W związku z faktem, iż zagadnienia w niniejszej publikacji będą wiązały się ze statutem, nasze uwagi rozpoczniemy od wyjaśnienia tego właśnie pojęcia. Statut spółki jest podstawowym aktem regulującym funkcjonowanie i strukturę organizacyjną spółki akcyjnej, określanym w związku z tym często jako „konstytucja” spółki.
W ksh przyjęto zasadę, iż każda zmiana statutu, nawet niemająca istotnego znaczenia, dla swej skuteczności wymaga nie tylko uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, ale i wpisu o charakterze konstytutywnym do Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „KRS”). Tak więc, przed zarejestrowaniem zmiany statutu w KRS, nie ma ona skutków prawnych (skuteczność dokonania zmiany w statucie zależy od wpisania jej do KRS). Warto też wskazać, że w niektórych przypadkach ksh przewiduje wyjątki od zasady, że wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia, przyznając kompetencję do podjęcia uchwały zarządowi, np. uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego, stanowiąca zmianę statutu podejmowana przez zarząd w warunkach art. 455 § 3 ksh. Zgłoszenia zmiany statutu do sądu rejestrowego dokonuje zarząd, przy czym nie może ono nastąpić po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie.
Ze zmianami statutu wiąże się bezpośrednio problematyka podwyższenia kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy stanowi oznaczoną w statucie spółki kwotę pieniężną będącą sumą ogółu akcji wszystkich akcjonariuszy o równej wartości nominalnej. Kapitał zakładowy ma w założeniu stałą wysokość, co nie wyklucza możliwości jej zmiany - podwyższenia czy też obniżenia. Kapitał zakładowy należy odróżnić od majątku spółki, tworzonego przez ogół aktywów spółki. Majątek ten z natury rzeczy jest zmienny; może on ulec zmianom w trakcie funkcjonowania spółki. Może tym samym być zarówno wyższy, jak i niższy niż kapitał zakładowy. Podwyższenie kapitału zakładowego wymaga zawsze zmiany statutu. Wiąże się zatem, co do zasady, z uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy podjętą w trybie wymaganym dla zmiany statutu i konstytutywnego wpisu do KRS.
Podwyższenie kapitału zakładowego następuje w drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Objęcie nowych akcji może nastąpić w drodze złożenia oferty przez spółkę i jej przyjęcia przez oznaczonego adresata (subskrypcja prywatna), zaoferowania akcji wyłącznie akcjonariuszom, którym służy prawo poboru (subskrypcja zamknięta), lub zaoferowania akcji w drodze ogłoszenia, skierowanego do osób, którym nie służy prawo poboru (subskrypcja otwarta). Podwyższenie kapitału zakładowego może być dokonane dopiero po całkowitym wpłaceniu co najmniej dziewięciu dziesiątych dotychczasowego kapitału zakładowego.
Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego powinna zawierać m. in.: sumę, o jaką kapitał zakładowy ma być podwyższony, oznaczenie, czy akcje nowej emisji są na okaziciela, czy imienne, szczególne uprawnienia, jeżeli uchwała przewiduje przyznanie takich uprawnień akcjom nowej emisji, cenę emisyjną nowych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej, datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie, terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji oraz przedmiot wkładów niepieniężnych i ich wycenę.
Kolejnym zagadnieniem, na które warto zwrócić uwagę jest obniżenie kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy obniża się, w drodze zmiany statutu, przez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji oraz w przypadku podziału spółki akcyjnej przez wydzielenie kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego zgromadzenia powinny określać cel obniżenia, kwotę, o którą kapitał zakładowy ma być obniżony, jak również sposób obniżenia. Należy podkreślić, że zarząd musi niezwłocznie ogłosić o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego, wzywając wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Obniżenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.
Kończąc cykl publikacji o spółce akcyjnej przedstawimy jeszcze podstawowe uregulowania ksh dotyczące rozwiązania i likwidacji spółki. Rozwiązanie spółki powodują: przyczyny przewidziane w statucie, uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, ogłoszenie upadłości spółki, oraz inne przyczyny przewidziane prawem.
Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”. W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia ustanawiają inne osoby. Likwidatorzy powinni ogłosić dwukrotnie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie sześciu miesięcy od dnia ostatniego ogłoszenia. Ponadto, likwidatorzy powinni sporządzić bilans otwarcia likwidacji oraz zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki.
Kolejna publikacja stanowić będzie podsumowanie najważniejszych informacji zawartych we wszystkich dotychczasowych memorandach dotyczących spółek handlowych i zakończy cykl poświęcony tej problematyce.
Barbara Jureczek, Aneta Wrona
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna