Urząd skarbowy nie ma racji. Wydatki na badanie due diligence są kosztem podatkowym, nawet gdy z uwagi na jego negatywny wynik spółka odstąpiła od przejęcia innej spółki. Wystarczy wykazać, że przed wycofaniem się z transakcji wszystko wskazywało na to, że nabycie udziałów w spółce z o.o. zwiększy Państwa przychody, pozwoli zredukować koszty, powiększy udział w rynku.
Due diligence to analiza, której efektem ma być zdiagnozowanie słabych i mocnych stron spółki. Polega na przeprowadzeniu analizy prawnej, podatkowej, ekonomicznej, technicznej i technologicznej spółki, która ma być przejęta przez inną firmę. Badaniu podlega np. rentowność kontraktów, analiza efektywności pracy pracowników, poziom ich wynagrodzeń, stan techniczny parku maszynowego, umowy najmu magazynów, umowy z bankami i leasingodawcami, stan rozliczeń podatkowych z organami podatkowymi. Badanie poprzedza ostateczną wycenę przejmowanej firmy i decyzję o kupnie innej firmy. Ma ono odpowiedzieć na pytanie nie tylko, czy jest to zakup ryzykowny, ale jakie korzyści odniesie firma w zakresie przychodów, udziału w rynku, efektu synergii, przejmując swojego konkurenta.
Badanie to zleca zazwyczaj zarząd spółki, a jego wyniki są przekładane do akceptacji właścicielom spółki. W przypadku gdy ma dojść do połączenia dwóch spółek, obie podlegają badaniu. Koszt badania due diligence średniej wielkości spółki z o.o. lub akcyjnej może wynieść nawet kilkaset tysięcy złotych. Każdy podmiot, któremu fiskus zaneguje taki wydatek jako koszt podatkowy, może powołać się na orzeczenie z 25 stycznia 2006 r. WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 1631/04): wydatek na badanie tzw. due diligence mieści się w definicji art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a zatem został prawidłowo zakwalifikowany przez stronę skarżącą jako koszt uzyskania przychodów. Wskazać również należy, że organ podatkowy, oceniając „celowość poniesionych kosztów”, działa w innych warunkach aniżeli ponoszący te koszty podatnik, rozpatrując poczynania podatnika z perspektywy czasu, biorąc pod uwagę „skutek”. Niemniej jednak w czasie i warunkach podejmowania decyzji o poniesieniu wydatku na badanie tzw. due diligence dostępna wiedza pozwalała stronie skarżącej zasadnie oczekiwać, że podjęte przez nią działania przyniosą oczekiwany skutek.
W uzasadnieniu do tego orzeczenia ważne jest, że sąd uznał, iż prawa zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na due diligence nie odbiera fakt odstąpienia po badaniu od nabycia akcji lub udziałów spółki. Podatnik, wprowadzając ten wydatek do kosztów, nie musi się rozliczyć przed fiskusem z niezrealizowania zamiaru nabycia akcji lub udziałów. Istotniejsze jest wykazanie, iż przed rozpoczęciem badania wszystko wskazywało, że nabycie spółki dawało szansę na zwiększenie w przyszłości przychodów lub zachowanie źródła przychodów.
Tomasz Król
Podstawa prawna:
art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).