Najważniejsze zmiany w podatkach dochodowych w 2021 roku
Koniec roku 2020 przyniósł nam dużo emocji, jeśli chodzi o zmiany w opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Pomimo zapowiadanych przez kilka ostatnich miesięcy zmian, wielu przedsiębiorców wierzyło w to, że w tym trudnym roku planowane zmiany jednak nie zostaną uchwalone, a podatnicy dostaną jeszcze chwilę „oddechu” na skupienie się na rozwoju biznesu, który ucierpiał z uwagi na gospodarcze konsekwencje COVID-19. Stało się inaczej – w dniu 28 listopada 2020 r. Sejm uchwalił nowe ustawy wprowadzające zmiany do ustaw o podatku dochodowym, a Prezydent tego samego dnia owe ustawy podpisał, co umożliwiło ich publikację w Dzienniku Ustaw w dniu 30 listopada. W konsekwencji większość zmian w chodzi w życie już 1 stycznia 2021 r.
CIT estoński – nowa forma ryczałtu
Od 1 stycznia 2021 r. podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych mają możliwość wyboru opodatkowania tzw. ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych – roboczo nazywanym „estońskim CIT”. Ten sposób opodatkowania będzie alternatywą do wyboru dla spółek z przychodami maksymalnie do 100 mln zł rocznie i wymaga związaniem się takim rozwiązaniem na okres nie krótszy niż 4 lata podatkowe.
Jakie są główne cechy tego ryczałtu od dochodów? Rozliczenie podatkowe bazuje na danych księgowych – oznacza to, że podstawa opodatkowania zrównuje się co do zasady z zyskiem bilansowym. Wiąże się z tym między innymi brak możliwości rozliczania straty podatkowej poniesionej w latach sprzed rozliczania ryczałtem – ustawa przewiduje możliwość rozliczenia takich istniejących strat wstecz, w ciągu dwóch lat poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem, jednak pod warunkiem pozostania w ramach opodatkowania ryczałtem przez co najmniej cztery lata podatkowe.
Moment przejścia na ryczałt od dochodów oznacza również konieczność uwzględnienia w przychodach i kosztach podatkowych (roku poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania ryczałtem) szeregu pozycji dotychczas ujętych wyłącznie dla celów księgowych, min.:
- Przychody rozpoznane dla celów księgowych, ale nie ujęte dla celów podatkowych
- Koszty ujęte dla celów podatkowych, ale nie ujęte dla księgowych (zwiększają przychody podatkowe)
- Z kolei przychody i koszty ujęte dla celów księgowych, ale nie podatkowych, powinny zostać dodane odpowiednio do wyniku podatkowego.
Wymagane jest również wyodrębnienie odpowiednich pozycji zysku niepodzielonego i niepokrytych strat w kapitale własnym.
Podmioty opodatkowane ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych tworzą fundusz na cele inwestycyjne, w ramach kapitału rezerwowego, i mogą zaliczać do kosztów podatkowych odpisy dokonywane na ten fundusz. Odpisy dokonywane są z zysku za poprzedni rok podatkowy i powinny być wpłacane na wyodrębniony rachunek. Środki pieniężne odpowiadające odpisowi nie mogą pochodzić z pożyczek, dotacji, subwencji itp. Oraz powinny być wydatkowane na cele inwestycyjne najpóźniej w roku kolejnym po roku, w którym dokonano odpisu – chociaż w drodze wyjątku jest możliwe przedłużenie tego okresu na trzy lata podatkowe po dokonaniu odpisu. Brak spełnienia warunków odnośnie sposobu wydatkowania środków z funduszu lub warunków do podlegania ryczałtowi od dochodów powoduje utratę prawa do zaliczania odpisów do kosztów podatkowych, na okres nie krótszy niż kolejne trzy lata podatkowe (minimum 36 miesięcy).
