RADA
Jeżeli spółka będzie w stanie udowodnić, że wydatki na prace projektowe nad systemem zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła, to wydatki te będzie mogła zaliczyć do kosztów. W takiej sytuacji nie ma również potrzeby korekty odliczonego VAT od zaprzestanej inwestycji. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Wydatki na zaniechane inwestycji zostały wyłączone z kosztów (art. 16 ust. 1 pkt 41 updop). W Państwa przypadku przepis ten nie znajdzie jednak zastosowania. Inwestycją jest bowiem środek trwały w budowie w myśl przepisów o rachunkowości (art. 4a pkt 1 updop). Za środek trwały w budowie, na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy o rachunkowości, należy uznać zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.
Odnosząc powyższe przepisy do sytuacji spółki, należy stwierdzić, że system informatyczny, który po uruchomieniu miał stanowić wartość niematerialną i prawną, nie jest inwestycją zgodnie z updop. Tym samym przepis art. 16 ust. 1 pkt 41 updop nie może mieć zastosowania w tej sprawie. Zaprzestanie prac projektowych nad systemem nie spowodowało zaniechania inwestycji w myśl wymienionej ustawy.
Powyższe stanowisko popierają również organy podatkowe. W piśmie Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 22 września 2006 r., sygn. ZD/4061-157/06, czytamy:
(...) skoro nabyte licencje systemu informatycznego, zarówno na podstawie art. 16b ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i art. 3 ust. 1 pkt 14 lit. a) ustawy o rachunkowości, po spełnieniu przesłanek wymienionych w obu ustawach, mogą stanowić wartości niematerialne i prawne, to nie mogą być jednocześnie środkami trwałymi. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi okoliczność, o której stanowi art. 16 ust. 1 pkt 41 ustawy podatkowej, i przepis ten nie może być podstawą do stwierdzenia, że w przypadku niewdrożenia nabytego przez Spółkę systemu informatycznego SAP doszło do zaniechania inwestycji, o której mowa w tej regulacji.
W sytuacji spółki należy również zauważyć, że w związku z tym, iż zaprzestano prac nad systemem informatycznym, nie doszło do powstania wartości niematerialnej i prawnej podlegającej amortyzacji. Oznacza to, że w tej sprawie nie znajdzie zastosowania również art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b) updop.
Podsumowując, poniesione przez spółkę wydatki związane z pracami nad systemem nie zostały przez ustawodawcę wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że wydatki te spółka może zaliczyć do kosztów. Warunkiem jest udowodnienie, iż zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 15 ust. 1 updop zostały one poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła.
Korekta odliczonego VAT
Możliwość zaliczenia wydatków związanych z pracami projektowymi nad systemem informatycznym do kosztów powoduje w konsekwencji, że nie znajdzie zastosowania art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w myśl przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, które nie będą miały w analizowanej sprawie zastosowania. Tym samym w przypadku możliwości zaliczenia wydatków związanych z pracami nad systemem do kosztów nie wystąpi potrzeba korekty odliczonego VAT od zaprzestanej inwestycji.
PRZYKŁAD
Spółka z o.o. działająca w branży finansowej poniosła koszty prac nad nowocześniejszym od obecnego systemem informatycznym. W październiku podjęła decyzję o zaniechaniu dalszych prac nad tym systemem. Taka decyzja została podjęta w wyniku:
1) złej sytuacji finansowej spółki spowodowanej kryzysem ekonomicznym,
2) pojawienia się możliwości zakupu podobnego systemu znacznie taniej.
Okoliczności tych spółka nie mogła przewidzieć. Ponosząc koszty prac projektowych nad systemem informatycznym, działała racjonalnie, a nowocześniejszy system miał spowodować większą konkurencyjność spółki na rynku i wpłynąć na osiąganie przez nią większych przychodów. W związku z występującymi obecnie okolicznościami spółka zaniechała jednak dalszych prac nad systemem. Ma jednak prawo zaliczyć poniesione wydatki do kosztów i tym samym nie korygować odliczonego VAT.
Należy zauważyć, że nawet w przypadku nieskutecznego udowodnienia przez spółkę, iż wydatki na prace nad systemem informatycznym zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nie oznacza to, że korekta odliczonego VAT od tych wydatków będzie konieczna. Pomimo zajmowania niekorzystnego stanowiska w tej kwestii przez organy podatkowe, orzeczenia ETS, a także sądów polskich przemawiają na korzyść podatników. Należy tu powołać wyrok WSA w Warszawie z 30 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 173/08, wydany w sprawie dotyczącej podatku naliczonego związanego z wydatkami poniesionymi na zaniechane inwestycje. Stwierdzono w nim wprost (powołując się na wyroki ETS), że przepis zakazujący odliczania VAT od wydatków, które nie są kosztem podatkowym, jest sprzeczny z dyrektywą 2006/112/WE. Przyjęte w nim kryteria są bowiem zbyt ogólne. Polski ustawodawca mógł utrzymać ograniczenia prawa do odliczenia obowiązujące przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, ale tylko te, które zostały precyzyjnie i konkretnie sformułowane, tj. odnoszą się do konkretnych towarów i usług. W powołanym orzeczeniu czytamy:
Sąd odmawia zastosowania art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT z 2004 r. ze względu na sprzeczność z przepisami prawa wspólnotowego (art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy i art. 168 Dyrektywy 2006/112), jak też z obowiązującymi w prawie unijnym zasadami neutralności i proporcjonalności podatku VAT.
Powyższe argumenty wskazują, że w przypadku podjęcia ryzyka i niekorygowania podatku naliczonego w związku z wyłączeniem poniesionych wydatków na system z kosztów istnieje duże prawdopodobieństwo wygrania ewentualnego sporu z organami podatkowymi.
ZMIANY
OD 1 GRUDNIA 2008
Warto również podkreślić, że nowelizacja ustawy o VAT uchyla od 1 grudnia br. art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy zakazujący odliczania VAT od wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.
• art. 4a pkt 1, art. 15 ust. 1 , art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 16 ust. 1 pkt 41 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888
• art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888
• art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 171, poz. 1056
Ewa Leszczyńska
ekspert w zakresie podatków