1. Czy koszty pakietu obejmującego rodziny także mogą być naszym kosztem uzyskania przychodu?
2. Czy usługi takie stanowią przychód pracownika, czy członków jego rodziny?
RADA
1. W opinii doradców podatkowych wydatki na świadczenia medyczne dla rodziny pracownika powinny stanowić koszt podatkowy pracodawcy. Stanowiska tego nie podzielają jednak organy podatkowe.
2. Sfinansowana przez pracodawcę wartość usług medycznych dla pracownika i jego rodziny stanowi przychód tego pracownika. Trzeba jednak zastrzec, że w tej sprawie pojawiły się sprzeczne interpretacje podatkowe.
UZASADNIENIE
Do końca 2006 r. nie było możliwości zaliczania wydatków na opiekę medyczną dla pracowników do kosztów podatkowych. Od stycznia 2007 r. nie obowiązuje już zakaz zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na świadczenia zdrowotne dla pracowników. Uchylono bowiem art. 16 ust. 1 pkt 65 updop. Pracodawcy decydujący się na finansowanie usług medycznych swoim pracownikom oraz ewentualnie dodatkowo członkom ich rodzin muszą jedynie pamiętać, że nie mogą dokonać tego z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Takie wydatki nie mieszczą się w definicji świadczeń socjalnych (art. 2 pkt 1 ustawy o zfśs). Finansowanie dodatkowych usług medycznych przez pracodawców stanowi element wynagrodzenia pracowników.
Usługi medyczne dla rodzin jako koszt pracodawcy
W opinii doradców podatkowych opiekę medyczną finansowaną przez pracodawcę należy potraktować jako „inne świadczenie związane z pracą” w myśl art. 772 § 2 Kodeksu pracy. Wykupienie pakietu medycznego obejmującego członków jego rodziny to zatem wydatek o charakterze pracowniczym i powinien stanowić koszt podatkowy. Dbanie o zdrowie pracownika, jego małżonka i dzieci ma przecież przełożenie na stan zdrowia samego pracownika. Pracodawca, decydując się na takie rozwiązanie (finansowanie opieki medycznej), powinien oczywiście uregulować tę kwestię w regulaminie wynagradzania (chociażby w załączniku do tego regulaminu).
W przypadku kadry zarządzającej spółek większość firm uważa za pewien standard zapewnienie im wraz z rodzinami opieki medycznej. Jest to zatem zarówno koszt związany z pozyskaniem najwyższej klasy pracowników, jak i element pozapieniężnej motywacji dla pracowników. Niestety, opisane podejście nie musi się spotkać ze zrozumieniem ze strony organów podatkowych i naraża podatnika na spór.
Organy podatkowe stoją na stanowisku, że wydatki ponoszone przez spółkę na zakup świadczeń medycznych dla członków rodzin pracowników nie stanowią kosztów podatkowych (np. stanowisko Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu z 17 lipca 2007 r., sygn. 1473/936/KDO/423/54/07/ES). Nie zachodzi bowiem w takiej sytuacji związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy ponoszonym wydatkiem a uzyskanym przychodem lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów spółki. Według organów podatkowych członkowie rodzin pracowników w żaden sposób nie przyczyniają się do osiągnięcia przychodów przez podatników.
Usługi medyczne dla rodzin jako przychód pracownika
Do końca ubiegłego roku pojawiały się sprzeczne interpretacje w tej kwestii. W opinii części organów podatkowych przychód powstawał jedynie w sytuacji, w której:
• pracownik realnie skorzystał z usługi,
• istniała realna możliwość przypisania przychodu indywidualnemu pracownikowi.
Zgodnie z tym poglądem kwoty ustalone ryczałtem nie powinny być doliczane do przychodu pracownika, bez względu na to, czy pracownik korzysta ze świadczeń leczniczych, czy też z nich nie korzysta.
Takie zdanie miał Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 12 października 2007 r., sygn. ITPB1/415-177/07/BK. Stwierdził w niej, że:
finansowanie przez pracodawcę usług medycznych na rzecz pracowników w formie ryczałtu nie powoduje powstania przychodów ze stosunku pracy, w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Niestety, odmienne stanowisko ostatecznie zajęło Ministerstwo Finansów1. Spowodowało ono zmianę dotychczasowej praktyki organów podatkowych. Obecnie Ministerstwo Finansów i organy podatkowe twierdzą, że o powstaniu przychodu decyduje otrzymanie pakietu medycznego, a nie skorzystanie z niego. W przypadku zakupu przez pracodawcę usług medycznych (tzw. pakiet medyczny) uprawniających poszczególnych pracowników do skorzystania z określonych badań, wartość pakietu medycznego otrzymanego przez pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 updof.
Zgodnie z tym stanowiskiem o powstaniu przychodu ze stosunku pracy nie przesądza fakt skorzystania przez pracownika z konkretnej usługi medycznej, lecz samo otrzymanie przez pracownika pakietu medycznego (o określonej wartości pieniężnej), dającego prawo do usług medycznych w jego ramach. Pracodawca, opłacając ryczałt za wszystkich pracowników, może bez problemów przypisać każdemu pracownikowi wartość jednego pakietu, który będzie stanowił podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym pracownik w zeznaniu rocznym będzie musiał wykazać ten przychód i go opodatkować, zgodnie z obowiązującą skalą podatkową ze stawkami 19, 30 i 40%. Takie zdanie miał Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 11 września 2007 r., sygn. 1471/DPF/415-60/07/TM):
Kwota ryczałtu w pozostałej części obejmującej świadczenia niewynikające z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, dotyczące pracowników lub członków ich rodzin, stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Powyższy przychód jest przychodem ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 updof) i podlega opodatkowaniu wraz z pozostałymi składnikami wynagrodzenia.
