Czy bezumowne korzystanie z cudzej własności podlega podatkowi VAT

Świadczenie usług w zakresie wynajmu lokali użytkowych, które zostało dokonane pomimo rozwiązania umowy lub niezgodnie z warunkami określonymi w umowie, za które pobiera się odszkodowanie, które w istocie stanowi odpłatność za świadczoną w w/w sposób usługę, stanowi czynność wymienioną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Czynność tę należy opodatkować wg stawki podatku od towarów i usług w wysokości 22%, na podstawie art. 41 ust. 1 w/w ustawy z dnia 11 marca 2004 r. oraz udokumentować wystawioną fakturą VAT.

KOMENTARZ EKSPERTA
Stanowisko organów podatkowych nie jest prawidłowe.
Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego korzystania z gruntów. Przepisy przyznają właścicielowi prawo do roszczenia, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel by uzyskał gdyby rzecz wynajął. Żądane odszkodowanie (roszczenie pieniężne) stanowi więc wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu.
Bezumowne korzystanie z rzeczy nie jest natomiast żadną z czynności podlegających opodatkowaniu, które zostały wymienione w art. 5 ustawy. Nie można więc go traktować ani jako dostawy towarów, ani świadczenia usług. Dlatego też uzyskane odszkodowanie od bezprawnie korzystającego z rzeczy nie podlega opodatkowaniu VAT. Nie należy tego odszkodowania dokumentować fakturą VAT, ale notą obciążeniową. Większość organów podatkowych zajmuje właśnie takie stanowisko - odmienne od komentowanej interpretacji Naczelnika US w Grodzisku Mazowieckim.

Inna sytuacja ma miejsce w przypadku tzw. milczącego przedłużenia umowy najmu, za zgodą właściciela. Według art. 674 k. c., jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo po wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony (odpowiednio art. 695 dot. dzierżawy). Dlatego w takim przypadku mamy do czynienia z usługą najmu, a nie odszkodowaniem.

Interpretację skomentowała
Olga Jasielska
Ekspert z zakresu VAT

STAN FAKTYCZNY I PYTANIE PODATNIKA
Pismem z dnia 23 listopada 2006r. (uzupełnionym w dniu 22.01.2007r. I 13.02.2007r.), Strona zwróciła się do tutejszego organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w Jej indywidualnej sprawie, w której na dzień złożenia wniosku nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa ani postępowanie przed sądem administracyjnym.
Strona przedstawiła następujący stan faktyczny: ZGKiM zawarł w dniu 18.12.2001r. z Panią X umowę o dzierżawę gruntu na okres 10 lat w miejscowości Y. W związku z faktem, iż dzierżawca uchylał się od uiszczania należności za dzierżawiony grunt, ZGKiM wniósł pozew o zapłatę należności do Sądu. Zgodnie z postanowieniem Sądu nr INC 105/02 Pani X otrzymała nakaz zapłaty należności. Ponieważ nadal nie stosowała się do warunków umowy, ZGKiM wypowiedział z dniem 31.03.2004r. umowę. Jednocześnie ZGKiM zwrócił się do Sądu o nakazanie wydania gruntu zajmowanego bez tytułu prawnego. Wyrokiem Sądu z dnia 03.02.2005r. Nr IC 264/4 orzeczono zwrot gruntu, nadając wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Na podstawie w/w wyroku w dniu 09.05.200r. ZGKiM wystąpił do Komornika Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim o wszczęcie egzekucji z nieruchomości. W związku z tokiem postępowań Sądu i Komornika ZGKiM od kwietnia 2004r. co miesiąc wystawiał Pani X fakturę VAT z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z należącej do ZGKiM nieruchomości. Ostatnia faktura VAT została wystawiona w dniu 05.12.2006r. na kwotę netto 758,30zł., podatek VAT 166,83zl. Pani X nie zapłaciła odszkodowania ani nie zwróciła gruntu.

Pytanie: Czy bezumowne korzystanie z cudzej własności podlega podatkowi VAT ?

Strona stoi na stanowisku, że: bezumowne korzystanie z cudzej własność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż zgodnie z art. 5 ust. 1 opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów oraz świadczenie usług.

INTERPRETACJA ORGANU PODATKOWEGO - ARGUMENTACJA
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Grodzisku Mazowieckim po przeanalizowaniu przedstawionego stanu faktycznego wyjaśnił, co następuje:
Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają między innymi odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dostawa towarów w myśl art. 7 ust. 1 ustawy oznacza wg ustawodawcy przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, świadczenie usług jest to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:
- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
- zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
- świadczenia usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działajacego w jego imieniu lub nakazem wynikajacym z mocy prawa.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że ZGKiM obciąża byłego dzierżawcę odszkodowaniem za zajmowanie gruntu bez tytułu prawnego (po uprzednim wypowiedzeniu umowy wynajmu oraz wygaśnięciem łączącego strony stosunku prawnego spowodowanych zaleganiem przez dzierżawcę gruntu w opłatach czynszowych). Od momentu wypowiedzenia umowy wynajmu nieruchomości tj. od kwietnia 2004r. co miesiąc wystawia fakturę VAT z wykazanym podatkiem należnym (ostatnia faktura VAT wystawiona w dniu 05.12.2006r. na kwotę netto 758,30zł., podatek VAT 166,83zl.). Kwota ta jest odszkodowaniem (równym wysokości dotychczasowego czynszu) dla właścicela gruntu, za to że jego grunt jest zajmowany nadal, pomimo rozwiązania umowy, czyli bez podstawy prawnej.

Przepis art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) stanowi, że opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W związku z powyższym, również świadczenie usług w zakresie wynajmu lokali użytkowych, które zostało dokonane pomimo rozwiązania umowy lub niezgodnie z warunkami określonymi w umowie, za które pobiera się odszkodowanie, które w istocie stanowi odpłatność za świadczoną w w/w sposób usługę, stanowi czynność wymienioną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zdaniem organu podatkowego, czynność tę należy opodatkować wg stawki podatku od towarów i usług w wysokości 22%, na podstawie art. 41 ust. 1 w/w ustawy z dnia 11 marca 2004 r. oraz udokumentować wystawioną fakturą VAT.

W świetle powyższego należy uznać stanowisko Strony za nieprawidłowe.

Niniejsza interpretacja o zakresie stosowania prawa podatkowego ma zastosowanie wyłącznie w przedstawionym stanie faktycznym i w stanie prawnym obowiązującym na dzień zaistnienia omawianego zdarzenia.
Interpretacja ta nie jest wiążąca dla podatnika (art. 14 b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa), wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej - do czasu jej zmiany lub uchylenia (art. 14 b § 2 ustawy Ordynacja podatkowa). Na podstawie art. 14a § 4 w związku z art. 236 § 1 i art. 236 § 2 pkt 1 oraz art. 239 ustawy Ordynacji podatkowa, na niniejsze postanowienie służy zażalenie, które wnosi się do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, za pośrednictwem Naczelnika tutejszego Urzędu Skarbowego w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego postanowienia. Zażalenie winno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie (art. 222 w związku z art. 239 Ordynacji podatkowej).

Interpretacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w Grodzisku Mazowieckim z 22 lutego 2007 r., nr 1406/VAT/443 - 3 /MT/07