Duże firmy, które są zobowiązane przepisami do tworzenia komórek BHP, mają zatrudnionego pracownika służby BHP już na miejscu, dzięki czemu od razu rozpoczyna się postępowanie powypadkowe.
W mikro i małych firmach, gdzie nie ma obowiązku posiadania służby BHP, również może dojść do wypadku, a właściciel firmy powinien skorzystać z pomocy specjalisty z firmy zewnętrznej, który rozpocznie odpowiednie działania oraz przygotuje stosowne dokumenty.
Rodzaje wypadków
1. Wypadek przy pracy – definicja wypadku podawana w przepisach oraz literaturze przedmiotu jest dosyć ogólna. Zgodnie z założeniami, aby dane zdarzenie mogło być rozpatrywane w kategorii wypadku przy pracy, muszą zaistnieć jednocześnie następujące elementy:
- zdarzenie nagłe – kryterium to pozwala na ocenę, czy dane zdarzenie należy zakwalifikować jako wypadek przy pracy, czy też jako chorobę zawodową. Zgodnie z orzecznictwem sądowym, zdarzenie nagłe zachodzi wówczas, gdy nie trwa dłużej niż wynosi czas jednej zmiany roboczej,
- wywołane przyczyną zewnętrzną – mogą to być np.: elementy ruchome, luźne, ostre, wystające, zbyt wysokie lub zbyt niskie temperatury, energia elektryczna, substancje chemiczne, wysiłek fizyczny (np. dźwiganie), potknięcia, upadki,
- powodujące uraz lub śmierć – urazem są uszkodzenia tkanek ciała lub narządów człowieka,
- zdarzenie nastąpiło w związku z pracą – podczas wykonywania zwykłych czynności w intencji pracodawcy nawet bez jego polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy.
2. Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy – jest zdarzeniem wywołanym przyczyną zewnętrzną, powodującym uraz lub śmierć, które nastąpiło:
a) w czasie podróży służbowej,
b) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
c) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
3. Wypadek śmiertelny ma miejsce wówczas, gdy w wyniku wypadku nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
4. Wypadek ciężki występuje wówczas, gdy w wyniku wypadku nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała jak np. utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
5. Wypadek zbiorowy – to taki, któremu uległy co najmniej dwie osoby w wyniku tego samego zdarzenia.
Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne (książka + CD)
Postępowanie w razie wypadku
1. Zabezpieczenie miejsca wypadku, w celu rzetelnego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Ważne jest to, aby wykluczyć dopuszczenie osób nieupoważnionych do miejsca wypadku, nie dokonywać zmian położenia maszyn, urządzeń, przedmiotów, które przyczyniły się do wypadku, a które pozwolą odtworzyć jego przebieg.
2. Podjęcie niezbędnych działań, eliminujących lub ograniczających zagrożenie.
3. Zapewnienie udzielenia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku.
4. Powołanie zespołu powypadkowego.
5. Ustalenie okoliczności oraz przyczyny wypadku.
6. Podjęcie działań, zmierzających do zapobiegania podobnym wypadkom w przyszłości.
7. Niezwłoczne poinformowanie instytucji państwowych.
Powołanie zespołu powypadkowego
Obowiązkiem pracownika jest niezwłoczne poinformowanie swojego przełożonego o wypadku, natomiast obowiązkiem pracodawcy jest powołanie zespołu powypadkowego, który rozpoczyna pracę po otrzymaniu wiadomości o wypadku bez zbędnej zwłoki. W skład takiego zespołu wchodzi pracownik służby BHP oraz społeczny inspektor pracy.
Gdy do wypadku doszło w małej firmie, która zatrudnia mniej niż 100 pracowników i wśród nich nie ma pracownika służby bhp, w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu zostało powierzone wykonywanie zadań służby bhp lub specjalista spoza zakładu pracy – na miejscu pracownika służby BHP, oraz przedstawiciel pracowników, posiadający aktualne szkolenie bhp – na miejscu społecznego inspektora pracy.