Niektóre organy podatkowe twierdzą natomiast, że świadczenia medyczne na rzecz członków rodziny pracownika powinny być traktowane jako przychód z innych źródeł dla poszczególnych członków rodziny. Tak wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, który w interpretacji indywidualnej 24 grudnia 2007 r., sygn. IPPB2/415-182/07-2/AF), stwierdził:
Cena zakupu usług medycznych, jaką musiałby zapłacić pracownik, członek rodziny, tj. współmałżonek lub partner życiowy, dzieci do 25 roku życia pozostające na utrzymaniu pracownika, a które otrzymał nieodpłatnie od Spółki, stanowić będzie dla nich przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym w przypadku zakupu przez pracodawcę usług medycznych uprawniających poszczególnych pracowników do skorzystania ze świadczeń niewchodzących w zakres medycyny pracy ich wartość stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast w przypadku członków rodzin tych pracowników, tj. współmałżonka lub partnera życiowego, dzieci do 25 roku życia pozostających na utrzymaniu pracownika, wartość otrzymanych nieodpłatnie świadczeń medycznych stanowi dla tych osób przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przyjęcie tego rodzaju stanowiska oznaczałoby konieczność wystawienia przez pracodawcę członkom rodziny pracownika deklaracji PIT-8C. Jest to o tyle dotkliwe, że przepisy podatku dochodowego od osób fizycznych nie pozwalają na odliczenie wydatków na prywatną opiekę medyczną ani od dochodu, ani od podatku.
Warto zauważyć, że organy podatkowe zgadzają się, iż nie są przychodem pracownika świadczenia medyczne, które przysługują pracownikom na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Dotyczy to np. opłacanych przez pracodawcę badań okresowych. Tego rodzaju świadczenia są kosztem pracodawcy, ale u pracowników są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Z tego powodu umowa zawarta przez Państwa ze świadczącym usługi opieki zdrowotnej dla pracowników powinna wyszczególniać, jaka część opłaty dotyczy świadczeń przysługujących na podstawie przepisów BHP.
Usługi medyczne dla rodzin opłacane z pensji pracownika
W wielu przedsiębiorstwach opłacanie usług medycznych dla rodzin pracowników jest traktowane jako dodatkowe świadczenie, za które zapłacić musi sam pracownik. Rolą pracodawcy jest wówczas wynegocjowanie korzystnego pakietu medycznego i pobieranie z pensji pracowników opłaty za świadczenia dla ich rodzin. Tego rodzaju rozliczenie oznacza, że dla pracownika nie powstanie dodatkowy przychód, a spółka nie będzie miała kosztu.
Potwierdza to Trzeci Mazowiecki Urząd Skarbowy w Radomiu w interpretacji z 17 lipca 2007 r., sygn. 1473/936/KDO/423/54/07/ES:
W sytuacji gdy pracownicy ponoszą wydatki na dokonanie dopłat, dzięki którym abonamentem obejmują członków swoich rodzin - nie jest spełniony podstawowy warunek określony w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. powyższy wydatek nie jest poniesiony przez Spółkę. W związku z powyższym nie stanowi on świadczenia Spółki i jej kosztu uzyskania przychodów zarówno w stanie prawnym obowiązującym w 2006, jak i w 2007 r. Stanowi jedynie rozliczenie z pracownikiem niemające wpływu na koszty podatkowe Spółki.
Rekomendacje
Dodatkowa opieka medyczna dla pracowników powinna być uregulowana w regulaminie wynagradzania lub w umowach o pracę. Firma świadcząca usługi medyczne powinna określić, jaka część wynagrodzenia za te usługi związana jest ze świadczeniami, które przysługują pracownikom na podstawie przepisów BHP. W praktyce firmy często określają, że większa część pakietu to świadczenia wynikające z przepisów BHP. Jeśli zatem np. 60% rocznego ryczałtu to kwota przeznaczona na pokrycie kosztów okresowych badań pracownika, to w takim przypadku tylko 40% kwoty ryczałtu stanowiłoby przychód pracownika. Świadczący usługi medyczne powinien też określić, ile kosztuje wykupienie dodatkowego pakietu dla członków rodziny pracownika.
Do kosztów podatkowych mogą Państwo z pewnością zaliczyć całość kwoty ryczałtu za opiekę medyczną dla pracownika. Dla uniknięcia sporu z organami podatkowymi kwotę stanowiącą wartość świadczeń dla rodziny pracownika należy wyłączyć z kosztów podatkowych. Nie powinny one także być określane w regulaminach wynagrodzeń, czy umowach o pracę.
Pewnym rozwiązaniem może być samodzielne opłacanie świadczeń medycznych dla członków rodzin przez zainteresowanych pracowników. Negocjowana przez pracodawcę stawka takich dodatkowych pakietów może być dla pracowników atrakcyjna. Ten sposób także nie rodzi ze sobą ryzyka podatkowego.
Ostatecznie mogą też Państwo zaliczyć całość wydatków na pakiety medyczne do kosztów. Liczyć się jednak należy wówczas ze sporem z organami podatkowymi, które będą żądały wyłączenia z kosztów części rodzinnej pakietu.
Poruszona przez Państwa kwestia, dla kogo stanowi przychód wykupiony pakiet medyczny obejmujący rodziny pracownika, nie doczekała się jednolitego stanowiska organów podatkowych. Najbardziej bezpieczne będzie tu zwrócenie się do właściwego dyrektora izby skarbowej o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej.
• art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
• art. 12 i 31 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 211, poz. 1549
Sławomir Biliński
konsultant podatkowy