Na przychody osiągane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą składają się nie tylko te otrzymane, ale również przychody należne, niezależnie od tego, czy zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych, bonifikat i skont. Przedsiębiorca sprzedając kontrahentowi towar lub usługę, która stanowi przedmiot jego działalności gospodarczej, zobowiązany jest do zaliczenia uzgodnionej zapłaty do przychodów, również wtedy, kiedy faktycznie nie otrzymał zapłaty. W przypadku kiedy przedsiębiorca zdecyduje się zbyć wierzytelność z dyskontem wyspecjalizowanemu podmiotowi zajmującemu się ich ściąganiem, może powstać strata. Przedsiębiorca sprzedając wierzytelność po cenie rynkowej, uzyskuje niższą cenę, niż wynosi jej wartość nominalna, a ponad to zobowiązany jest do zapłaty podatku od pierwotnie nieotrzymanej należności.
Nagrody i premie wypłacone pracownikom w kosztach
Powstaje, więc problem prawny, czy stratę ze zbycia przedawnionej wierzytelności można uznać za koszt uzyskania przychodu? Z takim pytaniem do fiskusa zwróciła się spółka prowadząca działalność gospodarczą na rynku produktów żywnościowych.
W przedstawionym stanie faktycznym wskazano, że spółka boryka się z problemem nieterminowych płatności i niewypłacalności kontrahentów. Wiele wierzytelności staje się wierzytelnościami przedawnionymi. Spółka nie posiada doświadczenia w przedmiocie ściągania należności, a jej pracownicy nie są w tym zakresie wyspecjalizowani, dlatego planuje dokonać zbycia tych wierzytelności. Cena sprzedaży zostanie ustalona na poziomie rynkowej wartości wierzytelności, która będzie niższa od ich wartości nominalnej. Różnica między wartością nominalną wierzytelności a wartością rynkową stanowi stratę, którą spółka chce zaliczyć jako koszt uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT spółka zarachowała wierzytelności w wysokości nominalnej do przychodów należnych.
W złożonym wniosku o interpretację podatkową spółka przedstawiła, że jej zdaniem strata powstała w wyniku sprzedaży przedawnionej wierzytelności przysługującej jej od kontrahenta, na rzecz wyspecjalizowanego podmiotu trudniącego się w ściąganiu należności, stanowi koszt uzyskania przychodów. Spółka stoi na stanowisku, że nie istnieje rozróżnienie na wierzytelności przedawnione i nieprzedawnione. Kluczowe znaczenie ma jedynie uprzednie zarachowanie wierzytelności, jako przychód należny podatnika.
Polecamy produkt: Samochód w firmie 2015 - multipakiet
Fiskus nie podzielił stanowiska spółki, uznając, że starta powstała w wyniku odpłatnego zbycia wierzytelności nie może zostać uznana za koszt uzyskania przychodów ze względu na art. 16 ust. 1 pkt. 20 ustawy o CIT, który stanowi, że za koszty uzyskania przychodu nie uważa się wierzytelności odpisanej jako przedawnionej. Choć fiskus podzielił zdanie spółki w zakresie braku rozróżnienia na wierzytelność przedawnioną i nie przedawnioną, co wynika z art. 16 ust. 1 pkt. 39, to jednak jego zdaniem najpierw trzeba zbadać czy powyższe warunki należy oceniać łącznie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 2835/11) w dniu 28 sierpnia 2012 r., uznał, iż stanowisko organu jest nieprawidłowe. Sąd wskazał, iż art. 16 ust. 1 pkt. 39 dotyczy strat z odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek ograniczeń. Sąd podzielił stanowisko spółki, iż zakres art. 16 ust. 1 pkt. 20 i pkt. 39 są rozłączne i dotyczą zupełnie innych sytuacji.
Potrącenie a obowiązek korekty (zmniejszenia) kosztów podatkowych
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wniósł skargę kasacyjną na orzeczenie WSA w Warszawie i sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Dnia 5 lutego 2015r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FSK 3113/12) oddalając skargę Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie orzekł, iż strata powstała przy sprzedaży przedawnionych wierzytelności może być uznana za koszt uzyskania przychodu, o ile były one wcześniej zarachowane jako przychód należny zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (ustawa o CIT). Sąd stanął na stanowisku, iż do art. 16 ust. 1 pkt. 20 i pkt. 39 nie można stosować wykładni systemowej. NSA wskazał również, iż kwestia ta była przedmiotem wielu orzeczeń sądów administracyjnych oraz komentarzy w doktrynie. Nie ma żadnego gospodarczego uzasadnienia do tego, aby z treści art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT wyłączyć wierzytelności przedawnione i nie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu ich zbycia w sytuacji, gdy zostały uprzednio zarachowane, jako przychód należny.
Wyrok NSA z dnia 5 lutego 2015 r. jest korzystny dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, które ze względu na trudne czasy, coraz częściej borykają się z omawianym problemem. Mając na względzie omawiany wyrok, przedsiębiorcy powinni dokładnie przejrzeć swoje rozliczenia z kontrahentami w celu identyfikacji wierzytelności przedawnionych i z powodzeniem potraktować je jako koszt uzyskania przychodu.
Autor: Wioletta Kajda
Młodszy Konsultant Podatkowy. Obecnie praktykuje w katowickim biurze Russell Bedford Poland. Studentka prawa Uniwersytetu Śląskiego, od 2014 r. zdobywa praktyczne doświadczenie zawodowe współpracując z renomowanymi śląskimi kancelariami prawnymi. Specjalizuje się w tematyce prawa cywilnego i podatkowego.
Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford
Podyskutuj o tym na naszym FORUM