanowiące kwotę nabycia pakietu akcji, którą oblicza się, mnożąc cenę jednostkową papieru przez ich liczbę oraz na przykład prowizje maklerskie od transakcji giełdowych.
Warto zaznaczyć, że jeżeli podatnik sprzedaje akcje nabyte po różnych cenach i nie można określić ich ceny nabycia, przy ustalaniu dochodu stosuje się księgową metodę FIFO (ang. First In First Out), według której najpierw sprzedawane są papiery kupione najwcześniej. Zasadę tę stosuje się odrębnie dla każdego rachunku papierów wartościowych.
W przypadku zbycia akcji w innej formie niż poprzez biuro maklerskie przychód może być pomniejszony o ewentualne koszty sprzedaży, np. zapłacone przez sprzedającego wynagrodzenia notariusza, gdy sprzedaż miała formę aktu notarialnego.
WAŻNA LICZBA
1 proc. podatku po raz pierwszy w zeznaniu za 2007 rok w PIT-38 będzie można odliczyć na rzecz organizacji pożytku publicznego
Akcje ze spadku lub darowizny
W przypadku dochodu z akcji nabytych w drodze spadku lub darowizny nie powstają koszty uzyskania przychodu. Całkowitą podstawę opodatkowania stanowi kwota ich sprzedaży. Tak powstały przychód zwolniony jest jednak z podatku dochodowego w części równej zapłaconemu w związku z ich nabyciem podatkowi od spadku lub darowizny.
Przypomnieć również trzeba, że od 1 stycznia 2007 r. przedmioty spadków i darowizn między członkami najbliższej rodziny są zwolnione z podatku z tego tytułu. Wystarczy, jeżeli dokonają zgłoszenia na odpowiednim formularzu podatkowym - w przypadku darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca, natomiast w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu.
Straty do odliczenia
Poniesioną stratę z tytułu inwestycji w akcje również należy uwzględnić w zeznaniu rocznym. Podatnikowi przysługuje bowiem możliwość odliczenia strat poniesionych w latach ubiegłych. Stratę warto więc uwzględniać, bowiem dzięki temu można obniżyć dochód w kolejnych pięciu latach. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może jednak przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.
Podatnik, który rozlicza sprzedaż akcji, powinien wiedzieć, że samo złożenie zeznania w terminie do 30 kwietnia następującego po roku podatkowym nie kończy rozliczenia z urzędem skarbowym. Organ podatkowy może bowiem sprawdzić prawidłowość złożonego zeznania w ciągu pięciu lat, licząc od końca roku, w którym zostało złożone. W tym okresie należy przechowywać wszystkie niezbędne dokumenty, na podstawie których sporządzona została deklaracja. Podatek dochodowy za 2007 rok przedawni się dopiero po 31 grudnia 2013 r.
Pamiętać również należy, że PIT-38 jest zeznaniem indywidualnym, co wyłącza wspólne opodatkowanie z tego tytułu małżonków. W przypadku dochodów kapitałowych małżonkowie składają odrębne zeznania.
W zeznaniu za 2007 rok po raz pierwszy możliwe będzie odliczenie 1 proc. podatku z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego.
ROZLICZENIE PRZYCHODU Z AKCJI
- Zryczałtowany podatek dochodowy 19 proc.,
- Zeznanie roczne, formularz PIT-38,
- Rozliczenie indywidualne,
- Na podstawie PIT-8C,
- 5 lat - tyle należy przechowywać dokumenty.
PRZEMYSŁAW MOLIK
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 21 ust. 1 pkt 105, art. 30b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).