RADA
Przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących częstotliwości aktualizacji certyfikatu rezydencji. Sprzeczne interpretacje organów podatkowych w omawianej kwestii nie pozwalają na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie. Bezpieczniej jest przyjąć, że dany certyfikat rezydencji obowiązuje na czas trwania roku podatkowego. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Podatnicy, którzy nie mają na terytorium Polski siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Polski (art. 3 ust. 2 updop).
Natomiast polskie podmioty w przypadku wypłacania podatnikom niemającym w Polsce miejsca zamieszkania lub siedziby dla celów podatkowych (nierezydentom) należności z tytułów określonych w art. 21 updop mają obowiązek pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości przewidzianej w ustawach o podatkach dochodowych.
Powyższa ogólna zasada jest modyfikowana przez umowy o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu. Generalnie umowy w odniesieniu do poszczególnych źródeł dochodów (przychodów) zawierają postanowienia o odstąpieniu od poboru podatku w Polsce albo stosowaniu stawek podatku innych - zwykle niższych - niż przewidziane w polskich przepisach.
Aby możliwe było zastosowanie postanowień wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, konieczne jest udokumentowanie miejsca siedziby zagranicznego podmiotu dla celów podatku dochodowego. W tym celu zagraniczny podmiot powinien dostarczyć zaświadczenie wydane mu przez właściwy organ administracji podatkowej, zwane certyfikatem rezydencji, potwierdzające, że podmiot posiada siedzibę dla celów podatku dochodowego na terytorium danego państwa.
Niestety przepisy podatkowe, dotyczące opodatkowania należności otrzymywanych przez nierezydenta od polskiego płatnika i opodatkowanych w Polsce zryczałtowanym podatkiem dochodowym, nie zawierają regulacji w sprawie częstotliwości aktualizacji certyfikatu rezydencji. Organy podatkowe w omawianej kwestii nie wypracowały jednolitego stanowiska.
Przykładowo Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 23 kwietnia 2007 r., nr ZD/4061-13/07, stwierdził:
(...) aby możliwe było pobranie przez płatnika podatku w wysokości wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania bądź też w ogóle miałoby nie dojść do pobrania podatku u źródła, płatnik ma obowiązek posiadania certyfikatu rezydencji odbiorcy płatności. Certyfikat rezydencji jest zaświadczeniem wydanym przez administrację podatkową właściwą dla rezydencji podatnika będącego odbiorcą należności, potwierdzającym dla celów podatkowych miejsce siedziby (zamieszkania).
Przepisy ustawy podatkowej w żaden sposób nie regulują kwestii terminu ważności certyfikatu rezydencji uzyskanego przez płatnika od podatnika, z uwagi jednak na fakt, iż dokument ten potwierdza istnienie (trwanie) określonego stanu faktycznego, zasadnym jest uznanie, iż zachowuje on swoją aktualność, dopóki nie ulegnie zmianie wskazany w nim stan faktyczny (...).
Jednak zdecydowana większość organów podatkowych stoi na stanowisku, iż aktualizacja certyfikatu powinna odbywać się w odstępach rocznych. Potwierdzenie tego stanowiska znajdziemy w piśmie z 10 października 2003 r., nr PB2/415/80/03/AK, wydanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście, w którym czytamy:
(...) Z uwagi na fakt, iż certyfikat taki ma służyć przede wszystkim płatnikowi - od posiadania tego dokumentu zależy, czy istnieje prawo do zastosowania stawki podatku wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania - to na płatniku ciąży obowiązek ustalenia stanu faktycznego w kwestii rezydencji beneficjenta i opodatkowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej należności. W pełni uzasadnione wydaje się więc tutaj żądanie od nierezydenta przedmiotowego certyfikatu w odstępach co najmniej rocznych i korzystanie z tego dokumentu w okresie całego roku rozliczeniowego. Polski płatnik powinien jednak dochować należytej staranności przy doborze stawki podatku i uznawać certyfikat za aktualny tylko wtedy, gdy nie będzie miał żadnych wątpliwości co do rezydencji podatkowej odbiorcy należności - tj. gdy wykluczona będzie sytuacja zmiany przez nierezydenta kraju rezydencji podatkowej w ciągu danego roku podatkowego. W razie jakichkolwiek zastrzeżeń w tej kwestii uzasadnione jest pobranie przez płatnika - dla własnego bezpieczeństwa, wobec odpowiedzialności podatkowej - zgodnie ze stawką wynikającą z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeśli bowiem organ podatkowy udowodni, że między datą wystawienia certyfikatu a datą płatności doszło do zmiany rezydencji i zastosowanie postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie powinno mieć miejsca, to płatnik odpowiada za nienależne zastosowanie zwolnienia (tj. niższej stawki podatku) i w konsekwencji - nieprawidłowo potrącony podatek (...).
Jak widać, opinie organów podatkowych w omawianej kwestii są podzielone. Ponieważ to podatnik ma obowiązek wykazania, że jest uprawniony do korzystania z niższych stawek podatkowych albo do zwolnienia z podatku, stwierdzenie tego, czy posiada ważny certyfikat rezydencji, ma kluczowe znaczenie. Najbezpieczniej jest żądać od zagranicznych kontrahentów certyfikatu w rocznych odstępach. Jeżeli jest to skomplikowane i utrudnione, warto zwrócić się z pytaniem w tej kwestii w trybie art. 14a Ordynacji podatkowej do właściwego dyrektora izby skarbowej.
• art. 21 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
Rafał Styczyński
doradca podatkowy