Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 29 grudnia 2011 r. (nr IPTPB3/423-310/11-2/PM)
Stan faktyczny
Spółka prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie budownictwa. Spółka zawiera umowy na wykonanie usług budowlanych. Zawarte umowy przewidują określone terminy wykonania prac, a za ich niedotrzymanie kary umowne. W trakcie realizacji umowy przy zachowaniu zasad normalnego ryzyka gospodarczego związanego z prowadzeniem tego rodzaju działalności może się zdarzyć, iż materiały i technologie zastosowane do budowy należy wymienić. Spółka mając na celu utrzymanie źródła przychodów i przekazanie Inwestorowi usługi wolnej od wad, wymieni użyte poprzednio materiały na nowe. W konsekwencji nastąpią opóźnienia w wykonaniu całości kontraktu i odbiorze całości robót budowlanych. Zgodnie z umową podpisaną z Inwestorem, spółka jest obciążana przez Inwestora karami umownymi za przekroczenie czasu na ukończenie robót.
Stanowisko organu podatkowego
(...) Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów między innymi wydatków związanych z zapłatą kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. W konsekwencji przepis ten wyklucza z kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania wyłącznie z tytułów w nim wymienionych. Jest to katalog zamknięty. Wymienione w treści przepisu kary umowne i odszkodowania wiążą się z nienależytym wykonaniem zobowiązań. Celem tego przepisu, jest zatem uniemożliwienie pomniejszenia podstawy opodatkowania o koszty poniesione w związku z nienależytym wykonaniem zobowiązania.
Uregulowania dotyczące kar umownych oraz odszkodowań zawarte są w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16 poz. 93 z późn.zm.). Artykuł 483 § 1 tego kodeksu stanowi, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Wszystkie zmiany prawa w jednym miejscu: www.zmianyprawa.infor.pl >>
Kara umowna, która będzie podlegać zapłacie przez spółkę za nieterminową realizację zadania, nie mieści się we wskazanym wyżej art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazać jednak należy, że niewymienienie tej kary w negatywnym katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. nie oznacza, że automatycznie można taki wydatek uznać za koszt podatkowy. Pomiędzy poniesionym kosztem a potencjalnym przychodem musi bowiem zaistnieć związek przyczynowo - skutkowy, albowiem musi być to wydatek poniesiony w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. (...)
Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1996 r., przez pojęcie „zachować” („zachowywać”) należy rozumieć „dochować coś w stanie nie zmienionym, nie naruszonym, utrzymać”. Natomiast „zabezpieczyć” („zabezpieczać”) oznacza „uczynić bezpiecznym - nie zagrożonym; dać ochronę, ochronić”.
Można zatem przyjąć, iż koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób. Istotą tego rodzaju kosztów jest ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. (...)
Spółka wskazała, iż ponosząc koszty z tytuł kar umownych zachowuje źródło przychodu na przyszłość. Kontrakt jest bowiem nadal realizowany i spółka uzyskuje z tego tytułu przychód. Wymiana zastosowanych materiałów oraz zmiana technologii prowadząc do opóźnień w realizacji kontraktu, jednocześnie gwarantuje zachowanie źródła przychodów. W przypadku niewykonania tych prac spółce groziłaby utrata istniejącego źródła przychodów. Ponadto spółka realizując kontrakt i przekazując do odbioru usługę wolną od wad, zachowuje możliwość uczestnictwa w kolejnych przetargach na kontrakty budowlane utrzymując swoją wiarygodność na rynku usług budowlanych.
Podkreślić należy, że nałożona kara nie może wynikać z nieracjonalnego i pozbawionego należytej staranności działania samej spółki. Niezwykle istotne jest, aby obiektywna ocena działań spółki skutkowała możliwością uznania jej za racjonalne, podjęte przy zachowaniu zasad staranności, które to działania muszą cechować przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą. (...)
Argumentacja spółki w zakresie naliczonej przez Inwestora kary umownej odpowiada przytoczonej definicji art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. (...) Biorąc pod uwagę powyższe przepisy podatkowe i przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe należy stwierdzić, iż stanowisko spółki jest prawidłowe, tj. przy spełnieniu przywołanych warunków spółka może zaliczyć wymienioną karę umowną do kosztów.