Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) oddziałem jest wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywana przez przedsiębiorcę poza główną siedzibą lub głównym miejscem wykonywania działalności.
Dla wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Polski. Zakres działalności gospodarczej w oddziale musi odpowiadać zakresowi działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego i nie może być szerszy (np. przedsiębiorca zagraniczny prowadzący działalność polegającą na produkcji wyrobów elektronicznych nie może w utworzonym w Polsce oddziale prowadzić działalności polegającej na świadczeniu usług budowlanych).
Kto może utworzyć oddział? Oddziały mogą być tworzone przede wszystkim przez przedsiębiorców z państw członkowskich UE oraz państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (np. Norwegii). Utworzenie oddziału przez przedsiębiorców z innych państw jest ograniczone i możliwe na zasadzie wzajemności (tzn. jeśli prawo tych państw dopuszcza polskich przedsiębiorców do utworzenia na ich terytorium oddziału).
Jednym z obowiązków przedsiębiorcy zagranicznego jest używanie do oznaczenia swojego oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy oraz przetłumaczonej na język polski formy prawnej (np. spółka jawna) z dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”, a także ustanowienie osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą również tworzyć na terytorium Polski przedstawicielstwa. Podstawową różnicą pomiędzy oddziałem a przedstawicielstwem jest cel, w jakim tworzone są obie instytucje. Przedstawicielstwo może obejmować wyłącznie działalność w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego, podczas gdy oddział jest tworzony w celu prowadzenia działalności gospodarczej.
Warto wskazać, że przedstawicielstwa mogą być tworzone przez przedsiębiorców bez względu na przynależności państwową ich siedziby. Jest to istotna różnica w porównaniu do oddziału, którego utworzenie może być, jak wskazano powyżej, ograniczone. Należy zaznaczyć, że przedstawicielstwa mogą być tworzone również przez osoby zagraniczne powołane do promocji gospodarki kraju, w którym znajduje się ich siedziba.
Kolejną różnicą pomiędzy oddziałem a przedstawicielstwem jest sposób ich rejestracji. Oddział podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, natomiast utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, który jest prowadzony przez właściwego ministra. Podobnie jak w przypadku oddziału, przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył przedstawicielstwo ma obowiązek używać dla jego oznaczenia oryginalnej nazwy przedsiębiorcy, przetłumaczonej na język polski formy prawnej oraz słów „przedstawicielstwo w Polsce”.
Podsumowując, przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć na terytorium Polski zarówno oddziały, jak i przedstawicielstwa. Oddział jest tworzony w celu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie działalności przedsiębiorstwa zagranicznego, natomiast działalność przedstawicielstwa ogranicza się do reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
Tomasz Pietrzak, młodszy prawnik
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna