Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne reguluje m.in. opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Warunkiem jest, aby umowy te nie były zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednak opodatkowaniu ryczałtem podlegają również przychody osób fizycznych nieprowadzących pozarolniczej działalności gospodarczej osiągane z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.
Wysokość ryczałtu od tych przychodów z najmu wynosi 8,5 proc. do kwoty stanowiącej równowartość 4 tys. euro. Od nadwyżki ponad tę kwotę stawką stanowi 20 proc. przychodów. Przy czym w przypadku osiągania przez małżonków przychodów z tytułu umowy najmu kwota przychodów objętych 8,5-proc. stawką ryczałtu (do 4 tys. euro) dotyczy łącznie obojga małżonków. Oznacza to, że w przypadku osiągania przez małżonków przychodów z tytułu najmu, wyższą, 20-proc. stawkę podatku należy stosować, gdy łączna kwota przychodów z najmu osiągniętych przez małżonków przekroczy równowartość 4 tys. euro. Niezależnie zatem od tego, czy małżonkowie rozliczać będą najem indywidualnie (po połowie) czy w całości opodatkuje je jeden z małżonków, to po przekroczeniu limitu 4 tys. euro zobowiązani będą opodatkować uzyskany przychód według stawki 20 proc.
Kiedy zapłata podatku
Istotne znaczenie mają regulacje zawarte w art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Według tych przepisów, opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Przychodem nie jest przychód, który stał się należny z powodu upływu terminu płatności, ale faktycznie zapłacony jeszcze nie został.
Składnikiem przychodu osiąganego z najmu przez wynajmującego nie będą ponoszone przez najemcę wydatki (opłaty) związane z przedmiotem najmu (przykładowo opłaty związane z lokalem, takie jak: czynsz uiszczany w spółdzielni lub wspólnocie mieszkaniowej, abonament za istniejące w tym lokalu media oraz inne opłaty ustalane ryczałtowo, jak również opłaty za rozmowy telefoniczne przeprowadzane z aparatu telefonicznego zainstalowanego w wynajmowanym lokalu, wodę, energię elektryczną oraz gaz, które nie są ustalane w sposób ryczałtowy), jeżeli z umowy wynika, że najemca jest zobowiązany do ich ponoszenia. Opłaty te nie mieszczą się bowiem w pojęciu świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Podatek zryczałtowany należy obliczać i wpłacać na rachunek urzędu skarbowego do dnia 20 następnego miesiąca następującego po miesiącu, którego podatek dotyczy. Wyjątek dotyczy tylko grudnia. Za grudzień podatek należy wpłacić w terminie złożenia zeznania rocznego (31 stycznia).
Podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie składają deklaracji w trakcie roku podatkowego, lecz po zakończeniu roku podatkowego wykazują wysokość uzyskanych przychodów w składanym do końca stycznia zeznaniu na formularzu PIT-28. Zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podatnicy muszą złożyć w urzędzie skarbowym do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego przychodu, dokonanych odliczeniach i kwocie należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
PROGI ZMIAN STAWKI
Próg przejścia na stawkę 20 proc. w latach 2004-2008 wynosił:
- 2004 rok - 18 274 zł
(1 euro = 4,5685 zł)
- 2005 rok - 17 514,80 zł
(1 euro = 4,3787 zł)
- 2006 rok - 15 666,40 zł
(1 euro = 3,9166 zł)
- 2007 rok - 15 934 zł
(1 euro = 3,9835 zł)
- 2008 rok - 15 072 zł
(1 euro = 3,7680 zł)
PRZELICZENIA NA ZŁOTE
Kwoty wyrażone w euro przelicza się na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy. Według tego kursu należy zatem przeliczyć limit 4 tys. euro.
Kurs euro z 1 października 2007 r. wyniósł 3,7680 zł. A zatem limit dla ryczałtu wyniesie w 2008 roku 15 072 zł (4000 x 3,7680 = 15 072). W roku 2007 jest to 15 934 zł. Limit ten zatem od przyszłego roku będzie mniejszy o 862 zł.
PRZYKŁAD: OPŁATA CZYNSZU PO TERMINIE
Podatnik wynajął mieszkanie i wybrał ryczałt jako formę opodatkowania uzyskiwanych z tego tytułu przychodów. Czynsz ustalony został na 800 zł. Ustalono też, że czynsz płatny będzie do 15 każdego miesiąca. Wynajmujący nie zapłacił jednak czynszu za pierwsze dwa miesiące najmu w terminie. Czynsz za lipiec i sierpień uregulował dopiero 15 września, płacąc za dwa zaległe miesiące oraz wrzesień. W tej sytuacji podatnik nie miał obowiązku zapłaty podatku za lipiec i sierpień, bo w miesiącach tych nie uzyskał przychodu. Przychód został uzyskany dopiero we wrześniu. Dlatego podatnik pierwszy podatek miał obowiązek zapłacić dopiero w październiku (do 20). Przy czym podatek ten powinien wyliczyć według stawki 8,5 proc. od 2400 zł (3 x 800 zł).
