Czy są to przychody:
1) z innych źródeł,
2) z kapitałów pieniężnych czy
3) z tytułu odszkodowania dla akcjonariuszy?
RADA
Prawidłowa kwalifikacja otrzymanych przez akcjonariuszy odsetek to „przychody z innych źródeł”. Od odsetek tych nie należy pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Takie stanowisko najczęściej zajmują obecnie organy podatkowe. W rozliczeniu za 2008 r. będą Państwo zobowiązani do wystawienia PIT-8C z wykazaniem wysokości wypłaconych odsetek. Należy jednak pamiętać, że organy podatkowe zajmowały w tej sprawie sprzeczne stanowiska. Szczegóły - w uzasadnieniu. Taki sposób rozliczeń dotyczy wypłaty dywidendy osobom fizycznym zarówno przez spółki akcyjne, jak i spółki z o.o.
UZASADNIENIE
Akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, które zostało zbadane przez biegłego rewidenta. Zysk musi być przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom (art. 347 k.s.h.). Na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych zysk należy rozdzielić w stosunku do liczby akcji. Jeżeli spółka - mimo powzięcia uchwały - nie wypłaciła dywidendy, akcjonariuszom przysługuje prawo do odsetek z tytułu opóźnienia wypłaty.
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Nawet jeżeli nie poniósł szkody i chociaż opóźnienie byłoby następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 Kodeksu cywilnego). Wysokość odsetek mogą Państwo ustalić w dwojaki sposób:
1) może ona wynikać ze statutu spółki lub uchwały zgromadzenia akcjonariuszy,
2) przy braku określenia przed wypłatą dywidendy stopy odsetek - należy przyjąć je w wysokości odsetek ustawowych. Obecnie odsetki ustawowe wynoszą 11,5% (art. 359 § 2 k.c.).
Tabela. Wypłata dywidendy oraz odsetek z tytułu opóźnionej dywidendy - obowiązki spółek akcyjnych i spółek z o.o.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD
Spółka akcyjna uchwaliła wypłatę dywidendy za 2006 r. w kwocie 4 mln zł. Akcjonariuszami spółki są 4 osoby fizyczne posiadające po 25% akcji każda. Planowany termin wypłaty - maj 2007 r. Spółka wypłaciła dywidendę z rocznym opóźnieniem w maju 2008 r. Odsetki obliczono według stopy 11,5%. Odsetki wyniosły 0,46 mln zł. Spółka pobrała 19% podatku od 4 mln dywidendy (19% z 4 mln zł = 0,76 mln zł). Ostatecznie akcjonariusze otrzymali z tytułu dywidendy 3,24 mln zł (każdy po 0,81 mln zł). Pobranie podatku od wypłaconej dywidendy spółka akcyjna wykaże w rubryce 107 PIT-8AR za 2008 r. W rubrykę tę wpisze 0,76 mln zł pobranego podatku, bez podziału tej kwoty na poszczególnych akcjonariuszy. Od wypłaconych odsetek w kwocie 0,46 mln zł nie pobierze zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kwota ta zostanie wykazana w czterech PIT-8C dla akcjonariuszy złożonych do końca lutego 2009 r.
Czasami spółki akcyjne/spółki z o.o. jako płatnicy popełniają błąd, uznając wypłatę odsetek za odszkodowanie. Cechą odszkodowania jest naprawienie szkody. Natomiast wypłata odsetek ma miejsce niezależnie od tego, czy akcjonariusz/udziałowiec poniósł szkodę. Nie można więc utożsamiać odsetek z odszkodowaniem. Błędem jest też doliczenie przez spółkę kwoty odsetek do wartości dywidendy i opodatkowanie ich przez spółkę jako element dywidendy. Odsetki są bowiem świadczeniem ubocznym w stosunku do długu podstawowego, jakim jest należna dywidenda.
W poprzednich latach część organów podatkowych stosowała inną interpretację przepisów. Niektóre urzędy skarbowe uznawały, że odsetki od nieterminowej wypłaty dywidendy należy zaliczać do tego samego źródła przychodu co dywidendę. Przykładem może być pismo z 5 października 2006 r. Naczelnika Małopolskiego Urzędu Skarbowego (sygn. DP3/423-66/06/38059).
Pytanie zadała spółka akcyjna, która miała wypłacić dywidendę rozłożoną na trzy raty. Okresowe problemy finansowe spowodowały, że spółka nie dotrzymała terminów wypłat II i III raty. Akcjonariusze zwrócili się do spółki o wypłatę odsetek z tytułu zwłoki. W grudniu 2005 r. spółka naliczyła i wypłaciła odsetki oraz potrąciła podatek zryczałtowany w wysokości 19% naliczonych odsetek. Spółka przyjęła za podstawę prawną art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pobrany podatek spółka zaewidencjonowała w deklaracji PIT-8A, wpłacając jego kwotę na konto urzędu.
Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a, z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. W myśl art. 42 ust. 1 ww. ustawy płatnicy przekazują (...) kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca płatnika. Przedmiotowe odsetki nie stanowią odrębnego tytułu powstania przychodu i kwalifikowane są do przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Roszczenia akcjonariuszy do wypłaty odsetek miały podstawę prawną - uchwałę Walnego Zgromadzenia.
W świetle powyższego właściwym jest zakwalifikowanie przedmiotowych odsetek do przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Stanowią one podstawę do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 19%, deklarując go w deklaracji PIT-8A.
Taka kwalifikacja postępowania jest jednak błędna. Wynika to nie tylko z analizy przepisów Kodeksu spółek handlowych oraz Kodeksu cywilnego. Również art. 17 updof nie zalicza odsetek za zwłokę w wypłacie dywidendy do przychodów z kapitałów pieniężnych.
Obecnie odsetki od niewypłaconej dywidendy są kwalifikowane jako przychód z innych źródeł (z perspektywy akcjonariusza). Dlatego rekomenduję Państwu, aby odsetki od wypłaconej z opóźnieniem dywidendy uznali za przychody z innych źródeł i nie pobierali zaliczek od wypłaconych akcjonariuszom kwot. Potwierdzeniem takiej kwalifikacji jest interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 marca 2008 r. (sygn. IPPB2/415-566/07-2/IŚ).
• art. 481 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557
• art. 15, art. 16 ust. 1 pkt 13 lit. a) ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
• art. 17, art. 30a, art. 41, art. 42 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673
Tomasz Król
konsultant podatkowy