Wyrok TS UE zapadł w następującym stanie faktycznym: amerykańska spółka Interflora Inc. oraz Interflora British Unit - licencjobiorca Interfora Inc. (dalej łącznie „Interflora”) prowadzą sieć doręczania kwiatów o zasięgu światowym. Oznaczenie „INTERFLORA” jest krajowym znakiem towarowym zarejestrowanym w Zjednoczonym Królestwie, jak również wspólnotowym znakiem towarowym. Znaki te cieszą się renomą w Zjednoczonym Królestwie, a także w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej.
Marks & Spencer jest jednym z największych sprzedawców detalicznych w Zjednoczonym Królestwie. Świadczone przez Marks & Spencer usługi obejmują m.in. sprzedaż i doręczanie kwiatów, przy czym stanowi to działalność konkurencyjną w stosunku do działalności Interflory.
W ramach oferowanej przez Google usługi odsyłania „AdWords” Marks & Spencer wybrała termin „Interflora”, a także inne warianty tego terminu (np. „Interflora Flowers”) jako słowa kluczowe. W następstwie skorzystania z usługi odsyłania, w razie wprowadzenia przez internautę do wyszukiwarki Google słowa „Interflora” lub określonego jego wariantu, wyświetlała się reklama Marks & Spencer.
W związku z powyższym, Interflora wszczęła postępowanie przeciwko Marks & Spencer o naruszenie praw do jej znaku towarowego przed sądem krajowym (High Court of Justice, Chancery Division, dalej „sąd Zjednoczonego Królestwa”). Sąd Zjednoczonego Królestwa, przed którym zostało wszczęte postępowanie w tej sprawie, zwrócił się do TS UE w przedmiocie kilku aspektów używania przez konkurenta słów kluczowych identycznych ze znakiem towarowym w ramach usługi odsyłania w Internecie bez zgody właściciela znaku towarowego.
W odpowiedzi na pytanie sądu Zjednoczonego Królestwa, TS UE przypomniał na wstępie, że w przypadku używania przez osobę trzecią oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym dla towarów lub usług identycznych z tymi, dla których znak towarowy jest zarejestrowany, właściciel znaku towarowego jest uprawniony do zakazania tego używania tylko wówczas, jeżeli może ono szkodzić którejś z pełnionych przez ten znak funkcji.
TS UE przedstawił przy tym funkcje, który pełni znak towarowy. Podstawową funkcją znaku towarowego jest gwarantowanie konsumentom pochodzenia towarów lub usług objętych znakiem towarowym (funkcja wskazania pochodzenia). TS UE podkreślił również inne funkcje, które pełni znak towarowy. Stanowi on bowiem często instrument strategii handlowej stosowanej w szczególności dla celów reklamowych (funkcja reklamowa) lub instrument używany w celu uzyskania reputacji mającej za zadanie przywiązać do niego konsumentów (funkcja inwestycyjna).
TS UE przypomniał przy tym wyrok z dnia 23 marca 2010 r. w sprawie Google (sprawy połączone od C-236/08 do C-238/08), o którym pisaliśmy w publikacji z dnia 5 maja 2010 r. Powołując się na ww. wyrok, TS UE wskazał kiedy ma miejsce szkodzenie pełnionej przez znak towarowy funkcji wskazania pochodzenia. Ma ono miejsce wówczas, gdy reklama (wyświetlana w oparciu o słowo kluczowe odpowiadające znakowi towarowemu) nie pozwala lub z trudnością pozwala właściwie poinformowanemu i dostatecznie uważnemu internaucie na zorientowanie się, czy towary lub usługi, których dotyczy ta reklama, pochodzą od właściciela znaku lub od przedsiębiorstwa powiązanego z nim gospodarczo, czy też nie. Natomiast, TS UE wskazał, że używanie oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym należącym do innej osoby w ramach usługi odsyłania takiej jak „AdWords” nie ma negatywnego wpływu na pełnioną przez znak funkcję reklamową.
Ponadto, TS UE wskazał po raz pierwszy, kiedy mamy do czynienia z działaniem na szkodę pełnionej przez znak towarowy funkcji inwestycyjnej. Na szkodę tej funkcji działa używanie przez konkurenta oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym dla identycznych towarów lub usług, gdy używanie to ogranicza w istotny sposób stosowanie przez właściciela jego znaku towarowego dla celów uzyskania lub zachowania reputacji mogącej przyciągać lub przywiązać do niego konsumentów. W sytuacji zaś, gdy znak towarowy cieszy się już reputacją, do szkody w pełnionej przez ten znak funkcji inwestycyjnej dochodzi, gdy używanie oddziałuje na tę reputację i wystawia w ten sposób na niebezpieczeństwo jej zachowanie.
TS UE wskazał zatem, że w niniejszej spawie sąd Zjednoczonego Królestwa musi sprawdzić, czy używanie przez Marks & Spencer oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym INTERFLORA wystawia na niebezpieczeństwo zachowanie przez Interflorę reputacji mogącej przyciągnąć lub przywiązać do niej konsumentów.
W odpowiedzi na pytanie sądu Zjednoczonego Królestwa o wzmocnioną ochronę znaków towarowych cieszących się renomą, TS UE stwierdził między innymi, że wybór bez „uzasadnionej przyczyny”, w ramach usługi odsyłania, oznaczeń identycznych z należącym do innej osoby znakiem towarowym cieszącym się renomą lub do niego podobnych można rozpatrywać jako przejaw pasożytowania (tj. czerpania nienależnej korzyści z charakteru odróżniającego lub renomy znaku towarowego). Taki wniosek, zdaniem TS UE, może się w szczególności narzucać wtedy, gdy osoby oferują do sprzedaży towary, które stanowią imitacje towarów właściciela znaków towarowych i reklamują te towary w Internecie w drodze wyboru słów kluczowych odpowiadających znakom towarowym cieszącym się renomą.
Natomiast, zdaniem TS UE, gdy reklama wyświetlana w Internecie w oparciu o słowo kluczowe (odpowiadające znakowi towarowemu cieszącemu się renomą) proponuje alternatywę w stosunku do towarów lub usług właściciela znaku towarowego cieszącego się renomą, to takie używanie jest co do zasady elementem zdrowej i uczciwej konkurencji w sektorze rozpatrywanych towarów lub usług. Przy czym, taka reklama jest elementem zdrowej i uczciwej konkurencji pod warunkiem, że nie oferuje zwykłej imitacji towarów lub usług właściciela znaku towarowego, nie powoduje osłabienia tego znaku lub nie działa na szkodę jego renomy i nie szkodzi funkcjom znaku towarowego.
Podsumowując omawiany wyrok TS UE w sprawie Interflora należy uznać, że TS UE dopuścił pod pewnymi warunkami możliwość stosowania w Internecie usługi odsyłania w oparciu o słowo kluczowe odpowiadające zarejestrowanemu znakowi towarowego. Nie jest to jednak z pewnością ostatni wyrok TS UE w sprawie prawa reklamy w Internecie, gdyż tego typu usługi budziły i nadal budzą wiele kontrowersji.
Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna