Do zawiadomienia spółka dołączyła kserokopię aktu notarialnego o zmianie umowy spółki oraz kopię wniosku złożonego do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) o zmianie danych podmiotu w rejestrze sądowym. Z uwagi na długotrwałe procedury rejestracyjne nie dołączyła odpisu KRS o faktycznym dokonaniu wpisu o ww. zmianie. W umowie spółki znalazł się natomiast stosowny zapis o roku podatkowym. Czy to zawiadomienie o zmianie roku podatkowego było skuteczne?
Tak, chociaż w rozpatrywanej sprawie naczelnik urzędu skarbowego uważał, że spółka naruszyła warunki art. 8 ust. 1 i 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawych i nie mogła od 1 lipca 2007 r. dokonać zmiany roku podatkowego.
W uzasadnieniu negatywnego stanowiska organ I instancji powołał treść art. 8 ust. 1 ww. ustawy, który stanowi, że rokiem podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 2, 2a, 3 i 6, jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych. W razie zmiany roku podatkowego za pierwszy po zmianie rok podatkowy uważa się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego. Okres ten nie może być krótszy niż dwanaście i dłuższy niż dwadzieścia trzy kolejne miesiące kalendarzowe. Zawiadomienia o zmianie roku podatkowego należy dokonać najpóźniej w terminie 30 dni, licząc od dnia zakończenia ostatniego roku podatkowego. Zdaniem naczelnika urzędu skarbowego, z powyższych regulacji ustawowych wynika, że aby dokonać skutecznej zmiany roku podatkowego, należy spełnić łącznie dwa warunki, czyli w terminie 30 dni:
1) wprowadzić do statutu albo do umowy spółki zapis zmieniający rok podatkowy, przy czym kierując się zapisami art. 255 § 1 i art. 256 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) zmiany stają się skuteczne w stosunkach zewnętrznych dopiero z chwilą faktycznego wpisu do KRS; zgodnie z art. 255 § 1 k.s.h. zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru, natomiast zgodnie z art. 256 § 1 k.s.h. zmianę umowy spółki zarząd zgłasza do sądu rejestrowego - dopóki więc zmiana statutu albo umowy spółki dotycząca roku podatkowego nie zostanie zarejestrowana w KRS, dopóty nie można mówić, że doszło do skutecznej zmiany roku podatkowego,
2) od zakończenia ostatniego roku podatkowego zawiadomić o zmianie właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Ponieważ spółka dokonała zawiadomienia właściwego organu podatkowego o zmianie roku z zachowaniem 30-dniowego terminu, ale zmiana umowy spółki została zarejestrowana w KRS po jego upływie - nie można stwierdzić, że ustawowy 30-dniowy termin został dochowany. A zatem złożone zawiadomienie będzie skuteczne dopiero od następnego roku podatkowego. Zdaniem naczelnika urzędu skarbowego, aby zachować termin 30 dni, o którym mowa w art. 8 ust. 4 ustawy, należy odpowiednio wcześniej podjąć decyzję i uchwałę o zmianie roku podatkowego, tak aby w ustawowym terminie zdążyć z jej rejestracją w sądzie rejestrowym. Spółka nie zgodziła się z powyższym rozstrzygnięciem, wnosząc odwołanie do organu II instancji, który uznał, że aby zawiadomienie o zmianie roku było skuteczne - warunek dotyczący zarejestrowania w KRS zmiany umowy oraz warunek zawiadomienia właściwego organu podatkowego o zmianie roku podatkowego wcale nie muszą zostać spełnione oba równocześnie w terminie 30 dni, licząc od dnia zakończenia ostatniego roku podatkowego. Nie wymagają tego przepisy art. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Termin 30-dniowy dotyczy jedynie zawiadomienia o zmianie roku podatkowego właściwego naczelnika urzędu skarbowego. W żadnym razie zachowanie 30-dniowego terminu nie dotyczy zarejestrowania zmiany umowy spółki w KRS. Ustawodawca w tym względzie nie odsyła w ustawie podatkowej do odrębnych przepisów (k.s.h.). Zmiana umowy spółki w myśl art. 255 k.s.h. następuje w wyniku podjęcia uchwały przez wspólników i dokonania wpisu do rejestru. Wpis ten ma charakter konstytutywny. Oznacza to, że każda zmiana powinna być wpisana do rejestru.
Wtedy dopiero w stosunkach między spółką a osobami trzecimi (tzw. stosunek zewnętrzny) wywołuje skutki prawne. Do czasu rejestracji skuteczność uchwały w sprawie zmian ograniczona jest do stosunku wewnętrznego, tj. jedynie między spółką a wspólnikami, w stosunku do których skutek ten powstaje z chwilą powzięcia uchwały.
W praktyce powstaje więc problem, jak należy postępować w opisanej sytuacji.
Zdaniem organu odwoławczego, z czym należy się zgodzić, spółka może skorzystać z przywileju zmiany roku podatkowego, przy czym powinna liczyć się z ewentualnymi (podatkowymi) konsekwencjami, jeżeli sąd wniosek odrzuci. Podatnik nie może ponosić odpowiedzialności za opieszałe procedury rejestracji zmian umowy spółki. Nie można też zarzucać spółce, że działając w zawiniony sposób doprowadziła do wydania niekorzystnej dla siebie decyzji, ponieważ powinna była podjąć stosowną uchwałę o zmianie roku podatkowego odpowiednio wcześniej.
W takiej sytuacji, na co wskazuje się w doktrynie i literaturze, należy przyjąć, że ryzyko związane ze zmianą roku podatkowego przed wpisem zmiany umowy spółki do rejestru obciąża działających, w szczególności zarząd (A. Kidyba, Komentarz do art. 255 k.s.h., Zakamycze 2005, wyd. III). Osoby podejmujące czynności dotyczące zmian będą zobowiązane do wyrównania spółce powstałej w związku z tym szkody, jeżeli nie dojdzie do rejestracji zmiany roku podatkowego w KRS i rzutuje to na wielkość zobowiązania podatkowego.
Marcin Banasik
Podstawa prawna:
art. 8 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).