Jeśli wypadek będzie miał miejsce w zakładzie pracy, w którym ze względu na zbyt małą ilość pracowników, nie ma możliwości powołania dwuosobowego zespołu powypadkowego, w skład takiego zespołu wejdzie sam pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
Zadania zespołu powypadkowego
Zespół powypadkowy jest tworzony w celu ustalenia okoliczności i przyczyń wypadku, w jak najszybszym czasie. Pierwszą czynnością zespołu powinny być oględziny miejsca wypadku, stanu maszyn i urządzeń. Do ustalenia przyczyny wypadku przydatne jest sporządzenie fotografii lub szkicu miejsca zdarzenia, wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego (jeśli jest to możliwe) oraz zebranie informacji od świadków wypadku. Powinna być również zasięgnięta opinia lekarza odnośnie skutków wypadku. Wszystkie dowody dotyczące wypadku pozwolą zakwalifikować wypadek i wskazać jego przyczyny.
Gdy okoliczności oraz przyczyny wypadku są już znane, należy sporządzić protokół powypadkowy w terminie 14 dni od dnia uzyskania informacji o wypadku. Protokół jest sporządzany zgodnie ze wzorem zamieszczonym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16-09-2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 227, poz. 2298).
Poszkodowany ma prawo wglądu do protokołu oraz wnoszenia zastrzeżeń do jego treści. Protokół jest zatwierdzany przez pracodawcę w terminie do 5 dni od daty jego sporządzenia.
Pracodawca ma obowiązek prowadzić rejestr wypadków przy pracy oraz sporządzić kartę wypadku, w której potwierdza się, czy dany wypadek jest uznany za wypadek w pracy. Dodatkowym dokumentem jest statystyczna karta wypadku przy pracy, którą sporządza się zgodnie z objaśnieniami, wymienionymi w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7-01-2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14, poz. 80 z późn. zm.). Statystyczną kartę wypadku należy przekazać do Urzędu Statystycznego.
Świadczenia jednorazowe
Jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w okresie od 01-04-2015 do 31-03-2016 wynoszą:
757 zł – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
757 zł – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,
13 242 zł – z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,
13 242 zł – z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,
68 102 zł – gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
34 051 zł – gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,
68 102 zł – gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 13 242 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,
68 102 zł – gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 13 242 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko,
13 242 zł – gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,
34 051 zł – gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 13 242 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
Wypadek właściciela firmy
Nie tylko pracownik może ulec wypadkowi podczas wykonywania swojej pracy, ale i właściciel prowadzący jednoosobową działalność. W sytuacji, gdy wypadek będzie miał miejsce podczas wykonywania czynności objętych rodzajem działalności gospodarczej, w pierwszej kolejności wypadek musi być zgłoszony do ZUSu. Po tym następuje dochodzenie powypadkowe, czyli ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku – czym już zajmuje się ZUS. Inspektor sporządza kartę wypadku przy pracy.
W zależności od stopnia poniesionego uszczerbku na zdrowiu, przedsiębiorca otrzymuje jednorazowe odszkodowanie. Świadczenia z tytułu wypadku, mogą być przyznane przedsiębiorcy, który oczywiście podlegał ubezpieczeniom społecznym. Jeśli składki na ubezpieczenie społeczne są opłacane z innego tytułu np. umowa o pracę, a w działalności jest opłacana tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne – świadczenie z tytułu wypadku już nie przysługuje.
Zarówno przepisy prawne, jak też liczne pozycje literatury przedmiotu, starają się jak najdokładniej wymieniać zagrożenia, ukazywać ryzyko i przedstawiać sposoby ochrony przed niebezpieczeństwem. Dodatkowo mamy obowiązek stosować zabezpieczenia, używać tylko takich maszyn, które spełniają niezbędne normy bezpieczeństwa, uczestniczyć w cyklach szkoleń poświęconych tematyce BHP. Wszystkie te działania, obowiązki, szkolenia mają najważniejszy cel – uchronienie przed wypadkami.
Pomimo tego trzeba się liczyć z tym, że wypadek może się zdarzyć w każdej chwili i w każdym miejscu. Wystarczy aby zadziałał tzw. czynnik ludzki, dlatego nie warto bagatelizować narzucanych procedur, norm, rozporządzeń. Mając wysoką świadomość tego, jak należy chronić siebie oraz swoich pracowników przed niebezpieczeństwem zaistnienia wypadku, jesteśmy w stanie dopełnić wszystkich niezbędnych obowiązków a przede wszystkim – uratować czyjeś życie.
Katarzyna Marciniak – ifirma.pl