Ile podatku płaci się na Estońskim CIT i czy jest on opłacalny dla przedsiębiorców?

Zasady opodatkowania  CIT-em Estońskim

Zasady opodatkowania omawianą wersją CIT-u można w skrócie przedstawić w czterech prostych krokach:

1. Spółka i wspólnicy nie płacą żadnego podatku dochodowego do czasu wypłaty zysku osiągniętego przez spółkę na rzecz wspólników.
2. Wypłata zysku osiągniętego przez spółkę na rzecz wspólników powoduje konieczność zapłaty podatku CIT (spółka) oraz PIT (wspólnik).
3. Stawka podatku CIT wynosi: 10% (mały podatnik) oraz 20% (duży podatnik)
4. Stawka podatku PIT wynosi 19% i kwota podatku może być pomniejszona o: 90% CIT (mały podatnik) oraz 70% (duży podatnik).

Przykład:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zajmuje się działalnością transportową. Przychody tej firmy to ok 7,5 mln zł, a dochód to 2 mln zł. Wspólnicy wypłacają sobie po 30 tys. zł miesięcznie. Pozostały zysk inwestują w rozwój firmy. Ile zapłacą podatku CIT "klasycznego", a ile podatku CIT "estońskiego"?

Zobacz: Jaki podatek w estońskim CIT? Komu się opłaca?

Dlaczego spółek na CIT Estońskim jest tak mało?

Przy tak dużych różnicach w opodatkowaniu na korzyść CITu Estońskiego powinno być tak, że zdecydowana większość podatników CIT przejdzie na ten sposób opodatkowania. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w 2022 roku ten sposób opodatkowania wybrało… 5 tys. podmiotów. Należy pamiętać, że samych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością jest około 500 tys., więc ten sposób rozliczenia z fiskusem zachęcił mniej niż 1% podmiotów. Powodów takiego stanu rzeczy jest kilka, a podstawowym jest to, że CIT Estoński obejmuje nie tylko wypłatę zysku ze spółki, ale również:

1. Pokrycie straty z lat ubiegłych;
2. Ukryte zyski;
3. Wydatki niezwiązane z działalnością;
4. Zmiana wartości składników majątku;
5. Niepodzielony zysk netto przy zakończeniu CIT-u Estońskiego;
6. Nieujawnione operacje gospodarcze.

Warto także pamiętać, że CIT Estoński to rozwiązanie dla spółek dochodowych, które mogą sobie pozwolić na wypłatę dywidendy lub zaliczki na poczet dywidendy.

Podatek od… straty podatkowej?

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że w przypadku straty nie będzie żadnego podatku. Przechodząc na CIT Estoński należy jednak pamiętać, że podatkiem są objęte nie tylko wypłaty zysku. Ukryte zyski to świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem. Co ciekawe, jako ukryty zysk są traktowane chociażby wydatki (w 50%) na leasing samochodów, które są używane częściowo dla celów prywatnych. Przy czym nie chodzi tu tylko o samochody dla wspólników, ale wszystkie samochody w firmie.

Przykład:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zajmuje się działalnością handlową. Przychody tej firmy to ok 7,5 mln zł. Spółka poniosła stratę w wysokości 1 mln zł. Spółka ma 15 przedstawicieli handlowych, z których każdy korzysta z samochodu, którego miesięczne koszty wynoszą 5.000 zł (3.000 zł raty leasingu, 1.500 zł opłat za paliwo oraz 500 zł kosztów eksploatacyjnych) Wspólnicy nie wypłacają sobie żadnych pieniędzy ze spółki. Ile zapłacą podatku CIT "klasycznego", a ile podatku CIT "estońskiego"?

