Alternatywny sposób finansowania. Czym jest crowdfunding i jak działa?
Nowelizacja ustawy dotyczy rynku finansowania społecznościowego, nazywanego crowdfundingiem. Według Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2020/1503 z dnia 7 października 2020 rok w sprawie europejskich dostawców usług finansowania dla przedsięwzięć gospodarczych, crowdfunding określa się jako „sposób alternatywnego finansowania dla małych średnich przedsiębiorstw oraz firm typu start-up”.
Rosnąca popularność crowdfundingu jest wynikiem m.in. istnienia platform internetowych pośredniczących w realizacji tego modelu finansowania. Wiele firm korzysta z niego głównie w celu realizacji mniejszych inwestycji, np. w formie nabycia zbywalnych papierów wartościowych czy pod postacią pożyczek.
Wspomniane już pośrednictwo ze strony platform jest podstawą crowdfundingu. W tym układzie mamy, więc nie tylko potencjalnego pożyczkodawcę oraz inwestora z przedsięwzięciem gospodarczym, które wymaga finansowania. Oprócz tego istnieje jeszcze trzecia strona, czyli dostawca usług crowdfundingowych obsługujący cyfrową, ogólnodostępną platformę. Jednocześnie nie przyjmuje on na siebie żadnego ryzyka – jego rolą jest tylko „łączenie” pożyczkodawcy z inwestorem.
Zgodnie z artykułem 2 ust. 1 lit. a) Rozporządzenia, usługa finansowania społecznościowego ma na celu kojarzenie inwestora (który chce finansować dane przedsięwzięcie) z właścicielem projektu. Na samych platformach dochodzi więc do uproszczenia udzielania pożyczek bądź subemisji bez gwarancji przejęcia emisji (A pkt 7 załącznika I do dyrektywy 2014/65/UE) w kontekście zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego, które są wystawiane przez właścicieli projektów lub spółkę celową, oraz przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń klientów, o czym mówi pkt 1 tej sekcji, w kontekście zbywalnych papierów wartościowych oraz instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego.
Zmiany w crowdfundingu według ustawy UE
Jeśli chodzi o polskie przepisy prawne, nie uwzględniają one regulacji związanych z rynkiem crowdfundingowym podobnie resztą jak z crowdsourcingiowym. Wszystkie platformy działające w tym zakresie funkcjonują w zakresie zasad wynikających z ustawy o ofercie publicznej. Dlatego dotychczas – a dokładniej do listopada 2021 roku – nie było jasne, co jest dozwolone, a co nie.
Komisja Europejska już w 2017 roku zwróciła uwagę na fakt, iż brak regulacji w tej sprawie utrudnia rozwój fintechów w wyniku inwestycji. W efekcie podjęła decyzję o stworzeniu unijnego rozporządzenia, które określi jednoznaczne zasady postępowania. Celem tych przepisów jest również zwiększenie bezpieczeństwa platform crowdfundingowych oraz samych inwestorów.
Wynikiem ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych jest właśnie dostosowanie do unijnego rozporządzenia 2020/1503. Projekt funkcjonuje od 10 listopada 2021 roku, a główne zmiany, które wprowadza, to:
- Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego i limit kampanii
Każdy operator platformy crowdfundingowej musi zgłosić się do KNF (Komisji Nadzoru Finansowego) o zezwolenie na prowadzenie takiej formy działalności. Pozyskanie licencji pozwoli na działanie na terenie całej Unii Europejskiej. Jednocześnie sposób funkcjonowania platform będzie podlegać bieżącym kontrolom oraz nadzorowi ze strony KNF. Ponadto zwiększeniu uległy limit kampanii z 1 do 5 milionów euro. Według projektu okres na dotarcie do tego progu wyniesie dwa lata, w związku z czym najpierw będzie to kwota 2,5 miliona euro, a po 9 listopada 2023 roku będzie wynosić już 5 milionów euro.
- Skuteczniejsza ochrona interesów inwestora
Nowelizacja zobowiązuje platformy do wdrożenia nowych rozwiązań, które zwiększą ochronę inwestorów. Wśród proponowanych metod wymienia się np. wstępny test wiedzy inwestora, badanie adekwatności oferty dla danego podmiotu, weryfikację kompletności danych znajdujących się w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych, a także okres namysłu przed realizacją danej transakcji. Zgodnie z nowymi przepisami, inwestorzy mają zostać podzieleni na posiadających i nieposiadających doświadczenia. Jedną z opcji jest też memorandum informacyjne oraz arkusz informacji dla inwestorów.
- Wymogi informacyjne dla emitentów papierów wartościowych
Ta zmiana dotyczy stworzenia okazji do uproszczenia konkretnych wymogów informacyjnych dla emitentów papierów wartościowych. Ma to ułatwić i usprawnić przygotowywanie oferty publicznej. Dzięki nowelizacji, emitent w ofertach publicznych prowadzonych poza platformami inwestowania społecznościowego, ale za pośrednictwem firmy inwestycyjnej, może sporządzić arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych zamiast memorandum inwestycyjnego.
Nowelizacja w zakresie crowdfundingu: wnioski
Wejście w życie ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych dała możliwość wprowadzenia pozytywnych zmian. Przede wszystkim pozwala na zwiększenie ochrony inwestorów w zakresie crowdfundingu, a także bezpieczeństwa samych platform. Wśród przepisów nowelizacji znajdziemy też poruszenie innych, ważnych kwestii, np. dotyczących tajemnicy zawodowej, warunków przechowywania dokumentacji, a także sposobu wdrażania aktualnych regulacji.
Za to na minus można ocenić brak uwzględnienia zagadnień związanych z kwestiami podatkowymi oraz zakaz prowadzenia kampanii finansowania społecznościowego przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Marcin Staniszewski, Radca Prawny, Kancelaria Prawna RPMS