PRZYKŁAD: BEZ ZMIANY STAWKI
Podatnik postanowił od początku 2008 roku wynająć mieszkanie. W umowie ustalił, że czynsz wyniesie 1000 zł. Oznacza to, że w ciągu roku przychód z najmu mieszkania osiągany przez panią Zofię wyniesie 12 000 zł (1000 zł x 12 miesięcy = 12 000 zł). Przychód nie przekroczy zatem limitu na 2008 rok, czyli kwoty 15 072 zł. Podatnik będzie więc mógł przez cały przyszły rok korzystać ze stawki ryczałtu w wysokości 8,5 proc. Co miesiąc będzie płacić 85 zł ryczałtu od przychodu z najmu mieszkania, czyli 1000 zł x 8,5 proc. = 85 zł.
PRZYKŁAD: ZMIANA STAWKI
Podatnik ma zamiar wynająć w 2008 roku mieszkanie. Będzie je wynajmował od początku przyszłego roku. Zgodnie z umową, co miesiąc ma otrzymywać z tytułu najmu przychód w wysokości 2000 zł. Pdatnik od stycznia do lipca 2008 roku uzyska przychody z najmu wynoszące 14 000 zł (2000 zł x 7 miesięcy = 14 000 zł). W tym okresie powinien zatem płacić co miesiąc ryczałt w wysokości 170 zł (2000 zł x 8,5 proc. = 170 zł). Ostatni raz ryczałt w tej wysokości zapłaci 20 sierpnia, płacąc go za lipiec. Przyszłoroczny limit , wynoszący 15 072 zł, spowoduje obowiązek zastosowania u podatnika wyższej 20-proc. stawki ryczałtu już od sierpnia. Od stycznia do sierpnia przyszłego roku podatnik otrzyma bowiem z tytułu najmu 16 000 zł (2000 zł miesięcznie x 8 miesięcy = 16 000 zł). Dla wyliczenia ryczałtu za sierpień 2008 roku wynajmujący będzie musiał najpierw wspomniany limit 15072 zł pomniejszyć o 14 000 zł, a więc o przychód osiągnięty od stycznia do lipca włącznie. Po odjęciu tych dwóch kwot podatnik otrzyma 1072 zł (15 072 zł - 14 000 zł = 1072 zł). Od 1072 zł trzeba teraz obliczyć ryczałt według stawki 8,5-proc. Będzie on wynosił 91,12 zł (1072 zł x 8,5 proc. = 91,12 zł). Następnie od zsumowanych przychodów osiągniętych od stycznia do sierpnia, czyli od 16 000 zł, trzeba odjąć limit 15 072 zł, co daje 928 zł. Od tej kwoty trzeba obliczyć ryczałt według 20-proc. stawki podatku. Ryczał ten wyniesie 185,60 zł (928 zł x 20 proc. = 185,60 zł). Teraz pora na wyliczenie kwoty ryczałtu do zapłaty za sierpień, czyli ryczałtu, który zapłacić trzeba do 20 września. W tym celu podatnik musi dodać obie kwoty ryczałtu, dotyczące sierpnia obliczone z zastosowaniem obu stawek podatku. Po zsumowaniu kwoty 91,12 zł oraz 185,60 zł otrzymamy 276,72 zł (91,12 zł + 185,60 zł = 276,72 zł). Do 20 września podatnik powinien zatem wpłacić 277 zł ryczałtu (z uwagi na konieczność zaokrąglenia do pełnych złotych) należnego za lipiec 2008 roku. Z kolei za wrzesień i listopad przyszłego roku ryczałt miesięczny wyniesie 400 zł (2000 zł za miesiąc x 20 proc. = 400 zł).
Jak obliczyć ryczałt
W miesiącu, w którym nastąpi przekroczenie limitu stanowiącego równowartość 4 tys. euro, podatnik zapłaci ryczałt niejako składający się z dwóch kwot. Pierwszą będzie stanowić 8,5 proc. przychodu osiągniętego w danym miesiącu, dopełniającego uzyskany od początku roku przychód do wysokości limitu 15 072 zł. Natomiast drugą kwotę będzie stanowić 20 proc. przychodu z danego miesiąca będący różnicą między sumą przychodów uzyskanych od początku roku włącznie z danym miesiącem a przyszłorocznym limitem wynoszącym 15 072 zł. W związku z kłopotami, jakich może przysporzyć przeliczanie ryczałtu w momencie przekraczania limitu, sposób, w jaki należy tych obliczeń dokonać, został przedstawiony w licznych pismach Ministerstwa Finansów, m.in. w piśmie z 12 grudnia 2002 r. (nr PB2/MW-033-0562-2684/02).
Ważne!
O powstaniu przychodu z najmu można mówić dopiero wtedy, gdy nastąpiła zapłata czynszu lub przynajmniej postawienie kwoty czynszu do dyspozycji podatnika
KRYSTYNA GÓRCZAK