W wyniku przejścia na CIT Estoński taka spółka płaci… "podatek od straty" (w przykładzie 4,5% lub 9% poniesionej straty podatkowej). Takich absurdów jest więcej. Chociażby opodatkowanie kar umownych i odszkodowań, kosztów reprezentacji, zgubionej faktury kosztowej, etc. Największa pułapka jest zastawiona na spółki, które powstały z przekształcenia. Wówczas spółka może być zobowiązana do opodatkowania… wzrostu wartości swoich aktywów, nawet jeżeli nadal są warte tyle samo.

Przykład:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała z przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego działalność na wpisie w CEIDG. Przedsiębiorca 15 lat temu kupił budynek, w którym mieści się warsztat samochodowy za cenę 6 mln zł. Na dzień przekształcenia do zamortyzowania pozostała wartość 1 mln zł. Nieruchomość jest nadal warta 6 mln zł. Ile w związku z przekształceniem spółka zapłaci podatku CIT "klasycznego", a ile podatku CIT "estońskiego"?

Nie mogę wypłacić dywidendy

Przepisy kodeksu spółek handlowych precyzyjnie regulują kiedy oraz ile dywidendy / zaliczki na poczet dywidendy mogą wypłacić spółki kapitałowe. Przykładowo, kwota przeznaczona przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością nie może przekroczyć zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.

Oznacza to, że jeżeli spółka osiągnęła w jednym roku stratę, a w drugim roku zysk, to jeżeli zysk jest mniejszy niż strata, to może nie być możliwości do tego, żeby wypłacić dywidendę. Jeżeli spółka jest jedynym źródłem utrzymania wspólnika, wówczas pojawia się problem jak wypłacić pieniądze ze spółki. Skoro nie można tego zrobić w drodze dywidendy, to wspólnik będzie zmuszony, żeby pobrać pieniądze inaczej, jako wynagrodzenie za: pełnienie funkcji w zarządzie, świadczone usługi, albo w jeszcze inny sposób. Niezależnie od tego, który sposób wybierze, to taka wypłata będzie podlegała dodatkowemu podatkowi w wysokości 10% (mały podatnik) lub 20% (duży podatnik).

Przykład:
Spółka z o.o. w 2022 r. poniosła stratę w wysokości 1 mln zł. W 2023 roku wypracowała zysk w wysokości 0,5 mln zł. Nie ma innych pozycji kapitału oprócz kapitału zakładowego. Wspólnicy nie mogą wypłacić dywidendy ani za rok 2022, ani za rok 2023. Wspólnicy decydują się wypłacić sobie wynagrodzenie za pełnienie funkcji w zarządzie w wysokości po 10.000 zł miesięcznie na osobę (2 członków zarządu) na podstawie uchwały o powołaniu. Ile "podatków" zapłacą spółka i wspólnicy za 2023 rok?

Podsumowanie

Przejście na CIT Estoński jest dużo łatwiejsze niż w pierwszym roku obowiązywania przepisów. CIT Estoński kusi niską stawką podatkową oraz odłożeniem momentu opodatkowania do czasu wypłaty zysku. Wybierając CIT Estoński należy jednak pamiętać, że opodatkowaniem objęte są zdarzenia, które na pierwszy rzut oka w ogóle nie kojarzą się z podatkami, takie jak: 
- podatek przy stracie (jeżeli są np. ukryte zyski), 
- podatek od zapłaconych kar i odszkodowań (wydatki niezwiązane z działalnością), 
- podatek od zgubionej faktury kosztowej (nieujawnione operacje gospodarcze), 
- podatek od wartości rynkowej aktywów (przekształcenie).

CIT Estoński może być dobrym rozwiązaniem dla tych spółek, które mają stabilne i przewidywalne dochody. Wspólnicy powinni ograniczyć się co do sposobu wypłat pieniędzy jedynie do dywidendy. Nawet jeżeli wspólnicy nie pobierają pieniędzy ze spółki w żaden inny sposób, to i tak powinni kontrolować to, czy spółka nie będzie zobowiązana do CIT-u Estońskiego od innych zdarzeń gospodarczych. 

dr r.pr. Dawid Rejmer z Kancelarii Finansowej Lex