Spółka, współpracując z kontrahentami zagranicznymi, wystawia oraz otrzymuje faktury, w których należność czy też zobowiązania określone są w walucie. Spółka miała wątpliwość: czy w sytuacji gdy została wystawiona faktura dla kontrahenta zagranicznego w walucie obcej i kontrahent ten reguluje należność na bankowy rachunek walutowy podatnika oraz gdy spółka otrzymała fakturę, której wartość określona jest w walucie obcej, i dokonuje ona zapłaty z bankowego rachunku walutowego, należy zastosować art. 15a ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i do przeliczenia kwoty otrzymanej wpłaty w walucie obcej lub kwoty wpłaconej w walucie obcej zastosować kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania zapłaty albo dzień dokonania zapłaty. Jej zdaniem zachowanie takie jest prawidłowe.
Minister Finansów nie podzielił poglądu spółki. Stwierdził, że aby ustalić wartość przychodów i kosztów wyrażonych w walucie obcej należy przeliczyć je na złote według faktycznie zastosowanego kursu waluty obcej z tego dnia. Natomiast jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Organ podatkowy wskazał, że podatkowe rozliczenie różnic kursowych powinno być dokonywane według faktycznie zastosowanego kursu walutowego, pomimo że nie miała miejsca operacja zakupu lub odsprzedaży waluty. Dopiero jeżeli przy obliczeniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty, np. przy korzystaniu z rachunków walutowych w bankach zagranicznych, to w takich przypadkach jest uzasadnione przyjęcie kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia poprzedzającego operacje walutowe.
Sprawa trafiła do WSA w Gliwicach. Sąd uznał jednak, że skarga jest nieuzasadniona, a zaskarżona interpretacja w pełni odpowiada obowiązującym przepisom prawa materialnego (wyrok z 25 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Gl 1030/08). Spółka złożyła skargę kasacyjną do NSA. Sąd uchylił zaskarżony wyrok w całości i wydaną wcześniej interpretację. Podzielił pogląd spółki, stwierdzając, że firma otrzymująca obce środki pieniężne przelicza je na złote, stosując średni kurs NBP.
Komentarz redakcji
Dotychczas organy podatkowe przyjmowały niekorzystne dla podatników stanowisko, nie pozwalając na stosowanie średniego kursu NBP do określania wartości przychodu należnego w dniu jego otrzymania. Zdaniem organów podatkowych taki przychód należy określić według faktycznie zastosowanego kursu waluty z dnia otrzymania (m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 22 stycznia 2010 r., nr ITPB3/423-673/09/AW). Organy podatkowe stosowały tu stare zasady, nie dostrzegając zmian przepisów o różnicach kursowych obowiązujących od początku 2007 r. Tymczasem dla wielu przedsiębiorców konieczność stosowania kursu faktycznego była w praktyce kłopotliwa lub sprzeczna z prowadzoną polityką finansową. Same organy podatkowe nie potrafiły precyzyjnie wskazać, jaki kurs brać pod uwagę do wyceny waluty, jeśli bank podaje kurs kupna, sprzedaży i średni. Jest tak, ponieważ w rzeczywistości bez wymiany waluty nie można mówić o kursie faktycznie stosowanym. Przedstawiony wyrok NSA potwierdził to stanowisko i powinien uprościć sytuację podatników.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lutego 2011 r. (sygn. akt II FSK 1682/09).