Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości, aby pensjonat można było zakwalifikować do środków trwałych, musi on spełniać warunki określone w art. 3 ust. 1 pkt 15. Stawkę amortyzacji określa się w oparciu o przyjęty okres ekonomicznej użyteczności.
UZASADNIENIE
Do momentu zakończenia budowy i oddania do użytkowania pensjonat stanowi środek trwały w budowie.
Kwestie zaliczania aktywów do środków trwałych oraz sposoby amortyzacji powinny zostać opisane w polityce rachunkowości spółki. Przyjęte zasady rachunkowości należy stosować w sposób ciągły.
Aby można było pensjonat zakwalifikować do środków trwałych, musi on spełniać następujące warunki:
- przewidywany okres jego ekonomicznej użyteczności musi być dłuższy niż rok,
- powinien być kompletny i zdatny do użytku,
- powinien być przeznaczony na potrzeby jednostki.
Określenie „zdatny do użytku” dotyczy nie tylko faktycznej możliwości korzystania ze środka trwałego. Ważna jest również prawna możliwość użytkowania budynku. W tym celu niezbędne jest uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Dopiero po uzyskaniu takiego pozwolenia zostaną spełnione ustawowe warunki do amortyzowania budynku.
Jeśli budynek spełnia wszystkie kryteria pozwalające zaliczyć go do środków trwałych, spółka, w dniu przyjęcia do użytkowania, powinna rozliczyć wszystkie koszty zaksięgowane na koncie „Środki trwałe w budowie”, przenosząc je na konto „Środki trwałe”:
Wn „Środki trwałe”,
Ma „Środki trwałe w budowie”.
Dla celów ustawy o rachunkowości stawkę amortyzacyjną należy ustalić w oparciu o okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego.
Z kolei z punktu widzenia podatkowego stawkę tę ustala się poprzez zakwalifikowanie do właściwego rodzaju określonego według Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT). Pensjonat zaliczany jest do grupy „Inne budynki niemieszkalne”.
Rodzaj ten obejmuje m.in.:
- hotele i podobne budynki krótkotrwałego zakwaterowania (z wyjątkiem hoteli robotniczych - podgrupa 11),
- schroniska młodzieżowe, górskie, domki kempingowe, domy wypoczynkowe oraz pozostałe budynki zakwaterowania turystycznego.
Zgodnie z Wykazem rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik do ustawy podatkowej, budynki niemieszkalne amortyzuje się stawką 2,5% w skali roku.
Może się zatem zdarzyć, że miesięczny odpis będzie inny z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym, a inny z punktu widzenia ustawy o rachunkowości. W takim przypadku należy pamiętać o utworzeniu rezerwy/aktywa z tytułu podatku odroczonego, jeżeli spółka jest do tego zobowiązana.
Jeżeli stawka amortyzacyjna ustalona na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości będzie się różnić od tej ustalonej na podstawie przepisów podatkowych, to do celów podatkowych uwzględnia się tylko tę część kosztów, która odpowiada stawkom podatkowym.
Kolejnym istotnym zagadnieniem jest określenie momentu naliczania odpisów amortyzacyjnych.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania.
Z kolei według ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek trwały wprowadzono do ewidencji.
Jak pokazuje praktyka, przedsiębiorcy zazwyczaj wybierają ten sam moment rozpoczęcia amortyzacji dla celów zarówno bilansowych, jak i podatkowych.
Przykład
Spółka poniosła w czasie budowy pensjonatu następujące wydatki:
koszt gotowego projektu budynku 2 000 zł
koszt przystosowania projektu do indywidualnych potrzeb inwestorów 1 000 zł
koszt pracy geodety i ekspertyz geologicznych 3 000 zł
koszt materiałów budowlanych 150 000 zł
koszt robót budowlanych 120 000 zł
koszt dodatkowego wyposażenia trwale związanego z budynkiem 80 000 zł
koszt materiałów użytych do wykończenia pensjonatu 150 000 zł
koszt robocizny związanej z wykończeniem pensjonatu 120 000 zł
wynagrodzenie kierownika budowy 15 000 zł
koszty instalacji i infrastruktury związanej z realizacją budowy 55 000 zł
wartość robót wykonanych nieodpłatnie na budowie 12 000 zł
koszt ubezpieczenia zawartego na czas umowy 2 000 zł
odsetki od kredytu zaciągniętego na finansowanie budowy, naliczone do dnia oddania do użytkowania 3 000 zł
aranżacja ogrodu (prace przeprowadzane w trakcie budowy) 11 000 zł
VAT niepodlegający odliczeniu 6 000 zł
Ewidencja księgowa
1. Ewidencja wydatków poniesionych w trakcie budowy:
Wn „Środki trwałe w budowie” 730 000
Wn „VAT naliczony” 100 000
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 830 000
2 maja 2007 r. spółka zawiadomiła urząd gminy o zakończeniu budowy. Uzyskała pozwolenie na użytkowanie pensjonatu i w dniu 1 czerwca 2007 r. budynek został oddany do użytku. Spółka postanowiła (zgodnie z zapisami zawartymi w zasadach rachunkowości) rozpocząć amortyzację od lipca 2007.
2. Przeksięgowano wszystkie koszty związane bezpośrednio z budową pod datą przekazania budynku do używania - 1 czerwca 2007 r.
Wn „Środki trwałe” 730 000
Ma „Środki trwałe w budowie” 730 000
3. W lipcu naliczono i zaksięgowano amortyzację. Okres ekonomicznej użyteczności budynku określono na 40 lat, co pokrywa się ze stawką procentową ustaloną dla celów podatkowych.
Określenie rocznej amortyzacji w oparciu o okres ekonomicznej użyteczności:
730 000 zł : 40 = 18 250 zł
Ustalenie rocznej amortyzacji w oparciu o obowiązującą stawkę określoną w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych:
730 000 zł × 2,5% = 18 250 zł
Wartość miesięcznej amortyzacji:
18 250 zł : 12 miesięcy = 1520,83 zł
Wn „Amortyzacja” 1 520,83
Ma „Umorzenie środków trwałych” 1 520,83
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
- art. 54 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 665
- rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) - Dz.U. Nr 112, poz. 1317; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 260, poz. 2589
- art. 3 ust. 1 pkt 15 i 16, art. 28 ust. 8, art. 31 i 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
- art. 16h, 16i, 16j ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
Maryla Piotrowska
księgowa z licencją MF