Kontrola skarbowa co do zasady prowadzona jest zgodnie z planami kontroli tworzonymi przed dyrektorów urzędów kontroli skarbowych i Głównego Inspektora Kontroli Skarbowej. Znalezienie się przedsiębiorcy na liście planowanych kontroli skarbowych nie oznacza jeszcze w żadnym razie, że podejmowane przez niego czynności wzbudziły podejrzenia organów skarbowych; wybieranie podatników objętych planem kontroli na dany rok ma bowiem charakter losowy, niemniej uwzględniający zadania i zagadnienia będące aktualnie w kręgu szczególnego zainteresowania kontroli skarbowej, które corocznie są publikowane przez Ministerstwo Finansów.
Niemniej, warto też zaznaczyć, że organy kontrolne mogą - w przypadku uzyskania odpowiednich informacji lub materiałów - wszcząć kontrole skarbowe także u podatników spoza listy podmiotów przewidzianych do kontroli w danym roku. W szczególnych przypadkach (uzasadnionych faktycznymi okolicznościami wskazującymi na konieczność natychmiastowego podjęcia działań) kontrola taka może być wszczęta nawet bez wcześniejszego powiadomienia przedsiębiorcy.
Zakres kontroli skarbowej jest bardzo szeroki, niemniej u przedsiębiorców w zdecydowanej większości przypadków kontrola będzie polegała na sprawdzeniu rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości w sposobie obliczania oraz wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa (a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych).
Prawa podatnika przy kontroli:
1) Kontrolujący musi się zapowiedzieć (poza sytuacją, gdy ze względu na obiektywne okoliczności kontrola podejmowana jest na tzw. Legitymację) - organ podatkowy ma obowiązek zawiadomić się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej; kontrola może być wszczęta nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia przedsiębiorcy odpowiedniego zawiadomienia
2) Kontrolujący musi zawsze okazać legitymację służbową.
3) Kontroli nie powinna podlegać sprawa, która była już kontrolowana oraz która została już rozstrzygnięta decyzją ostateczną.
4) Kontrolujący nie mogą wykraczać poza przedmiot kontroli. Kontrolujący nie mają prawa kontrolować innego podatku lub okresu rozliczeniowego.
5) Kontrola nie może trwać w nieskończoność, kontrolujący mają obowiązek jej zakończenia bez zbędnej zwłoki, przy tym ustawa o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że w jednym roku kalendarzowym czas trwania kontroli nie może przekraczać 12 dni roboczych w przypadku mikroprzedsiębiorców oraz 18 dni roboczych w przypadku małych przedsiębiorców.
6) Dokumenty zebrane po zakończeniu czasu kontroli nie stanowią dowodu; jeżeli pracownicy urzędu prowadzą u kontrolę, pomimo iż upłynął czas wskazany w upoważnieniu, zebrany materiał dowodowy nie będzie stanowił dowodu w postępowaniu podatkowym.
7) Przedsiębiorca ma prawo brać udział w przeprowadzanych dowodach; kontrolujący musza zawiadomić przedsiębiorcę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych przynajmniej na 3 dni przed terminem ich przeprowadzenia, a dowodu z oględzin nie później niż bezpośrednio przed podjęciem tej czynności.
8) Przedsiębiorca ma prawo wyznaczyć osobę, która będzie go reprezentować w przypadku kontroli (może skorzystać z tego prawa w dowolnym czasie)
9) Przedsiębiorca ma prawo złożyć zastrzeżenia oraz wyjaśnienia jeżeli uważa , że pracownicy urzędu pominęli istotne okoliczności i dowody je potwierdzające. Trzeba to zrobić w formie pisemnej w terminie 14 dni od otrzymania protokołu z kontroli.
10) Jeżeli przedsiębiorca na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa poniósł straty, przysługuje mu odszkodowanie. Swoje roszczenie musi być dochodzone przed sądem powszechnym w trybie przepisów prawa cywilnego.
Marzena Zalewska
Specjalista ds. Księgowych