Bariery wejścia do ryczałtowego systemu rozliczeniowego to przede wszystkim konkretna podmiotowość – nowy ryczałt od dochodów jest przeznaczony dla spółki z o.o. i spółki akcyjnej. Co ciekawe, spółki komandytowe nie mają możliwości skorzystać z tego ryczałtu, pomimo że od 1 stycznia 2021 r. stają się co do zasady podatnikami podatku dochodowego. Kolejnym ograniczeniem jest wymóg co do udziałowców – mogą być nimi wyłącznie osoby fizyczne, z zastrzeżeniem, że nie mogą mieć udziału w innych spółkach. Te elementy mocno redukują zakres beneficjentów. Kolejnym wymogiem ma być możliwie prosta struktura. Udziałowcami mogą być tylko osoby fizyczne, które nie mają udziałów ani praw majątkowych w fundacjach czy trustach, a sama spółka objęta ryczałtem nie może mieć udziałów kapitale innej spółki.
Oprócz maksymalnego poziomu przychodów (kwota 100 mln zł brutto w roku poprzedzającym, lub średnia z lat podatkowych objętych ryczałtem od dochodów na takim poziomie), wymagane jest, aby tzw pasywne przychody nie przekraczały 50% sumy przychodów, a także aby w roku podatkowym zatrudnione były co najmniej 3 osoby na pełne etaty. Dodatkowo, spod możliwości wyboru ryczałtu od dochodów wyłączone są podmioty prowadzące określoną działalność (np. instytucje pożyczkowe) lub podlegające określonym restrukturyzacjom.
Podmioty, które wybrały ryczałt od dochodów, mają pewne obowiązki – mianowicie muszą ponosić nakłady inwestycyjne w określonej minimalnej wysokości, odniesionej do wartości początkowej środków trwałych:
- 15%, jednak nie mniejszej niż 20 000 zł w okresie dwóch kolejno następujących po sobie lat
- 33%, jednak nie mniejszej niż 50 000 zł w okresie czterech lat podatkowych.
Przy czym cele inwestycyjne są scharakteryzowane i na pewnie nie mogą służyć celom osobistym udziałowców spółki. Głównie to środki trwałe z KŚT z grup 3-8. Wnioskować można, że nie skorzystają z niego firmy inwestujące w nowe technologie – w katalogu nakładów na cele inwestycyjne nie zawierają się wartości niematerialne i prawne.
Wymóg ponoszenia pewnych nakładów jest akurat zrozumiały – oszczędności powinny zostać przeznaczone na inwestycje. Inwestycje jednak mają dotyczyć tylko środków trwałych określane jako „twarde”. Ciężko zachęcać do rozwoju w takim zakresie przykładowo spółki technologiczne. Największą bolączką w kwestii inwestycji jest pominięcie wartości niematerialnych i prawnych.
Opodatkowaniu ryczałtem podlegają m.in. zysk netto przeznaczony do wypłaty, ukryte zyski, wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Stawki opodatkowania ryczałtu to:
- 15% podstawy opodatkowania dla podmiotów mniejszych
- 25% dla podmiotów większych
Te stawki mogą być obniżone o dalsze 5 punktów procentowych – w przypadku poniesienia wydatków na nakłady inwestycyjne w wysokości wskazanej ustawowo.
W kwestii opłacalności tego rozwiązania, każdy przypadek trzeba analizować oddzielnie. Na pewno warto przeanalizować plany inwestycyjne, różnice pomiędzy wynikiem podatkowym a księgowym w roku sprzed wyboru ryczałtu, kwoty niepodzielonych zysków, plany co do restrukturyzacji, a także kwestie formalne dotyczące możliwości wyboru oraz pozostania przez cztery lata w tej formie opodatkowania.
Opodatkowanie spółek komandytowych
Od 1 stycznia 2021 r. spółki komandytowe zostaną objęte opodatkowaniem CIT. Będzie to oznaczało swoiste podwójne opodatkowanie – na poziomie spółki oraz na poziomie wspólników, podobnie jak ma to miejsce w przypadku spółek kapitałowych.
Ustawa przewiduje objęcie zakresem podmiotowym ustawy o CIT spółki komandytowe mające siedzibę lub zarząd na terytorium RP, a także te spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne i dodatkowo tacy wspólnicy będący osobami prawnymi nie zostaną ujawnieni w ramach określonej informacji.
