Otrzymane nieodpłatne świadczenie stanowi przychód dla celów podatkowych, który jednak podlega zwolnieniu z podatku dochodowego.
Wartość otrzymanego lokalu stanowi przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednocześnie fundacja korzysta ze zwolnienia z opodatkowania dochodów, które zostaną przeznaczone na jej cele statutowe określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Ze względu na status organizacji pożytku publicznego dochody fundacji podlegają dodatkowo zwolnieniu na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6c updop.
Jak wynika z załączonych do listu dokumentów, fundacja prowadzi działalność w zakresie pomocy ludziom ubogim i dotkniętym chorobą, a także w zakresie pomocy materialnej dla hospicjów, szpitali, żłobków, przedszkoli, szkół publicznych i niepublicznych, jak również uczelni wyższych. Fundacja w ramach prowadzonej działalności wspiera ponadto potrzeby kultu religijnego. Od 2006 r. fundacja posiada status organizacji pożytku publicznego. Dochody fundacji stanowią dotacje, darowizny, subwencje, spadki, zapisy, odsetki bankowe od posiadanego kapitału oraz inne wpłaty. Fundacja osiąga również dochody z aukcji, ze zbiórek, przetargów publicznych, z loterii, balów dobroczynnych oraz z praw majątkowych otrzymanych odpłatnie i nieodpłatnie.
Fundacje ustalają dochód bez względu na rodzaje źródeł przychodów, z jakich został on osiągnięty (z działalności statutowej, czy też z działalności gospodarczej).
Przychodem jest więc również m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń - z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie (art. 12 ust. 1 pkt 2 updop).
Stanowiąc o wartości nieodpłatnych świadczeń jako o przychodzie, ustawodawca nie sprecyzował bliżej tego, co należy rozumieć przez „nieodpłatne świadczenie” - ograniczając się jedynie do wskazania (w art. 12 ust. 6 updop) sposobu i kryteriów ustalenia ich wartości. Za uprawnione należy więc uznać odwołanie się do takiego rozumienia tego pojęcia, jakie nadawane jest mu w prawie cywilnym (zob. wyrok NSA z 18 kwietnia 2001 r., sygn. akt SA/Sz 85/00).
I tak, nieodpłatnym świadczeniem jest każde zdarzenie prawne i gospodarcze w działalności osób prawnych, które wiąże się z nieodpłatnym przysporzeniem majątku tej osoby o konkretnym wymiarze finansowym (zob. wyrok NSA z 7 listopada 2001 r., sygn. akt SA/Sz 1423/00).
Co istotne - pojęcie nieodpłatnego świadczenia użyte w art. 12 ust. 1 pkt 2 updop ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym i obejmuje nie tylko świadczenie w znaczeniu cywilistycznym, ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar majątkowy (zob. wyrok NSA z 10 maja 2006 r., sygn. akt II FSK 313/06).
Takie nieodpłatne świadczenie nie musi wynikać z zobowiązania cywilnoprawnego. Polega ono na uzyskaniu przez podatnika przychodu bez ekwiwalentnego świadczenia wzajemnego (zob. wyrok SN z 2 kwietnia 2003 r., sygn. akt III RN 49/02).
Wartość nieodpłatnie otrzymanego świadczenia, gdy przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu, ustala się na podstawie art. 12 ust. 6 pkt 3 updop w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu.
Przychód ten jednak będzie zwolniony na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Fundacja może skorzystać z tego zwolnienia wyłącznie w sytuacji, kiedy jej cele statutowe będą takie, jak wymienione w updop, a osiągane dochody będą przeznaczone i bez względu na termin wydatkowane na te cele - w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów (art. 17 ust. 1b updop).
Ze sformułowania „bez względu na termin” należy wnioskować, że nie ma znaczenia, do jakiego „dochodu” przypiszemy te środki (zob. wyrok NSA z 16 maja 2005 r., sygn. akt FSK 1562/04). Z kolei wyliczenie sposobów wydatkowania dochodów zawarte w art. 17 ust. 1b updop stanowi jedynie przykładowy katalog (zob. wyrok NSA z 18 sierpnia 2004 r., sygn. akt FSK 207/04).
Reasumując: wartość otrzymanego nieodpłatnie świadczenia stanowi przychód dla fundacji, jednak podatnik, którego celem statutowym jest działalność w zakresie dobroczynności, ochrony zdrowia oraz kultu religijnego, może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania osiągniętych dochodów, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 updop - w takiej części, w jakiej sfinansowano te cele. Przy czym fundacja ma obowiązek wykazania przeznaczenia dochodu na realizację celów statutowych.
Podstawy prawne:
• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
• ustawa z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach - j.t. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398
• ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - Dz.U. Nr 96, poz. 873; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 94, poz. 651