Jakie istnieją składniki majątku firmowego?
Na majątek firmowy składają się m.in. środki trwałe i wyposażenie. Ogólnie, środek trwały to taka część majątku firmy, która jest przeznaczona do użytku dłużej niż przez rok, przy czym te o wartości powyżej 3,5 tys. zł podlegają amortyzacji. Do środków trwałych zaliczają się m.in. nieruchomości, maszyny i urządzenia, pojazdy czy środki transportu. Natomiast wyposażeniem są te rzeczowe składniki majątku, które nie kwalifikują się do środków trwałych, a ich wartość wynosi od 1,5 do 3,5 tys. zł. Dla każdej z tych grup składników majątku firmy należy prowadzić odrębną ewidencję.
Ewidencja likwidacji środka trwałego oraz wyposażenia
Likwidacja środka trwałego lub wyposażenia to całkowite zaprzestanie użytkowania tego składnika majątku i wykreślenie go z ewidencji środków trwałych bądź wyposażenia. Powody likwidacji mogą być rozmaite:
- majątek ulega zużyciu i zostaje zastąpiony przez nowszy,
- majątek staje się bezużyteczny ze względu na awarię lub całkowite zużycie,
- majątek zostaje skradziony lub zniszczony w wyniku zdarzenia losowego.
W każdym przypadku, powód likwidacji powinien zostać udokumentowany za pomocą protokołu likwidacji. Dokument ten powinien zawierać:
- datę likwidacji,
- przyczynę likwidacji,
- określenie składnika majątku, którego dotyczy likwidacja,
- podpis osoby sporządzającej protokół.
Oprócz tego, przyczynę likwidacji należy także zaznaczyć w ewidencji wyposażenia lub środków trwałych. W niektórych przypadkach, w dokumentacji należy także przechowywać dodatkowe dokumenty. Jeżeli likwidacja następuje na skutek kradzieży, pożaru czy zalania, właściwym dowodem jest protokół sporządzony przez policję lub straż pożarną. W innym przypadku, dokumentem motywującym likwidację może być opinia serwisu, w której stwierdzono brak opłacalności naprawy uszkodzonego środka trwałego.
Warto pamiętać, że likwidacja majątku w wyniku zdarzenia losowego, zniszczenia czy zużycia to strata, którą można rozliczyć pod względem podatkowym. Taka strata stanowi po prostu koszt. Oczywiście, zniszczenie majątku nie może być wynikiem umyślnego działania przedsiębiorcy lub wynikiem zaniedbania.
Sprzedaż składników majątku lub przekazanie ich na prywatne potrzeby
Przedsiębiorca ma prawo przekazać składniki majątku firmy nabyte w trakcie działalności do wykorzystania prywatnego - dotyczy to zarówno środków trwałych, jak i wyposażenia. W takiej sytuacji należy wykreślić środek trwały z ewidencji, podając datę i przyczynę wykreślenia.
Przekazanie majątku na własne potrzeby nie jest opodatkowane podatkiem dochodowym. Jeżeli natomiast majątek trwały, przekazany na własne potrzeby, zostanie sprzedany a od końca miesiąca jego przekazania nie upłynęło 6 lat, to kwota uzyskana ze sprzedaży stanowi przychód z działalności gospodarczej. Warto jednak pamiętać, że jeśli w momencie zakupu składnika majątku przekazywanego na potrzeby osobiste przedsiębiorcy przysługiwało odliczenie VAT, to w momencie przekazania tego majątku na potrzeby osobiste należy od jego wartości zapłacić VAT (ta kwestia opisana jest poniżej).
Jeszcze inny przypadek to sprzedaż składnika majątku firmowego. W tym przypadku jest ona opodatkowana zarówno podatkiem dochodowym, jak i VAT-em, jeśli przedsiębiorca jest VAT-owcem. Dokonując sprzedaży środka trwałego lub wyposażenia przedsiębiorca musi wystawić dokument sprzedaży, którym się posługuje w prowadzeniu działalności, np. fakturę VAT.
Likwidowany majątek a nierozliczona amortyzacja
W przypadku likwidacji, sprzedaży lub przekazania do majątku prywatnego środków trwałych, które zostały zamortyzowane tylko częściowo, powstaje pytanie: co zrobić z pozostałą amortyzacją? Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezamortyzowana wartość środka trwałego jest kosztem uzyskania przychodu w następujących przypadkach:
- sprzedaż środka trwałego,
- likwidacja środka trwałego, pod warunkiem, że środek ten nie utracił przydatności gospodarczej na skutek zmiany rodzaju działalności.
W przypadku likwidacji samochodów, czyli bardzo popularnych środków trwałych w wielu firmach, wartość nierozliczonej amortyzacji jest kosztem uzyskania przychodu tylko, gdy samochody są objęte dobrowolnym ubezpieczeniem. Innymi słowy, aby ta część amortyzacji stanowiła koszt uzyskania przychodu, samochód musi posiadać ubezpieczenie AC. W przypadku innych składników majątku podlegających amortyzacji (np. nieruchomości czy maszyn), ubezpieczenie nie ma znaczenia - niezamortyzowana wartość stanowi koszt uzyskania przychodu.
Aby wyliczyć niezamortyzowaną część wartości składnika majątku, należy od wartości początkowej środka trwałego odjąć dotychczasowe umorzenie. Tak obliczoną kwotę można zapisać w KPiR w kosztach.
Jeżeli środek trwały został przekazany na własne potrzeby przedsiębiorcy, nierozliczona amortyzacja tego środka trwałego, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Z ostatnim dniem miesiąca po przekazaniu majątku należy po prostu zaprzestać amortyzacji.
Rozliczenie VAT likwidowanego majątku
Środek trwały przekazany na własne potrzeby, od zakupu którego odliczony został VAT, należy opodatkować. Przekazania środka trwałego powinno zostać udokumentowane fakturą wewnętrzną i wykazane w deklaracji podatkowej za okres, w którym dokonano przekazania. Wartość środka trwałego powinna być określona jako aktualna wartość rynkowa.
Likwidacja środków trwałych nie jest opodatkowana podatkiem VAT. Jednak żeby nie było wątpliwości w przypadku kontroli z urzędu skarbowego, trzeba posiadać dokument przekazania z punktu skupu złomu lub przyjmującego zużyty sprzęt.
Przedsiębiorca sprzedający środek trwały musi stosować generalną zasadę VAT. Jeżeli przy zakupie towarów lub urządzenia przysługiwało prawo do odliczenie podatku VAT, to także ich sprzedaż musi opodatkować a wartość tej sprzedaży wykazać w deklaracji podatkowej.