Zgodnie z przepisami przejściowymi, spółki komandytowe mają możliwość wyboru późniejszej daty przyjęcia nowych regulacji, tj. 1 maja 2021 r. W takim przypadku ich rok podatkowy kończący się standardowo pomiędzy 31 grudnia 2020 r. a 31 marca 2021 r. może być kontynuowany do dnia 30 kwietnia 2021 r. Ustawa nie precyzuje, w jaki sposób należy powiadomić organy podatkowe o wyborze późniejszego terminu na objecie opodatkowaniem, natomiast wskazane jest podjęcie odpowiedniej uchwały przez wspólników spółki, przed 1 stycznia 2021 r., oraz złożenie takiej uchwały w odpowiednim urzędzie skarbowym.
Dochody spółki komandytowej podlegają opodatkowaniu według stawki 19% bądź też stawki 9% - przy spełnieniu warunków do skorzystania z tej niższej stawki CIT. Z kolei dla wspólników spółki komandytowej uzyskiwane poprzez spółkę komandytową przychody będą mieścić się w kategorii dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych i co do zasady podlegać opodatkowaniu według ryczałtowej stawki 19%. Dla wspólników spółki komandytowej są przewidziane ustawowo pewne wyłączenia z opodatkowania: komplementariusz ma możliwość odliczyć od wyliczonego podatku kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki. Z kolei komandytariusz może wykazać jako zwolnioną kwotę stanowiącą 50% przychodów uzyskanych z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej, nie więcej niż 60 tys. zł w roku podatkowym, odrębnie dla każdej spółki, w której jest komandytariuszem. Powyższe zwolnienie nie przysługuje, o ile komandytariusz ma co najmniej 5% w kapitale komplementariusza (pośrednio lub bezpośrednio) albo jest w zarządzie komplementariusza lub jego udziałowca, bądź tez jest z takimi podmiotami powiązany. W przypadku komandytariuszy będących nierezydentami pojawi się dodatkowo kwestia uprawnienia do zwolnienia takich wypłat z opodatkowania u źródła – tylko podmioty, które wykażą, że są rzeczywistym właścicielem takich dochodów, będą mogły skorzystać z niższego opodatkowania u źródła w Polsce lub ze zwolnienia.
Główny cel, jaki przyświecał takim zmianom, to – zgodnie z uzasadnieniem Ministerstwa Finansów – przeciwdziałanie agresywnej optymalizacji podatkowej. Praktyka jednak wskazuje tylko na szczątkowe przypadki nieuczciwości przy wykorzystaniu konstrukcji spółki komandytowej.
Część przedsiębiorców prowadzących działalność w takiej formie rozważa zmiany organizacyjne. Pewne rozwiązania są możliwe do przeprowadzenia, natomiast wymagają wcześniejszej analizy w zakresie korzyści oraz ryzyk związanych z restrukturyzacją.
Opodatkowanie spółek nieruchomościowych
Kolejnym novum w przepisach podatkowych jest zdefiniowanie podmiotu nazwanego spółką nieruchomościową. Jest to spółka, w której:
- na pierwszy dzień roku podatkowego (lub obrotowego) co najmniej 50% wartości rynkowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość rynkowa nieruchomości położonych na terytorium RP lub praw do takich nieruchomości, i jednocześnie ta wartość przekraczała kwotę 10 mln PLN (definicja dla podmiotów rozpoczynających działalność) lub
- na ostatni dzień roku poprzedzającego rok podatkowy (lub obrotowy) co najmniej 50% wartości bilansowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość bilansowa nieruchomości położonych na terytorium RP lub praw do takich nieruchomości, i jednocześnie ta wartość przekraczała kwotę 10 mln PLN, oraz w roku poprzedzającym rok podatkowy (lub obrotowy) przychody podatkowe (lub odpowiednio przychody ujęte w wyniku finansowym) z tytułu najmu i podobnych umów, lub ze zbycia nieruchomości lub udziałów z innych spółek nieruchomościowych stanowiły co najmniej 60% ogółu przychodów (definicja dla podmiotów innych niż wskazane w punkcie powyżej).na pierwszy dzień roku obrotowego co najmniej 50% aktywów to wartość rynkowa nieruchomości.
Gdy dojdzie do zbycia udziałów w spółce nieruchomościowej, a zbywca nie jest rezydentem Polski, to powstanie zobowiązanie do zapłaty 19% podatku od zysków z takiej transakcji, do 20 dnia miesiąca następującego po powstaniu dochodu. W przypadku nie posiadania informacji o wartości transakcji, to obliczenie dokonuje się od wartości rynkowej udziałów. Płatnikiem podatku jest wówczas spółka nieruchomościowa, a sprzedający jest zobowiązany do przekazania tej spółce odpowiednich środków do pokrycia tej kwoty podatku.
Jeśli spółka nieruchomościowa nie posiada miejsca siedziby lub zarządu w Polsce, będzie zmuszona ustanowić przedstawiciela podatkowego. Nie spełnienie tego obowiązku będzie skutkowało karą w wysokości do 1 mln zł.
Co do spółki nieruchomościowej zostały nałożone pewne wymogi raportowania. Głównie to przekazanie informacji o podmiotach posiadających bezpośrednio i pośrednio udziały w takiej spółce. Podobne wymogi raportowe ciążą na podatnikach posiadających co najmniej 5% praw głosu w spółce nieruchomościowej (pośrednio lub bezpośrednio). Ponadto przekroczenie 50 mln euro przychodu będzie zobowiązywać do publikowania informacji o własnej strategii podatkowej.
Publikowanie strategii podatkowej
Do ustawy o CIT wprowadzony został artykuł 27c, nakładający kolejny obowiązek w raportowaniu. Tym razem ustawodawca założył, że najwięksi podatnicy – a definiuje się ich jako podmioty przekraczające 50mln euro przychodu, bądź tworzące tzw. podatkową grupę kapitałową (PGK) – będą w obowiązku publikować na swoich stronach internetowych informacje o realizowanej strategii podatkowej. Taka informacja ma obejmować:
- podejście do procesów oraz procedur dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów podatkowych i zapewniających ich prawidłowe wykonanie,
- liczby przekazanych informacji o schematach podatkowych (MDR) z podziałem na podatki,
- transakcje z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza 5% sumy bilansowej aktywów,
- dokonywanie rozliczeń w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową,
- planowane lub podejmowane przez podatnika działań restrukturyzacyjnych,
- złożone wnioski o wydanie interpretacji podatkowej, wiążącej informacji stawkowej lub wiążącej informacji akcyzowej.
Podanie tylu informacji ma pomóc zwiększyć transparentność rozliczeń spółek. Nie zastosowanie się do wytycznych może grozić sankcją do 250 000 zł. Informacja o strategii podatkowej powinna być opublikowana w ciągu 12 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Pierwszym takim terminem – dla spółek, których rok podatkowy równy jest kalendarzowemu – będzie 31 grudnia 2022 r.
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes
Ograniczenie rozliczania strat podatkowych
Wprowadzono ograniczenie w rozliczaniu strat podatkowych przez podatnika podatku dochodowego w przypadku, gdy:
- podatnik przejął inny podmiot lub
- podatnik nabył przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa
i w wyniku tych transakcji:
- przedmiot działalności podatnika, w całości lub części, jest inny niż podstawowa działalność prowadzona przed takim nabyciem lub przejęciem, lub
- co najmniej 25% udziałów lub akcji podatnika posiada podmiot lub podmioty, które na koniec roku podatkowego, w którym poniesiono stratę, takich praw nie posiadały.
Limit przychodów uprawniających małych podatników do stosowania 9% stawki CIT
Od 1 stycznia 2021 r. kwota 2 mln euro będzie limitem, który pozwala na zastosowanie stawki 9% opodatkowania dochodu spółek kapitałowych. Wcześniejsza wartość wynosiła 1,2 mln euro dla małych podatników. Takie przeliczenie kursu euro stosuje się na pierwszy dzień roku podatkowego w zaokrągleniu do 1000zł
Zmianę należy rozpatrywać pozytywnie. Oznacza to, że więcej polskich spółek zastosuje stawkę 9%, a ta już jest silnie konkurencyjna na tle innych krajów w Unii Europejskiej.
Katarzyna Klimkiewicz-Deplano, partner zarządzający w Advicero Nexia